» Μια προγιαγιά σε μια μαθήτρια του Γυμνασίου Πλατανιά!
Η µαθήτρια του Γυµνασίου Πλατανιά Χριστίνα Μιχελάκη, µε µισή καταγωγή από το όµορφο νησί της Ρόδου, πήρε συνέντευξη από την προγιαγιά της κα Σταµατία Μπονιάτη για τα πασχαλινά ήθη και έθιµα του νησιού του προηγούµενου αιώνα.
Ας την διαβάσουµε…
-Γιαγιά µου θες να µας πεις το όνοµά σου και πόσο χρονών είσαι;
– Σταµατία µε λένε και κατάγοµαι που τη Ρόδο, που ένα χωριό της, την Σορωνή.
– Πόσο χρονών είσαι;
– Ενενήντα πέντε
– Ποιο είναι το πρώτο Πάσχα που θυµάσαι από παιδί; Μπορείς να µου το περιγράψεις;
– Ε… τότε ‘βω ήµουν δευτέρα του δηµοτικού.
– Μπορείς να µας περιγράψεις τι θυµάσαι;
– Ναι…
– Ωραία.
– Η χαρά µας ήταν απερίγραπτη του Λαζάρου. Από του Λαζάρου αρχινούσαµε και γυρίζαµε τον κάµπο όλο και µαζεύαµε µαργαρίτες για να κά(ν)ουµε το Λάζαρο. Αφού τον ετελειώναµε όλα τα παιδιά του σχολειού, ενωµένα όλα µαζί γυρίζαµε σπίτι σπίτι και λέ(γ)αµε το τραγούδι του Λαζάρου και µαζεύαµε αυγά, κουλούρια, ό,τι είχε ο καθένας τα έδινε στα παιδιά. Οι γυναίκες τότε κείνη την ηµέρα έφτιαχναν τα Λαζαράκια, κάτι στριφτά κουλούρια που ‘µοιάζαν µε άνθρωπο, δηλαδή τον Λάζαρο. Κείνη την ηµέρα πιο, κανένας που τους µεγάλους δεν πήγαινε στα χωράφια…Αυτά εγίνουνταν την πρώτη µέρα που βγαίναµε από το σχολειό. Η χαρά µας απερίγραπτη…Μετά τα µεγάλα παλικάρια του χωριού, γυρίζανε τα σπίτια και µαζεύανε κουλούρια και αυγά και όπου είχε στρατό µαζεµένο, επαέναν και φέρναν φαγητό να φάνε κι εκείνα τα παιδιά, τα Ιταλάκια, που λείπαν από τα σπίτια τους και ήταν αµούστακα ΄κόµα σε µικρή ηλικία, 18 χρονών και πάνω…
– Άρα, είχε Ιταλούς τότε στο χωριό γιαγιά µου;
– Ιταλούς, ναι…Ιταλούς να ‘θελες, κόρη µου…Ιταλούς…Εν εθυµούµαι καλά τι µέρα ήταν τότε που τελείωνε το Πάσχα, αλλά µαζευόντουσαν όλοι οι Ιταλοί εκεί που τώρα που είναι τα καινούρια σπίτια και κάµναν µια µεγάλη γιορτή, όσος στρατός ήταν που τη δικιά µας την περιφέρεια, εµαζεύουνταν τα στρατιωτάκια όλα και είχαν έναν στύλο πασαλειµµένο µε το γράσο και ο πρώτος που θα ανέβαινε πιο ψηλά χωρίς να γλιστρήσει ήταν ο νικητής. Γελούσαν και παίζαν µε τις ώρες…
– Μετά τον πόλεµο γιαγιά, τι δουλειές κάνανε οι άνθρωποι του χωριού την Μεγαλοβδοµάδα;
– Όλη τη Μεγάλη βδοµάδα είχαν γιορτή…∆εν επάεναν σε δύσκολες δουλειές. Εδουλεύαν αλλά εγλεντούσαν κιόλας. Ιταλοί, Έλληνες…όλοι µαζί.
– Γιαγιά µου, µετά τον πόλεµο…
– Ινέ, µετά τον πόλεµο, όλες οι γυναίκες του χωριού κάµναν ετοιµασίες… εσπρίζανε τα σπίτια τους, ετοιµάζανε τα ρούχα τους και κάµνανε κουλούρια, δυο λογιών: τα «ανεβατά» που τα ζυµώναν που την προηγούµενη, τα αφήναν ένα βράδυ και τα φούρνιζαν την επόµενη και τα σµυρνέϊκά για τα µικρά που ‘ταν πιο µαλακά. Τη µεγάλη πιο Πέµπτη εφτιάχνανε τις «αυγούλες» που ‘ταν ζυµάρι, το κάµνανε σαν φίδι και στο στόµα του, εβάζανε ένα κόκκινο αυγό. Το βράδυ ε να πηγαίναν όλοι µαζί στην εκκλησία και φτιάχναν τον «καλαφουνιάρη». Επαίρναν παλιά ρούχα, πουκάµισο, παντελόνι και καπέλο και µε ένα σίδερο τα κάµνανε όλα να στέκονται , να µοιάζουν µε άνθρωπο και το σκιάχτρο αυτό το κρεµούσαν στην αυλή της εκκλησίας. Όταν πιο τελείωνε η λειτουργία της Μ. Πέµπτης, ανάβαν φωτιά και τον καίγανε…και λέγανε που κάψαν τον Εβραίο τον Ιούδα…Αυτά εκάµναν την πρώτη ηµέρα…
– Το Πασχαλινό τραπέζι της Κυριακής πώς ήταν; Τι φαγητά έφτιαχναν οι γυναίκες;
– Από κρέας, πατάτες…το Πάσχα πιο µετά τον Πόλεµο είχε και…µακαρόνια! Αυτά είχε κόρη µου…Σαλάτες που τα χωράφια µας…ο καθένας που πάενε και µάζευε, τα έβαζε στο τραπέζι και κάµνανε και πίτες. Το κρέας, όταν εσφάζανε τα κατσικάκια,το γεµίζαν στα πλευρά τους µε ρύζι και µυρωδικά και κάνανε τον «καπαµά». Το βάζανε στο φούρνο που το Μ. Σάββατο το βράδυ και το βγάζανε πιο την άλλη µέρα µετά την εκκλησία και κάθουνταν όλοι µαζί και τρώγαν και πίναν και γλεντούσαν. Αυτά ήταν την πρώτη µέρα της Λαµπρής.
– Έχει αλλάξει καθόλου το τότε µε το σήµερα;
– Ε…Με το σήµερα…για µένα Χριστίνα µου καλύτερα ήτανε τα πρώτα χρόνια. Καλύτερα ήταν…Ήταν ο κόσµος όλο αγαπηµένος, µαζί. Τώρα ο καθένας µόνος του…Τρως και τι τρως εν εξέρεις…
– Στην εκκλησία πηγαίνατε τότε;
– Ινέ, όλες οι µανάδες που είχαν µωρά παιδιά ήταν στην εκκλησία. Μωράκια στην αγκαλιά, πάρα πολλά…Τώρα ούτε στην εκκλησία πιο δεν πάνε…Όχι, όπως πρώτα… Τώρα αυτό δε γίνεται. Πιο καλά θέλουν να ανοίξουν την τηλεόραση να δούνε τις ταινίες, παρά να πάνε στην εκκλησία.
– Εντάξει γιαγιά µου. Σε ευχαριστώ τόσο πολύ που τα µοιράστηκες µαζί µας.
– Εγώ σε ευχαριστώ παιδί µου, χιλιόχρονο να είσαι!
