Στην αίθουσα “Λόγου” της “Στοάς του Βιβλίου”, στην οδό Πεσματζόγλου, στο κέντρο της Αθήνας, έγινε η παρουσίαση του βιβλίου “ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ Δ. ΒΕΡΥΒΑΚΗΣ Ο Επιστήμονας – Ο Αγωνιστής – Ο πολιτικός”.
Το όμορφο απόγευμα της Παρασκευής 2 Φεβρουαρίου, μαζεύτηκαν και γέμισε ασφυκτικά η αίθουσα της “Στοάς του Βιβλίου” άνθρωποι που γνώρισαν και έζησαν τον Λευτέρη από κοντά.
Σημαντικοί άνθρωποι απ’ ολόκληρο το πολιτικό φάσμα και ήρθαν εδώ για να αποτίσουν φόρο τιμής στον άνδρα!
Στον άνδρα που δεν λογάριασε τη ζωή του σε μια εποχή που “όλα τά ’σκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά!”. Αυτός σήκωσε περήφανα το αντρικό του ανάστημα στο τότε τυραννικό καθεστώς, μαζί με τον Παναγούλη και τους υπόλοιπους συντρόφους του.
Ρίσκαρε την ίδια του τη ζωή. Όμως, με την πράξη του αυτή, άναψε ένα φωτάκι στο μαύρο σκοτάδι του τυραννικού καθεστώτος και έδωσε ελπίδα στους χειμαζόμενους Έλληνες και πίστεψαν πως σύντομα θα φύγει το σκοτάδι της τυραννίας και θα λάμψει το φως της λευτεριάς!
Μετά τη δίκη για την αποτυχημένη απόπειρα κατά του Παπαδόπουλου, τον Νοέμβρη του ’68, ο βασιλικός επίτροπος ζήτησε καταδίκη σε θάνατο. Όμως, το Στρατοδικείο επέβαλε ισόβια κάθειρξη!
Οι δικοί του, όμως, φοβούνταν πολύ για τη ζωή του. Ήταν σχεδόν βέβαιοι, πως θα τον εκτελούσαν! Χαρακτηριστική είναι μια στιχομυθία που έγινε μεταξύ της μάνας του της Ρεθεμνιώτισσας και του συγγενή της του Μιλτιάδη Μακρυγιαννάκη από την Επισκοπή.
Σας την μεταφέρω όπως μου την διηγήθηκε ο γιος του, γιατρός Ανδρέας Μακρυγιαννάκης, που έτυχε να είναι μπροστά, φοιτητής τότε:
«Είχε έρθει ο πατέρας μου στην Αθήνα να με δει. Εγώ ήμουνα τότε φοιτητής. Πήγαμε να δούμε τη μάνα του Λευτέρη που ήταν συγγενείς. Μόλις τον είδε, έπεσε επάνω του κλαίγοντας.
– Όφου Μιλτιάδη μου, θα μου σκοτώσουν το κοπέλι μου, θα μου σκοτώσουνε το Λευτέρη μου!
Ο πατέρας μου προσπαθούσε να της δώσει κουράγιο.
– Όη – όη! δε μπιστεύω να το κάμουνε γιατί θέλουνε να κάνουνε τσι καλούς στην Ευρώπη!»
«Το βιβλίο αυτό δεν αποτελεί βιογραφία του Ελευθέριου Βερυβάκη, αλλά κάτι περισσότερο. Είναι “παρουσία” του ιδίου στον δημόσιο βίο, αλλά και αγωνιστικό “παρών” μιας συνειδητοποιημένης προσωπικότητας». Μας το ξεκαθαρίζει ο επιμελητής της έκδοσης στο οπισθόφυλλο.
Ένα πολύ χαρακτηριστικό σκίτσο του φίλου του Γιώργη Ψαρόπουλου, παρουσιάζει το Λευτέρη να σε βλέπει κατάματα με ένα ελαφρά λυπημένο ύφος.
Από ολόκληρο το βιβλίο, νομίζω πως μόνο η εισαγωγή πρέπει να γράφτηκε από “ξένο” χέρι. Συμπεραίνω πως εδώ “θα έχει βάλει το χεράκι του”, ο αδελφικός του φίλος, ο Γιώργης ο Πρασιανάκης. Ολόκληρο το υπόλοιπο είναι δια χειρός Λευτέρη Βερυβάκη. Είναι διάφορα κείμενα που επέλεξαν από το αρχείο του η σύζυγός του Λίλα Χριστοφορίδου – Βερυβάκη, ο Γιώργος Πρασιανάκης και ο Αριστείδης Δ. Πάνος.
Στα κείμενα αυτά διαφαίνεται ολόκληρη η ζωή, το έργο και η δράση του Λευτέρη. Και εξάγεται το συμπέρασμα πως “έζησε αταλάντευτος, προσηλωμένος στα πιστεύω του, χωρίς αβαρίες και συμβιβασμούς”.
“Δίδει το παρόν και τοποθετείται για όλα τα ζητήματα που αφορούν τον τόπο με ευθυκρισία, εντιμότητα, πατριωτισμό, ενδιαφέρον και αγάπη για τον απλό πολίτη”. Η εκδήλωση της παρουσίασης άρχισε με έναν χαιρετισμό από τον κ. Λιβάνη. Μίλησε εκ μέρους του εκδοτικού οίκου και ευχαρίστησε τους καλεσμένους και συνέχισε: “Για έναν άνθρωπο, τον Λευτέρη Βερυβάκη, τον αγωνιστή της Δημοκρατίας, που πάλεψε, πολέμησε και νίκησε”.
Ο κ. Θεόδωρος Δαμιανός, π. Υπουργός, ήταν ο πρώτος ομιλητής: “Τίτλος του βιβλίου είναι ο Επιστήμονας – Ο Αγωνιστής – Ο Πολιτικός. Για μένα έχουν παραβλεφθεί τρία ακόμα: Ο Άνθρωπος – Ο Πατριώτης – Ο Έλληνας, με έψιλον κεφαλαίο”.
Ο π. Πρόεδρος του Συνασπισμού κ. Κωνσταντόπουλος έδωσε συνέχεια στην εκδήλωση: “Με τον Λευτέρη Βερυβάκη μας συνδέουν κοινές εμπειρίες από το 1961. Θα σταθώ απέναντι στον Λευτέρη Βερυβάκη με την αγάπη ενός συντρόφου και φίλου, με την ειλικρίνεια ενός συναγωνιστή που δεν συμφωνούσαμε πάντα και με την έγνοια ενός πολίτη που βλέπει σε τέτοιες κρίσιμες περιόδους να λείπουν πρόσωπα που με τη δράση τους είναι στηρίγματα, όχι μόνο της μνήμης, αλλά και της αγωνιστικής αισιοδοξίας. Ο Λευτέρης είναι από κείνους που εσταύρωσαν συνειδητά την ύπαρξή τους στο καθήκον να γνωρίζουν οι πολίτες τι σημαίνει ευθύνη απέναντι στην εποχή”.
Ο Δημήτρης Κρεμαστινός, αντιπρόεδρος της Βουλής, και π. Υπουργός είχε τώρα σειρά: “Χρειαζόμαστε σήμερα τον Λευτέρη Βερυβάκη σαν συγγραφέα και σαν άνθρωπο για να μπορούμε να μην ξεφεύγουμε από τον ρεαλισμό. Και ο ρεαλισμός είναι ότι στις δύσκολες μέρες που περνάει σήμερα η χώρα, θα πρέπει αυτοί οι άνθρωποι να μας καθοδηγούν και να μην τους ξεχνούμε”.
Τελευταίος εισηγητής, μα όχι έσχατος, ο Γιώργος Πρασιανάκης, αδελφικός του φίλος: “Πρόταση για το βιβλίο με απόψεις, σκέψεις και ιδέες του ίδιου, ξεκίνησε από τον Κώστα Πυλαρινό που κάλυψε και μέρος της δαπάνης. Η αποψινή βιβλιοπαρουσίαση έχει μια ιδιαιτερότητα. Συνήθως παρουσιάζουμε ένα έργο ενός ανθρώπου. Εδώ παρουσιάζουμε έναν άνθρωπο από το έργο του. Είναι κείμενα του Λευτέρη του Βερυβάκη, τα οποία αποδίδουν μια μικρή επιλογή ενός μεγάλου και σπουδαίου έργου. Μιας προσωπικότητας που σημαδεύτηκε και σημάδεψε την εποχή του.
…Γέννημα και θρέμμα της μεγάλη σχολής του Γένους των αρχών και των αξιών που είχε εισαγάγει και κληροδοτήσει ο μόνος και μοναδικός Εθνάρχης ο Ελευθέριος Βενιζέλος… Θα χαρακτήριζα τον Λευτέρη Βερυβάκη άξιο της πατρίδας Ελληνα. Αξιο της Κρήτης Κρητικό. Ως τον άνθρωπο που ήταν φως του η Αθήνα, δρόμος του η Κρήτη. Εναν πολυδιάστατο, οξυδερκή, πεισματικά ασυμβίβαστο. Βαθιά σκεπτόμενο πολιτικό. Για εμάς ο Λευτέρης θα ζει και θα οδηγεί, όσιος και εναργής”.
Ανάμεσα στους καλεσμένους διέκρινα και αρκετούς επίσημους: Tην π. πρόεδρο της Βουλής κα Ψαρούδα – Μπενάκη. Τους αντιπροέδρους της Βουλής κ. Σούρλα και κ. Κρητικό. Τους π. Υπουργούς Μωραΐτη, Ανωμερίτη, Σηφουνάκη, Βιρβιδάκη, Χαραλάμπους, Σιούφα και Λιβάνη. Τους π. Βουλευτές Χρυσανθακόπουλο και Παπαηλία. Τον πρόεδρο της ΛΑΕ κ. Λαφαζάνη.
Διέκρινα επίσης τον π. Δήμαρχο Χανίων και π. Υπουργό κ. Σκουλάκη. Τον πρόεδρο της Παγκρήτιας Ένωσης κ. Μαριδάκη και τον Στρατηγό Γιάννη Βερυβάκη, αδελφό του Λευτέρη Βερυβάκη.
