«…Υπήρξα και εγώ κάποτε άλκιμος νεανίας»
(Ελ. Βενιζέλος) (1)
ΤΟΝ ΕΠΟΜΕΝΟ χρόνο (2016) τέτοιες μέρες θα έχουν συμπληρωθεί τα 80 χρόνια από τον θάνατο του Εθνάρχη Ελευθερίου Βενιζέλου: ενός σπάνιου και μοναδικού Έλληνα πολιτικού, εραστή της ελευθερίας και της δικαιοσύνης, εμπνευστή, αλλά και αποτελεσματικό στην πραγματοποίηση της Μεγάλης Ιδέας του Ελληνισμού. Κατά συνέπεια και δημιουργού του νεότερου ελληνικού Κράτους.
ΕΚΕΙ που υστερεί κατά πολύ η ελληνική βιβλιογραφία, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, είναι στην ύπαρξη αυθεντικών (προσωπικών) “Απομνημονευμάτων” (Memoires) πρώην πρωθυπουργών και εν γένει σημαντικών πολιτικών ανδρών του παρελθόντος. Απλά, στην Ελλάδα οι πολιτικοί δεν γράφουν, αφήνοντας σε άλλους αυτό το έργο, κάτι που συμβαίνει τόσο με τον Ελ. Βενιζέλο, όσο και με τον Κων/νο Καραμανλή, τον πρεσβύτερο. Και είναι δυστύχημα, νομίζουμε, διότι οι “απόμαχοι” πολιτικοί, “πρωταγωνιστές” ή μη, με την εμπειρία που απέκτησαν, αλλά και τη σοφία των χρόνων τους, θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους νεότερους. Ώστε να μην επαναλαμβάνονται τα ίδια τραγικά σφάλματα.
ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ, πολλά θα είχε να ωφεληθεί η νεολαία μας, όπως γίνεται αλλού με τα παραθέματα (citations, quotes) -και τις παραινέσεις- πολιτικών (Τσόρτσιλ, Ντε Γκολ, Γκάντι, Νεχρού, Μαντέλα κ.λπ.) που συχνά – πυκνά αξιοποιούνται ως προτάγματα ζωής για πολλούς νεότερους.
ΒΕΒΑΙΑ στη χώρα μας (Χανιά), το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών “Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος” διοργανώνει κάθε χρόνο -και πολύ ορθά- “Πενελλήνιους Μαθητικούς Διαγωνισμούς Δοκιμίου”. Πάντα σχετικούς με το έργο και την προσφορά του Ελευθερίου Βενιζέλου. Εποικοδομητική πρότασή μας είναι να δίνεται ως θέμα ένα -ή περισσότερα παραθέματα ή μικρά αποσπασματα από ομιλίες του Ελ. Βενιζέλου προς επεξεργασία. Επίσης, ενδιαφέρον θα παρουσίαζε η ανεύρεση και καταγραφή παραθεμάτων του (από τους λόγους ή από άλλες πηγές) σχετικών με την άσκηση της πολιτικής, της διπλωματίας, της εκπαίδευσης των νέων κ.λπ., σε ένα ενιαίο βιβλίο.
…ΓΙΑ ΜΑΣ, μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν μερικές απόψεις / σκέψεις που ο Ελευθέριος Βενιζέλος απηύθυνε στη νεολαία της εποχής της τελευταίας πρωθυπουργικής τετραετίας του (1928-1932). Προσκαλεσμένος από τον τότε πρόεδρο της “Φιλελεύθερης Νεολαίας” του κόμματός του, τον Μανόλη Κοθρή, ο Μεγάλος Ηγέτης, σαν άλλος Ισοκράτης (436-338 π.Χ.) “Προς Δημόνικον”, είπε πολλά. Σταχυολογούμε μερικά αποσπάσματα από εκείνη την ιστορική ομιλία του, της 17ης Φεβρουαρίου του 1929 (2).
ΗΔΗ ο Βενιζέλος του 1929 διανύει το τελευταίο στάδιο της πολυκύμαντης και πολυτάραχης πολιτικής του καριέρας. Έτσι, ώριμος και κατασταλαγμένος είναι σε θέση να συμβουλεύσει τους νέους. Διαγράφοντας πίσω του μια άκρως καρποφόρα πολιτική ζωή, έχοντας καταστήσει αξιοπρεπή και αξιοσέβαστη την πατρίδα του, έχοντας αναδιοργανώσει βασικούς τομείς του Κράτους, κυρίως τον ευαίσθητο χώρο της Παιδείας, είναι σε θέση να βοηθήσει ουσιαστικά τους νέους.
ΕΚΕΙΝΗ η ομιλία του -σύμφωνα με τον επιμελητή της έκδοσης (1), τον Στέφανο Ι. Στεφάνου- «έκανε πάταγο γιατί αντιπολιτευόμενες εφημερίδες της εποχής και η “συντηρητική” κοινή γνώμη τη χαρακτήρισε από ριζοσπαστική ίσαμε “μπολσεβικική”. Δεν είχε, κατά τη γνώμη της, αρκετή “πατριδολατρεία” του παραδοσιακού τύπου. Απαρνιότανε τον κλασικισμό και τους αρχαίους προγόνους και έσπρωχνε τους νέους προς τις πρακτικές αξίες του βίου» (!).
ΣΗΜΕΡΑ μελετώντας τη διαπιστώνουμε ότι επρόκειτο για “πατρικές” υπερκομματικές συμβουλές από έναν ώριμο και μετριοπαθή απλό άνθρωπο, εκφραστή της αγάπης προς τον συνάνθρωπό του καθώς και υποστηρικτή μιας “κοινωνικής δικαιοσύνης” που πρέπει να κυριαρχεί στις ευνομούμενες πολιτείες. Όπως αγωνίστηκε μια ζωή για να καταστήσει την Ελλάδα.
ΜΕΤΑΞΥ των πολλών ενδιαφερόντων παραθέτουμε μερικά αποσπάσματά της, διατηρώντας αυτούσια τη γλώσσα και την ορθογραφία:
Σχετικά με τις επιδιώξεις, τους στόχους, αλλά και το “εφικτό” κάθε προσπάθειας στη ζωή, λέει στους “αγαπητούς φίλους” του, τους νέους:
(σελ. 18): «Γνωρίζετε άλλωστε ότι τα ανθρώπινα πράγματα, αγαπητοί μου φίλοι, είναι τοιαύτα, ώστε κανείς ποτέ δεν ημπορεί να επιτύχη απολύτως εκείνο το οποίον επιδιώκει. Πρέπει να έχει εμπρός του ένα μεγάλο ιδανικό και να κυττάζη να πλησιάζη καθ’ όσον μπορεί περισσότερον προς αυτό».
Πράγματι η ίδια η ζωή και περισσότερο οι πολιτικές εξαγγελίες, αυτό μαρτυρούν: δεν υπάρχει απόλυτη νίκη, ούτε απόλυτη ήττα. Υπάρχει μόνο αγώνας για κάτι καλύτερο. Κι αυτό πρέπει να κάνει κάθε οικογένεια και κάθε κυβέρνηση.
Η επίτευξη ενός οπουδήποτε έργου στη ζωή μας είναι το αποτέλεσμα ενός και μόνου παράγοντα: της αφοσίωσής μας, του δοσίματος “ψυχή τε και σώματι” σ’ αυτό:
(σελ. 22): «Η αφοσίωσις εις την εκτέλεσιν οποιουδήποτε έργου είναι ο κυριώτερος παράγων της επιτυχίας και πολλοί μεγάλοι άνδρες της Ιστορίας ήσαν κυρίως άνθρωποι οι οποίοι αφοσιώθησαν με όλην την δύναμιν της ψυχής των εις την πραγματοποίησιν ενός μεγάλου σκοπού και οι οποίοι ούτε επί στιγμήν έπαυσαν να έχουν εστραμμένην την προσοχήν και δραστηριότητά των εις την επιτυχίαν του σκοπού τούτου».
Κυρίως συνιστά στους νέους να μη βιάζονται στις επιδιώξεις τους (“όποιος βιάζεται, σκοντάφτει”), αλλά και να προσέχουν τα μέσα που χρησιμοποιούν, προκειμένου να επιτύχουν στη ζωή τους. Να έχουν υπομονή και επιμονή και να μην είναι “αριβίστες”. Δηλαδή, άτομα που χρησιμοποιούν κάθε μέσο (θεμιτό και αθέμιτο) για να αναδειχθούν σε διάφορες θέσεις (στην πολιτική, τις επιχειρήσει, την οικονομία, το δημόσιο κ.λπ.) αναρριχώμενοι πατώντας επί πτωμάτων:
(σελ. 21): «Μη βιάζεσθε να φθάσετε. Ή, ορθότερον, τρέχετε όσο θέλετε, όπως ταχύτερον φθάσετε εις τον σκοπόν σας, προσέχοντες μόνον να μη σκοντάψετε, αλλά μη αδιαφορείτε ποτέ δια τα μέσα που θα σας οδηγήσουν εις την επιτυχίαν. Μή γίνεσθε “αρριβισταί”».
Η ΕΛΛΑΔΑ του Ελ. Βενιζέλου είναι ως επί το πλείστον αγροτική. Λίγοι είναι “οι έχοντες και κατέχοντες” κι αυτοί σπουδάζουν “ευγενή” επαγγέλματα. Αντίθετα, η χώρα έχει ανάγκη -ακόμη και τώρα 80 χρόνια μετά- από “εργάτες της γης”, επαγγελματίες των χεριών, βιοτέχνες κ.λπ. Όχι μόνον από ανθρώπους του πνεύματος:
(σελ. 22-23): «Και μίαν τελευταίαν σύστασιν. Εάν έχετε αδελφούς ή άλλους νεώτερους φίλους, τους οποίους ημπορείτε να επηρεάσετε εις την εκλογήν του σταδίου των (σ.σ. του επαγγέλματός τους), σπρώξετέ τους με όλην την δύναμιν της ψυχής σας εις τα πρακτικώτερα επαγγέλματα. Αντιδράστε με όλην σας την ψυχήν κατά της απηρχαιωμένης πλέον και αυτόχρημα καταστρεπτικής αντιλήψεως ότι, ευγενές στάδιον είναι εκείνο μόνον εις το οποίον ο νους διευθύνει την γραφίδα ή την μήλην (σ.σ. χειρουργικό εργαλείο) ή τον διαβήτην ή τα άλλα εκείνα όργανα, τα οποία δεν απαιτούν και καταβολήν μυϊκής δυνάμεως».
(ακολουθεί Β’ μέρος)
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
-(1) Ελ. Βενιζέλος (1864-1936), απευθυνόμενος στους νέους του κόμματος των Φιλελευθέρων (Αθήνα, 17-2-1929)]
-(2) Στα 50 χρόνια από το θάνατο του Ελ. Βενιζέλου, το 1986, η “Λέσχη Φιλελευθέρων” εξέδωσε ένα μικρό βιβλίο (64 σελίδων), αφιέρωμα στον Εθνάρχη. Πρόκειται για ένα μικρό απάνθισμα από ομιλίες του που είχαν ως επίκεντρο τη νεολαία… Τα παραπάνω αποσπάσματα είναι από την “Ιστορική Ομιλία του προς τους Νέους της Φιλελεύθερης Νεολαίας” (σελ. 17-23).
