Φίλες και φίλοι, με τη ζέστη να μας τσουρουφλίζει, σήμερα θα μιλήσουμε για κάτι «αεράτο» και δροσερό: Θα μιλήσουμε για μόδα! Και θα ξεκινήσουμε με τα βασικά: κάθε περίοδος της ιστορίας έχει τη μόδα του. Ρούχα στενά, ρούχα φαρδιά, πλουμιστά, πολύχρωμα, αυστηρά, γεωμετρικά, παιχνιδιάρικα, μονόχρωμα, ρούχα με βαριά υφάσματα, ρούχα που καλύπτουν ελάχιστα το σώμα… Και συχνά, κοιτώντας πίσω ανακαλύπτουμε τάσεις που σήμερα επαναλαμβάνονται, επανέρχονται στο προσκήνιο. Η μόδα όμως αποτέλεσε διαχρονικά και αντικείμενο… παρανοήσεων. Για παράδειγμα, ιστορικά, η «γυναικεία» φούστα, φοριόταν περήφανα (και) από άντρες. Όπως επίσης και τα ψηλοτάκουνα! Ναι, ναι! Αλήθεια λέω! Πάμε να δούμε παρέα τις μεγαλύτερες παρανοήσεις που αφορούν στη μόδα και θα σας κάνουν να βλέπετε στο εξής την haute couture με… άλλο μάτι!
Παρανόηση Νο1: Η φούστα ΔΕΝ είναι μόνο γυναικεία
Δεν ήταν ο Ρουβάς που τάραξε τα νερά της μόδας, όταν πριν χρόνια φόρεσε μακριά φούστα. Το είχαν κάνει αίωνες πριν από εκείνον –και με μεγαλύτερη επιτυχία αν με ρωτάτε- οι περήφανοι Σκοτσέζοι! Ναι ντε! Ο Γουίλιαμ Γουάλας για παράδειγμα (ο ήρωας που υποδύθηκε ο Μελ Γκίμπσον στην ταινία Braveheart) μαζί με τους φίλους του, φόραγαν καθημερινά καρο φούστα ως το γόνατο (κιλτ), χωρίς να έχουν καμιά έγνοια μήπως αμφισβητηθεί ο ανδρισμός τους. Ισα ίσα! Εμειναν στην ιστορία ως οι ατρόμητοι πολεμιστές που κλόνισαν συθέμελα τη βρετανική κυριαρχία, διεκδικώντας και τελικά κερδίζοντας την ανεξαρτησία και την ελευθερία τους. Αλλά αν θέλετε πάμε και πιο παλιά, σε πιο «δικά» μας παραδειγματα: Οι αρχαίοι έλληνες φορούσαν χιτώνες, κάτι σαν φόρεμα δηλαδή, που το κάτω μέρος έμοιαζε πολύ με φούστα. Και οι ήρωες της ελληνικής επανάστασης φουστανέλες. Κάτι που συνεχίζουν να κάνουν ακόμα και σήμερα οι εύζωνες. Θέλετε και άλλα; Οι Σουμέριοι (3.000 π.Χ) φορούσαν φούστες –και μάλιστα κοντές- όπως φαίνεται από τα αγάλματά τους. Οι Αιγύπτιοι το ίδιο. Οι δούκες και οι βασιλιάδες κατά τον Μεσαίωνα (αλλά και πιο πριν και πιο μετά) πάλι φούστα φορούσαν, την οποία συνδύαζαν με χοντρό κολάν. Οι Βικτωριανοί επίσης, οι Ρωμαίοι το ίδιο (και μάλιστα τη συνδύαζαν με σανδάλια που έδεναν ψηλά στη γάμπα). Αλλά ακόμα και σήμερα αρκετοί Ινδοί, άντρες από τη Σρι Λάνκα κ.λπ. συνεχίζουν να φορούν φούστα στην καθημερινότητά τους. Συνοψίζοντας: η φούστα παιδιά ήταν ανέκαθεν unisex. Πώς μας κόλλησε εμάς ότι είναι «γυναικεία», είναι μια άλλη ιστορία…
Παρανόηση Νο2: Tα ρούχα των προσκυνητών ΔΕΝ ήταν μαύρα
Η εικόνα που αυτόματα σχηματίζουμε, όταν σκεφτόμαστε προσκυνητές, είναι ότι προχωρούν σκυφτοί και φορούν σκούρα ρούχα (συνήθως μαύρα). Η πραγματικότητα ωστόσο απέχει… χιλιόμετρα από αυτό (εκτός αν μιλάμε για τις μαυροφορούσες κυρίες που πηγαίνουν γονυπετείς να προσκυνήσουν στην Τήνο). Η εικόνα των μαυροφορεμένων προσκυνητών έχει να κάνει με το «πρότυπο» που μεταγενέστερα «πέρασε» ως ορθό. Σύμφωνα με τις πηγές όμως οι προσκυνητές φορούσαν πολύχρωμα ρούχα, έντονα κίτρινα, βιολετιά, χτυπητά πράσινα, φωτεινά μπλε, κόκκινα και γενικότερα δεν προτιμούσαν το μαύρο.
Παρανόηση Νο3: Τα ψηλά τακούνια ΔΕΝ απευθύνονταν μόνο σε γυναίκες
Οι άντρες της υψηλής κοινωνίας φορούσαν τακούνια. Και μάλιστα ήταν επιβεβλημένο να φοράνε τακούνια! Δείτε πορτραίτα ευγενών και βασιλιάδων. Δεν υπάρχει «επίσημη» απεικόνιση αριστοκράτη που να ΜΗΝ φοράει τακούνι. Ωστόσο, σύμφωνα με τις πηγές, το ψηλοτάκουνο μπήκε στις ζωές των ανδρών πολύ νωρίτερα. Ηδη από τον 10ο αιώνα παπούτσια με τακούνια φτιάχνονταν ειδικά για τους στρατιώτες του περσικού στρατού (οι «φήμες» λένε πως τους «βόλευαν», όταν ίππευαν τα άλογά τους). Αργότερα, το ψηλοτάκουνο έγινε συνώνυμο του στάτους, και όσο υψηλότερος ο τίτλος, τόσο ψήλωνε και το τακούνι. Αγαπημένα της γαλλικής αριστοκρατίας, πλουμιστά και με ιδιαίτερες αγκράφες, τα πολυτελή παπούτσια με το απαραίτητο τακούνι αποτελούσαν φετίχ κύρους. Τελικά, το φετίχ σιγά-σιγά «ξεθώριασε» και τα ψηλοτάκουνα κατέληξαν γυναικείο προνόμιο. (Εντάξει… μεταξύ μας, υπάρχουν και μερικά παραδείγματα στις μέρες μας με… άντρες που προσπαθώντας να «ψηλώσουν», έδωσαν στον τσαγκάρη να τους «πειράξει» λίγο τα τακούνια…)
Παρανόηση Νο4: Ο κορσές ΔΕΝ ήταν επιτακτικά υποχρεωτικός
Νομίζω πως εδώ ταιριάζει γάντι το «τραβάτε με κι ας κλαίω». Οι φριχτοί κορσέδες που έσφιγγαν σαν μέγγενη τις γυναίκες κατά την Αναγέννηση, καταρχάς είχαν «προγόνους» στην αρχαία Ελλάδα και συγκεκριμένα στην Κρήτη. Οι Μινωίτες (ναι, ναι, άντρες και γυναίκες) χρησιμοποιούσαν ένα είδος φαρδιάς ζώνης που έμοιαζε καταπληκτικά με κορσέ και έσφιγγε πολύ τη μέση. Ο κορσές κατάφερε και έφτασε μέχρι τον Μεσαίωνα, πήρε τα πάνω του τον 15ο και 16ο αιώνα και τον 17ο αποτελούσε χαρακτηριστικό κάθε γυναίκας της αριστοκρατίας που ήθελε να προβάλλει την καλή της θέση και να ανταποκρίνεται στα πρότυπα ομορφιάς της εποχής. Ωστόσο, σύμφωνα με τις πηγές ο κορσές δεν ήταν το «βασανιστήριο» που ίσως έχουμε στο μυαλό μας, αφού υπάρχουν ιστορικά τεκμήρια ότι πολλές γυναίκες -ακόμα και γυναίκες χαμηλών τάξεων- τον φορούσαν, επειδή «τις βόλευε» στις δουλειές τους. Οι μαρτυρίες μάλλον έχουν ισχυρή βάση, αν αναλογιστεί κανείς πως ο κορσές συνέχισε απτόητος το ταξίδι του μέχρι και τις μέρες μας, αποτελώντας συχνά χαρακτηριστικό της υψηλής ραπτικής! Αξεσουάρ που «βολεύει» ή «βάσανο» που μας κάνει ποθητές, γεγονός παραμένει πως ο κορσές διανύει εκατονταετίες επιτυχούς ύπαρξης.
Παρανόηση Νο5: Οι περούκες ΔΕΝ ήταν μόνο για τους θεατρίνους (ούτε για εκείνους που δεν είχαν μαλλιά!)
Οι περούκες έχουν μια παράξενη αλλά συναρπαστική ιστορία. Καταρχάς οι ρίζες τους πάνε πολύ πίσω, και συγκεκριμένα στην αρχαία Αίγυπτο! Χιλιάδες χρόνια πριν λοιπόν, οι αρχαίοι Αιγύπτιοι –και Αιγύπτιες- παρά τη ζέστη που επικρατούσε στη χώρα τους προτιμούσαν να ξυρίζουν γουλί του κεφάλι τους, για να το στολίσουν με περίτεχνες περούκες. Ιδίως όταν επρόκειτο για κάποια τελετή ή επίσημη περίσταση, όπου «όφειλαν» να υπερτονίσουν το κύρος και τη θέση τους. Περούκες φορούσαν οι ευγενείς κατά τον Μεσαίωνα και την Αναγέννηση και ήταν αγαπημένες των βασιλιάδων και των βασιλισσών (η Μαρία Αντουανέτα τις λάτρευε και τις συνδύαζε με τα αληθινά μαλλιά της). Οι περούκες συνδέθηκαν –σχετικά πρόσφατα- με τους άντρες την εποχή της αποικιοκρατίας στην Αμερική. Οι πουδραρισμένες περούκες έγιναν το «στερεότυπο» της εποχής, αφού προορίζονταν για να υποδείξουν εξουσία, τάξη και κάποιες φορές πολιτική ταυτότητα. Χαρακτηριστικές είναι οι εικόνες –για παράδειγμα- δικαστών που εμφανίζονται στο δικαστήριο με την περίτεχνη περούκα τους, για να δικάσουν. Από την άλλη πλευρά, οι προοδευτικοί δεν αγαπούσαν τις περούκες και το «στυλιζάρισμα» που πρέσβευαν. Λογικό μου φαίνεται…
Φούστες, τακούνια, περούκες, κορσέδες και κάθε τάση της μόδας βασίζονται στην ανθρώπινη ματαιοδοξία. Στην επιθυμία να γίνουμε πιο ποθητοί, να επιδείξουμε πλούτο ή/και τάξη, να φαινόμαστε ομορφότεροι, να «ταιριάζουμε» με συγκεκριμένες ομάδες. Και η ανθρώπινη ματαιοδοξία είναι από τις ισχυρότερες κινητήριες δυνάμεις στον πλανήτη. Που πάει να πει ότι η μόδα με όλα τα αξεσουάρ και της παρανοήσεις της, θα είναι πάντα έντονα παρούσα στη ζωή μας. Αν το καλοσκεφτούμε όμως, η ματαιοδοξία δεν είναι a priori κακή. Αρκεί να μη γίνεται αυτοσκοπός. Να μην είναι στείρα. Αν η ματαιοδοξία είναι δημιουργική, το ίδιο θα συμβεί και με τα προϊόντα της. Ετσι δεν είναι;
https://listverse.com/2021/05/16/top-10-misconceptions-about-historical-clothing-and-fashion/
https://en.wikipedia.org/wiki/Men%27s_skirts
http://mayflowerhistory.com/clothing
https://artsandculture.google.com/story/the-high-life-a-history-of-men-in-heels/iQJCgMgwSKV5Kw
http://tahliamckellartextiles.weebly.com/corset-timeline.html
www.britannica.com/topic/wig
https://historyofyesterday.com/the-rise-of-the-wig-98921072701d
