Με αναφορές “στο έργο και στην παρακαταθήκη του μεγαλύτερου Έλληνα σύγχρονου πολιτικού ” πραγματοποιήθηκε και φέτος το μνημόσυνο των Βενιζέλων.
Την κυβέρνηση εκπροσώπησε η υφυπουργός Παιδείας κ. Ζ. Μακρή , τον πρόεδρο της Βουλής η κ. Σ. Βολουδακη ενώ το παρών έδωσαν ο βουλευτής Α. Μαρκογιαννάκης, ο αντιπεριφερειάρχης Ν. Καλογερής , οι δήμαρχοι Χανίων , Πλατανιά, Κισάμου, Σφακίων κα.
Στην ομιλία της η υφυπουργός κ. Ζ. Μακρή έκανε εκτενή αναφορά στην εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του Βενιζέλου τόσο στη δημοτική οδό και στην ανώτατη εκπαίδευση.
Ξεχωριστή σημασία έσωσε στη μεταρρύθμιση του 1929 “που ήταν ορόσημο για τη προσχολική αγωγή” και πώς την ίδια κατεύθυνση συγκαταλέγονταν “η μεγάλη ιδέα για την παιδεία “.
Στον χαιρετισμό του ο γεν. Διευθυντής του ιδρύματος “Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος” κ. Ν. Παπαδάκης επισήμανε τις αντιδράσεις που συνάντησε ο Βενιζέλος ειδικά για την καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας και πως παρέμεινε πιστός στις αρχές του.
ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΗΣ Ζ. ΜΑΚΡΗ:
«Καλημέρα από αυτόν τον τόπο τον σπουδαίο, τον τόπο που γέννησε τον μεγαλύτερο Έλληνα πολιτικό του 20ου αιώνα τον Ελευθέριο Βενιζέλο.
Είναι ιδιαίτερη η τιμή να εκπροσωπώ, σήμερα, στο πολιτικό μνημόσυνο των Βενιζέλων, τον Πρόεδρο της Ελληνικής Κυβέρνησης και να απευθύνω, με σεβασμό και ευθύνη, τον χαιρετισμό μου στην πολιτική προσωπικότητα του Εθνάρχη.
Θα ξεκινήσω με την προσωπική τοποθέτηση του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη «Το βάρος της ευθύνης που φέρω ως πρωθυπουργός δοκιμάζεται στο δέος που μοιράζεται ο κάθε Έλληνας για τον Ελευθέριο Βενιζέλο» και
θα συνεχίσω με τα λόγια του από το βιβλίο επισκεπτών της Οικίας – Μουσείο Ελευθερίου Βενιζέλου «Ο σπουδαιότερος πολιτικός της σύγχρονης Ελλάδας εξακολουθεί να μας εμπνέει με τη διορατικότητά του».
Ορμώμενη από αυτήν την δήλωση, θα προσεγγίσω τον Ελευθέριο Βενιζέλο μέσα από τις εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις του.
«Κορυφαίο σταθμό στη διαδρομή της ελληνικής εκπαίδευσης και με τις οποίες εκδημοκράτισε την εκπαίδευση και εκσυγχρόνισε τις δομές της», όπως αναφέρει σε άρθρο του ο κ. Παπαδάκης, Γενικός Διευθυντής του Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών Ελ. Βενιζέλος.
«Πρέπει να ξέρετε» έλεγε ο Βενιζέλος «ότι την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση την λογαριάζω σαν τον μεγάλο τίτλο της πρωθυπουργίας μου και σαν την μεγαλύτερη υπηρεσία μου στην πατρίδα».
Για την άντληση των ιστορικών στοιχείων που αφορούν στις μεταρρυθμίσεις του Έλληνα Πρωθυπουργού στον τομέα της Παιδείας, επιτρέψτε μου να αναφέρω ως κύρια πηγή την εμπεριστατωμένη εργασία των διδακτόρων Γουλή και Καυκούλα, όπως παρουσιάστηκε στο 5ο Διεθνές Συνέδριο Ιστορίας Εκπαίδευσης με τίτλο «Ιστορία Παιδείας».
Αρχής γενομένης από τον Νοέμβριο του 1913, ο Ελευθέριος Βενιζέλος προχώρησε σε μια ολοκληρωμένη και στοχευμένη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση.
Οι προτεραιότητες, που έθεσε, ξεκινούσαν από την βάση της εκπαιδευτικής πυραμίδας εισάγοντας την υποχρεωτική φοίτηση στα νηπιαγωγεία από 4 ετών, προχωρώντας στην καθιέρωση υποχρεωτικού, αυτόνομου και εξαετούς δημοτικού σχολείου και αναπτύσσοντας δύο ανεξάρτητους τύπους σχολείων στην Μέση Εκπαίδευση, το τρίχρονο Αστικό σχολείο με τεχνικό και πρακτικό χαρακτήρα και το εξάχρονο Γυμνάσιο, το οποίο διακρινόταν σε φιλολογικό και πραγματικό.
Ο Πρωθυπουργός Βενιζέλος είχε όραμά του μια Παιδεία για όλους και μια εκπαίδευση με πραγματικό αντίκρισμα.
Για αυτό μεριμνά για την μόρφωση των κοριτσιών και προτείνει ρεαλιστικές εναλλακτικές στους νέους με την δημιουργία του δεύτερου σχολικού δικτύου, αυτού της τεχνοεπαγγελματικής εκπαίδευσης.
Στα σημαντικά σημεία της μεταρρύθμισης του 1913, ιδιαίτερη θέση κατέχουν η εξασφάλιση των κτηριακών υποδομών, η μέριμνα για την εκπαίδευση των εκπαιδευτικών και η σύνταξη νέων αναλυτικών προγραμμάτων για το δημοτικό σχολείο, που ίσχυσαν για περισσότερο από πενήντα χρόνια.
Ταυτόχρονα, το γλωσσικό ζήτημα αναδεικνύεται σε πρωτεύον με την πρόταση για κατάργηση της διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών στο δημοτικό σχολείο και την επαρκή διδασκαλία της «νεωτέρας» γλώσσας, όπου Νεώτερη είναι η καθαρεύουσα.
Ωστόσο, μετά από έντονες αντιδράσεις, ο Βενιζέλος έκανε πίσω αναβάλλοντας την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση «δι’ ευθετώτερον χρόνον».
Η συνέχεια της γλωσσοεκπαιδευτικής μεταρρύθμισης έρχεται το 1917.
Η βασική αλλαγή αφορά στην καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας σ’ όλες τις τάξεις του δημοτικού σχολείου καθώς και στη συγγραφή των βιβλίων των τεσσάρων τάξεων του δημοτικού, με παράλληλη διδασκαλία της καθαρεύουσας στις δύο τελευταίες τάξεις.
Σταθερά μπροστά από την εποχή του, ο Βενιζέλος πιστεύει στο όφελος των πολλών αναγνωστικών, που με την έγκριση του Εκπαιδευτικού Συμβουλίου, θα ίσχυαν για αόριστο χρόνο.
Έτσι, την διετία του 1917 – 1919 θα κυκλοφορούσαν 10 νέα αναγνωστικά γραμμένα στη δημοτική με βάση την γραμματική του Μ. Τριανταφυλλίδη.
Η πολιτική ευφυία του Βενιζέλου αναγνώρισε τον ρόλο της διοίκησης στην οργάνωση και την λειτουργία της Δημοτικής Εκπαίδευσης μέσα από τους «Ανώτερους Επόπτες» και ανέδειξε την ευθύνη του Κράτους να αναλαμβάνει όλες τις δαπάνες της στοιχειώδους εκπαίδευσης.
Στην ανώτατη εκπαίδευση, στην κορυφή της εκπαιδευτικής πυραμίδας, ιδρύθηκε, στην Αθήνα, η Παιδαγωγική Ακαδημία ως μεταπτυχιακή σχολή διετούς φοίτησης. Σ’ αυτήν προσαρτήθηκε το Μαράσλειο Διδασκαλείο, που εξελίχθηκε στο πρότυπο Διδασκαλείο του Κράτους.
Με την πτώση της κυβέρνησης το Νοέμβριο του 1920, η μεταρρύθμιση ανακόπηκε, ωστόσο οι εκλογές του 1928 έδωσαν πρωτοφανή πλειοψηφία στον Ελευθέριο Βενιζέλο.
Η πολιτική βούληση του Ελευθερίου Βενιζέλου εξακολουθεί να αναδεικνύει σε σταθερή προτεραιότητα την εκπαίδευση, και, το 1929, κατατίθενται στη Βουλή 13 σχέδια νόμου.
Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1929, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και «ως ορόσημο για την προσχολική αγωγή» στην Ελλάδα και το νηπιαγωγείο εντάσσεται οριστικά στη στοιχειώδη εκπαίδευση.
Η συντονισμένη εκπαιδευτική πολιτική του Εθνάρχη στηρίζεται στο υποχρεωτικό εξαετές μικτό δημοτικό σχολείο και παρέχει το δικαίωμα ενιαίας, ομοιόμορφης και κοινής εκπαίδευσης για όλα τα ελληνόπουλα, χωρίς κοινωνικές διακρίσεις.
Πιστός στην αρχή του να δημιουργήσει ένα εκπαιδευτικό σύστημα με ευκαιρίες για όλους, ο Βενιζέλος προτείνει την ίδρυση ανώτερου Παρθεναγωγείου, κατώτερων επαγγελματικών σχολείων και πρακτικών λυκείων.
Ενώ, για να καταπολεμηθεί ο αναλφαβητισμός, προβλέπει την ίδρυση των νυκτερινών σχολείων για τα άτομα εκείνα που είχαν υπερβεί τη νόμιμη ηλικία για φοίτηση στο δημοτικό.
Προς την ίδια κατεύθυνση κινούνται και οι κυρώσεις για την ελλιπή φοίτηση και τη διαρροή των μαθητών της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, ιδιαίτερα στις υποβαθμισμένες περιοχές της χώρας.
Στις σημαντικές διατάξεις των νομοσχεδίων του 1929 συγκαταλέγονται και
τα ενιαία Πεντατάξια Διδασκαλεία,
η δημιουργία “Παιδαγωγικής Ακαδημίας” για την κατάρτιση αυτών που θα στελέχωναν τα Διδασκαλεία κατά βαθμίδα και ειδικότητα,
η σύσταση του “Εκπαιδευτικού Συμβουλίου”, για το σχεδιασμό ενιαίας πολιτικής, το οποίο, δυστυχώς, καταργείται το 1933,
καθώς και η πρόβλεψη μέτρων για την ίδρυση ειδικών τάξεων ή ξεχωριστών σχολείων για παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και την ίδρυση υπαίθριων σχολείων για ασθενικά παιδιά
Ο Βενιζέλος παραιτείται από την κυβέρνηση το 1932 και η Ελλάδα μέσα από δύσκολες, ιστορικά, συνθήκες μένει, για πολλά χρόνια, πίσω στα θέματα της Παιδείας.
Αξιότιμοι παρευρισκόμενοι,
Θεώρησα σημαντικό να αναφερθώ επιγραμματικά, αλλά χωρίς να παραλείψω κομβικά σημεία, στις εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις του Ελευθερίου Βενιζέλου, που αποδεικνύουν την διαρκή μέριμνά του για τη Παιδεία του τόπου.
Είμαι σίγουρη ότι η αναδρομή στην εκπαιδευτική πολιτική του Βενιζέλου δημιούργησε σε όλους μας δυναμικούς συνειρμούς με το παρόν του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος και ισχυρές προσδοκίες για το μέλλον του. Αυτή είναι η τεράστια αξία της παρακαταθήκης του αλλά και η δική μας επιβεβαίωση ότι προχωράμε προς την σωστή κατεύθυνση με οδηγό την Μεγάλη Ιδέα του Ελευθερίου Βενιζέλου για την Παιδεία»
