Παραμονή τση Χάρης Του, εκεί γύρω στα ηλιοβασιλέματα (περίπου μισό κονταρόξυλο όπως λέγανε οι παλαιοί), πήραμε τον ανήφορο για την εκκλησούλα του Τιμίου Σταυρού. Οταν έφτασα στο υπόστεγο του Κιμιωνή πάρκαρα… το “γαϊδουράκι” μου (όπως λέω ένα μηχανάκι μόνιμο “κάτοικο” Αση-Γωνιάς). Από εδώ και πάνω μέχρι την εκκλησούλα, που πρέπει να είναι πάνω από ενάμισι χιλιόμετρο δύσκολης ανηφόρας, ανάμεσα από πέτρες και αγγαράθους. Οταν έφθασα στου “Αρκολέ” το γκρεμνάρι τα γόνατα άρχισαν να διαμαρτύρονται. Βρήκα ένα ίσιωμα και κάθισα σε μια μεγάλη πέτρα για να ξεκουραστώ. Ολόκληρη η Ριζοβουνιά το λένε “στου Αρκολέ”. Ετσι αυθαίρετα θα έλεγα πως ίσως τα Βυζαντινά χρόνια να ανήκε η περιοχή στην οικογένεια των Αρχολέων. Ποιος ξέρει ίσως να ήταν η περιοχή ιδιοκτησία αυτής της οικογένειας. Απέναντι ακριβώς υψώνεται ο εντυπωσιακός “Πρινές”, κακοτράχαλος, γεμάτος γκρεμνούς και χάλαρα που με το παραμικρό κατρακυλάνε μέχρι σχεδόν το χωριό.
Σε μερικά σημεία του, φαίνεται κατάφυτος από πρίνους και ασφαντάμους. Ετσι με το γκρίζο των βράχων δημιουργεί μια όμορφη αντίθεση και δένει πανέμορφα όπως του στέλνει τις τελευταίες του ακτίνες πριν να βασιλέψει ο ηλιοκράτορας Απόλλωνας – Ηλιος από τη μεριά της “Ροδαράς”. Είναι θαύμα, πως σε μερικές δεκαετίες, αναπτύχθηκαν οι πρίνοι και οι ασφένταμοι και δάσωσε πάλι η “Ασηγωνιώτικη Μαδάρα”! Από το τέλος της δεκαετίας του ’40 και τη δεκαετία του ’50, από τα δέντρα αυτά, κατασκευάστηκαν εκατοντάδες καμίνια για ξυλοκάρβουνα και για όλο αυτό το διάστημα ήταν ίσως η κυριότερη πηγή εισοδήματος των Ασηγωνιωτών. Αυτό συνεχίστηκε μέχρι που άρχισε η μετανάστευση των νέων Ασηγωνιωτών στη Γερμανία – Αυστραλία. Ομως έμειναν ένα μέρος από τους κορμούς και το ρίζωμα και χάρη στην τεράστια βροχόπτωση που παρουσιάζεται στην περιοχή, αναπτύχθηκαν και σήμερα η Μαδάρα φαίνεται πάλι καταπράσινη. Μετά απ’ αυτές τις σκέψεις πήρα πάλι τον ανήφορο για το τελευταίο χιλιόμετρο. Η προσπάθεια που πρέπει να καταβάλεις από εδώ και πάνω είναι πολύ μεγαλύτερη, γιατί το μονοπατάκι είναι απότομο και αρκετά κακοτράχαλο. Ευτυχώς κάποιος χωριανός (μου είπε να μην γράψω το όνομά του) πλήρωσε μερικά μεροκάματα και προσωπικά επιστάτησε και έκανε τον δρόμο πιο βατό. Χρειάστηκε όμως να ξαποστάσουμε ξανά. Εκείνη τη στιγμή περάσαν από μπροστά μας μια συντροφιά από γνωστά Ασηγωνιωτάκια βοσκαρούδια. Μεταξύ τους και μερικοί φορτωμένοι με το γεμάτο με βραστό σακούλι τους. Φαίνεται πως είχαν σφάξει αποβραδίς το ζώο που είχαν τάξει στον Αγιο, το τασημάρι.
Ετσι ξεπλήρωσαν την υπόσχεση – τάμα στον Αγιο. Οταν επιτέλους φθάσαμε, το πλάτωμα έξω από την εκκλησία ήταν γεμάτο κόσμο και ολοένα ανέβαιναν. Εκείνη τη στιγμή με φώναξε ο παπα-Βασίλης να μπω μέσα στην εκκλησούλα. Εκεί με περίμενε μια ευχάριστη έκπληξη. Ολόκληρη η εκκλησία εσωτερικά είχε αγιογραφηθεί χάρη στη φροντίδα του παπα-Βασίλη. Εξω κάθισα με έναν παλιό βοσκό που με ρώτησε αν θέλω να μου πει ένα παλιό ριζίτικο. Εγώ βέβαια δεν είχα αντίρρηση και εκείνος άρχισε αμέσως. «Από τα όρη έρχομαι πάνω από τση Μαδάρες/ Δε με ρωτάτε ειντά κουσα/ Δε με ρωτάτε ειντά δα/ Είδα μιτάτα μπόλικα, κουράδια αντρειωμένα/ ένα μιτατοκάθισμα ξεχωριστό από τ’ άλλα./ Μέσα ο βοσκός ψυχομαχεί/ Μέσα ο βοσκός ποθαίνει./ Κλαιν’ τα οζά ντου κλαίσιν ντον και κλαιν τονε κι οι κριγοί ντου./ Μα να ν’ αρνί μαυρόματο ξεχωριστό απού τ’ άλλα/ έκατσε και τραγούδιε./ Μαγάρι να μη σηκωθεί/ μαγάρι να ψοφήσει/ γιατ’ έσφαξε τη μάνα μου και ούλα μου τ’ αδέρφια./ Και μένα φοβερίζει με και θέλει να με σφάξει». Είχε τελειώσει ο βοσκός το ριζίτικο όταν άρχισε ο Εσπερινός. Στο τέλος της λειτουργίας οι βοσκοί, που ήσαν περισσότεροι από 15 – 20, μπήκαν στην εκκλησία και πήραν τα σακούλια τους και στήθηκαν στη σειρά να μοιράσουν στους προσκυνητές το βραστό. Ενας – δυο από αυτούς μοίραζαν τυρί γραβιέρα. Οταν ήρθε η σειρά μου πήρα και γω μερικά κομμάτια και άρχισα να κατεβαίνω για το μέρος που είχα αφήσει το “γαϊδουράκι” μου. Αρκετοί έμειναν εκεί και ξενύχτησαν για να βρεθούν την επομένη της χάρης Του στη λειτουργία. Υ.Γ.1: Για την ιστορία της εύρεσης του Τιμίου Σταυρού και της μάχης που έγινε εκεί με τους Τούρκους, έχω γράψει σε προηγούμενό μου σημείωμα που το έχω συμπεριλάβει στο τελευταίο μου βιβλίο “Μαδαρίτικα αναστορήματα”. Υ.Γ.2 Ούλες τση πλια καινούργιες “Ιστορίες τσ’ Ασηγωνιώτικης Ρίζας” τσι πρεμάζωξα και τσ’ έκαμα ένα βιβλίο, το 4ο της σειράς, με τίτλο “Μαδαρίτικα αναστορήματα τσ’ Ασηγωνιώτικης Ρίζας”. Διατίθεται στα Χανιά στο βιβλιοπωλείο “Πετράκη” και στο Ρέθυμνο στο βιβλιοπωλείο “Κλαψινάκη.
