Πάντα ο διάβολος

Αυτό είναι ένα σπουδαίο βιβλίο, ένα πραγματικά σπουδαίο βιβλίο.
Όταν ο Μπόντεκερ έκλεισε το τηλέφωνο, τα θυμήθηκε όλα: το κούτσουρο, τα ψόφια ζώα τον μικρό που είχε το πρόσωπό του λερωμένο με πίτα. Άρβιν Γιουτζίν Ράσελ. «Σε θυμήθηκα, αγόρι μου». Πήγε και στάθηκε κοντά σε έναν μεγάλο χάρτη των ΗΠΑ που κρεμόταν στον τοίχο. Βρήκε το Τζόνσον Σίτι και το Λούισμπεργκ και με το δάχτυλό του τράβηξε μια νοητή γραμμή που περνούσε από τη Δυτική Βιρτζίνια και έφτανε στο Οχάιο από τον αυτοκινητόδρομο 35 στο Πόιντ Πλέζαντ.
Αυτά είναι τα όρια της Αμερικής του Πόλοκ, εκεί πέρασε όλη του τη ζωή, δουλεύοντας από το 1973 έως το 2005 στη βιομηχανία Mead Paper Mill στο Οχάιο, εκεί τα βιώματά του, εκεί και η έμπνευσή του. Σε ηλικία 54 χρονών εκδίδει τη συλλογή διηγημάτων Knockemstiff η οποία γίνεται δεκτή με επαινετικές κριτικές. Δύο στερεότυπα σε ανατροπή: ο συγγραφέας, ένας πενηντατετράχρονος εργάτης. Μα ποιος άλλος, σκέφτεσαι, θα μπορούσε να έχει διηγηθεί μια ιστορία όπως αυτή.
Μια ιστορία βαθιάς αγάπης. Ο πατέρας του Άρβιν, επιστρέφοντας σπίτι μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, ερωτεύεται μία σερβιτόρα στην τελευταία στάση του λεωφορείου. Λίγες μέρες μετά, θα γυρίσει σε αναζήτησή της, θα τη βρει στο ίδιο μαγαζί και θα της ζητήσει να τον παντρευτεί. Εκείνη θα δεχτεί. Μια ήρεμη ζωή μετά τη φρίκη του πολέμου, ένα σπίτι απομονωμένο, περιτριγυρισμένο από ένα κατάφυτο λιβάδι. Η γέννηση του Άρβιν θα ολοκληρώσει την ευτυχία του ζευγαριού. Το καλό ποτέ δεν κρατά πολύ, εκείνη θα αρρωστήσει βαριά. Εκείνος θα καταφύγει στην πίστη του στον Θεό, όπως εκείνος τον ερμηνεύει, όπως εκείνος έμαθε να τον κατανοεί, έναν Θεό που ζητά θυσίες και αίμα. Στον προσωπικό του βωμό κουβαλά ζώα, τα προσφέρει θυσία, τα κουφάρια κρέμονται από τα κλαδιά· όσο εκείνη καταπέφτει, τόσο εκείνος εντείνει τις προσφορές. Ο Άρβιν είναι πάντα εκεί, δίπλα στον πατέρα του, προσλαμβάνοντας με τις παιδικές του κεραίες την αγάπη και την αφοσίωσή του, τις θυσίες δίχως τελικό αντίκρυσμα· εκείνη πεθαίνει, εκείνος αυτοκτονεί φέρνοντας το ίδιο μαχαίρι στο λαιμό του.
Μια Αμερική σκοτεινή, μακριά από τις ηλιόλουστες ακτές των επιρροών και της προόδου, προσκολλημένη σε έναν κώδικα αξιών βασισμένων στη θρησκοληψία, την απόδοση δικαιοσύνης και τη σεξουαλική καταπίεση. Τα βιώματα παίζουν πάντα τον πλέον κυρίαρχο ρόλο στη διαμόρφωση της προσωπικής ηθικής. Αυτή είναι η Αμερική του Πόλοκ. Η Αμερική του Άρβιν, είκοσι χρόνια μετά την αυτοκτονία του πατέρα του, σε τίποτα δεν μοιάζει να έχει αλλάξει. Ο Πόλοκ μεταφέρει αυτή τη μαυρίλα, διηγείται και παντρεύει με μαεστρία, τρεις παράλληλες ιστορίες. Ενα ζευγάρι σίριαλ κίλερ, ένας διεφθαρμένος σερίφης και ένα περιπλανώμενο ζεύγος ιεροκηρύκων συνθέτουν αυτό το σύμπαν παρακμής, όπου οι έννοιες, οι θεσμοί και τα συναισθήματα, διαστρεβλώνονται, η θρησκεία, η αγάπη, η εξουσία, όλα διαστρεβλώνονται.
Κατά την ανάγνωση, δύο ακόμα συγγραφείς μού ήρθαν στον νου: ο Τομ Ρόμπινς και η Σίρι Χούστβεντ. Ο πρώτος περιγράφει την ίδια Αμερική, με μια διάθεση σουρεαλιστική, μέσα από το χιούμορ και την υπερβολή επισημαίνει τα ίδια κακώς κείμενα, παρεμβάλλοντας ένα αναγκαίο πρίσμα μαγείας, ένα γέλιο πικρό. Η Σίρι Χούστβεντ, στο έξοχο και σκοτεινό Μυστικό της Λίλυ Νταλ, χρησιμοποιεί παρόμοια υλικά με τον Πόλοκ, προσθέτοντας στην εξίσωση έναν καλλιτέχνη από τα ανατολικά, σε ένα περιβάλλον ασφυκτικό όπως αυτό της κωμόπολης. Και δεν ήταν μόνο λογοτεχνικά τα νήματα που έπλεξε η ανάγνωση. Ηταν και μουσικά, από έναν Αυστραλό, τον Νικ Κέιβ. Ηταν και κινηματογραφικά, με πρωτεύουσα την ταινία των Κοέν, “Καμιά πατρίδα για τους μελλοθάνατους”.
Το “Πάντα ο διάβολος” είναι ένα βιβλίο τρομακτικό, όχι όμως όπως τα αστυνομικά, με τα οποία λόγω του ελληνικού εξώφυλλου συγγενεύει, αλλά εξαιτίας του ωμού ρεαλισμού του, γραμμένο δίχως καμία αναγνωρίσιμη επιτήδευση, δημιουργεί μια άρρωστη βεβαιότητα πως ναι, έτσι είναι τα πράγματα. Ενα σπουδαίο βιβλίο, το οποίο δυστυχώς κινδυνεύει να χαθεί ανάμεσα σε τόσα άλλα.