«Εἴπατε τῷ Θεῷ· Ὡς φοβερὰ τὰ ἔργα σου.
Ἐν τῷ πλήθει τῆς δυνάµεώς σου ψεύσονταί σε οἱ ἐχθροί σου»1.
Ὁ στίχος αὐτός τοῦ πρώτου Ἀντιφώνου τῆς Θείας λειτουργίας τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου καί Θεοῦ καί Σωτῆρος ἡµῶν Ίησοῦ Χριστοῦ προσφέρει διδάγµατα ἐπιβεβαιωτικά γιά τούς πιστούς καί ἀποτελεῖ διάψευση ὅλων ἐκείνων πού νοµίζουν ὅτι εἶναι ἐχθροί τοῦ Θεοῦ. Τά µέν δίδουν τή δυνατότητα στόν ἄνθρωπο νά ἐπιβεβαιώνει καθηµερινῶς τήν πίστη του ὡς προσωπική πλέον συνοµιλία µέ τόν Θεό, τά δέ προέρχονται ἀπό τήν δύναµη τοῦ Θεοῦ ἐκ τῆς ὁποίας προέρχεται καί ἡ ἐλπίδα τῶν πιστῶν. «Εἴπατε τῷ Θεῷ· Ὡς φοβερὰ τὰ ἔργα σου», πῶς, ὅµως, εἶναι δυνατόν νά µιλοῦµε στήν ἐποχή µας γιά φόβο Θεοῦ;
Ὁ Ζάν Ντελιµό, ἕνας σηµαντικός Γάλλος ἱστορικός, ἔγραψε ἕνα βιβλίο µέ τίτλο «Ὁ φόβος στή ∆ύση, 14ος-18ος αι. Μία πολιορκηµένη πόλη».
Στήν εἰσαγωγή τοῦ βιβλίου θά διηγηθεῖ τήν ἐµπειρία του στό ρωµαιοκαθολικό (σαλεσιανό) σχολεῖο, ὅπου φοίτησε ἐσωτερικός στό Γυµνάσιο. Ἐκεῖ τά δωδεκάχρονα παιδιά, κάθε πρώτη Παρασκευή τοῦ µήνα, ἔλεγαν µία ἐκτενῆ προσευχή γιά νά ἔχουν ἕναν καλό θάνατο, µέ ἀνατριχιαστικές λεπτοµέρειες γιά τίς τελευταῖες στιγµές τοῦ θνήσκοντος ἀνθρωπίνου σώµατος. Ὁ Ντελιµό παραθέτει τήν προσευχή αὐτή καί παραδέχεται ὅτι «ἀποτελεῖ τό κλειδί τοῦ βιβλίου [του]». Ὁ χριστιανισµός τῆς ἀγάπης, τῆς συγχώρησης, τῆς ἐλπίδας εἶχε γίνει θρησκεία τοῦ φόβου, ὄχι τοῦ φυσιολογικοῦ φόβου τοῦ θανάτου, ἀλλά τοῦ φόβου τῆς κρίσης, τῆς κόλασης, τῆς αἰώνιας τιµωρίας. Αὐτή ἡ ἔµφαση στόν “φόβο”, κατά τή γνώµη του, ἐξηγεῖ τόν ἀποχριστιανισµό τῆς Εὐρώπης ὡς ἕνα πρόγραµµα ἀποτίναξης τοῦ “φόβου” καί τῆς “ἐνοχῆς”. Πῶς, λοιπόν, µιλοῦµε γιά “φόβο Κυρίου” σέ ἕναν µετανεωτερικό κόσµο πού χτίζεται πάνω στήν ἄρνησή του; Γιά τί εἴδους φόβο µιλᾶ ὁ Ψαλµωδός; Τί εἶναι αὐτό πού µᾶς κάνει νά φοβόµαστε τόν Θεό;
Μήπως τά φοβερά ἔργα ἀποτελοῦν πράξη ἀνάλογη µέ τήν ποιότητα τῆς ζωῆς τῶν ἀνθρώπων; Μέ δύο τρόπους θεωρῶ ὅτι πρέπει νά προσεγγίσουµε τά ἔργα τοῦ Θεοῦ. Πρίν, ὅµως, θά χρειασθεῖ νά κάνουµε µία αὐτοκριτική καί νά διαπιστώσουµε τό µέγεθος τῆς πίστης µας (δηλ. τῆς ἐµπιστοσύνης µας) στό πρόσωπο τοῦ Θεοῦ. Σ’ αὐτό θά µᾶς ὁδηγήσει ἡ εὐσπλαχνία τοῦ Θεοῦ πού ἀνατέλλει τόν ἥλιο ἐπί δικαίους καί ἀδίκους. Οἱ µέν δίκαιοι ἀφοῦ γνωρίσουν τήν εὐσπλαχνία τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος ἔγινε ἄνθρωπος ἀπό ἄµετρη φιλευσπλαχία, διώχθηκε, σταυρώθηκε καί ἀναστήθηκε γιά νά ἐλευθερώσει τόν ἄνθρωπο ἀπό τό φόβο τοῦ θανάτου ἔργα τά ὁποῖα προσφέρονται στόν κάθε ἄνθρωπο ἀρκεῖ νά ἀποδεχθεῖ τήν παρουσία τοῦ Θεοῦ στήν ζωή του, οἱ δέ, τῆς µακράν τοῦ Θεοῦ βιωτῆς, πού καθηµερινῶς διαψεύδονται µή δεχόµενοι τήν παρουσία τοῦ ∆ηµιουργοῦ βιώνουν τό φόβο ὡς κόλαση καί ποτέ ὥς δωρεά τοῦ Θεοῦ.
Καί ποιοί εἶναι οἱ ἐχθροί τοῦ Θεοῦ; Ἔχει ὁ Θεός ἐχθρούς; Πῶς ἐκφράζεται ἡ λέξη ἐχθρός ἀφοῦ δέν ἔχει ὁ Θεός ἐχθρούς ἄρα θά ἦταν οὐτοπία ἄν τό δεχόµασταν; Καί ὅµως τό πρόβληµα τοῦ κακοῦ τό ὁποῖο εἶναι ἐπείσακτο στόν ἄνθρωπο καί δέν ἔχει δηµιουργηθεῖ ἀπό τό Θεό ἀγγίζει τήν Ἐκκλησία δηλ. τούς ἀνθρώπους πού πιστεύουν στόν Θεό καί ἐλπίζουν στή δωρεά τῆς σωτηρίας τους ἀπό τόν Θεό. Καί οἱ ἐχθροί ἐκφράζονται µέ διάφορους τρόπους. Κύριος τῶν κακῶν εἶναι ὁ διάβολος. Καί, ὅπως ὁ Θεός ἐργάζεται διά τῶν ἀνθρώπων, τό αὐτό πράττει καί ὁ διάβολος. Μέσα σ’ αὐτό τό πλαίσιο µποροῦµε νά ἐντάξουµε τούς ἐχθρούς τοῦ Θεοῦ. Κάνουµε, ὅµως, καί ἐµεῖς κάποια λάθη ὅταν ἐπιλέγουµε τρόπους ζωῆς ἀπό σκέψεις πού φέρει ὁ διάβολος στό νοῦ µας, καί οἱ ὁποῖες µᾶς ὁδηγοῦν στήν ἁµαρτία.
Μέ ἄλλα λόγια, ὁ πονηρός ψεύδεται, ἀλλοιώνει τήν πραγµατικότητα, µόνο καί µόνο γιά νά µᾶς παρουσιάσει ἑλκυστική τήν ἁµαρτία. ∆έν µπορεῖ νά κάνει κάτι περισσότερο. Ἐµεῖς, ὅµως, ἁµαρτάνουµε διά λογισµῶν ἐσωτερικά καί δι’ ἔργων ἐξωτερικά, µέ λογισµούς, µέ ἔργα, πολλές φορές µέ τή γλῶσσα µας καί ἐν συνεχείᾳ µέ τίς πράξεις µας ἤ καί µέ τήν κοινωνική µας συµπεριφορά ὅταν οἱ σχέσεις µας µέ τούς ἄλλους δέν ἐµπεριέχουν τή θεοδίδακτο ἀγάπη. Ὁ διάβολος, λοιπόν, δέν µπορεῖ νά µᾶς κάνει τόσο µεγάλο κακό, ὅσο κάνουµε ἐµεῖς στόν ἑαυτό µας, διότι δέν ἔχει σῶµα, εἶναι µόνον πνεῦµα. Μπορεῖ, λοιπόν, µόνον νά µᾶς ἐπηρεάζει µέ λογισµούς καί νά παρουσιάζει τά πράγµατα ἀντίθετα ἀπό τήν πραγµατικότητα καί ἑλκυστικά, γιά νά µᾶς ἐξαπατᾶ, ἐνώ ἐµεῖς νοµίζουµε ὅτι ἔχουµε κέρδος. Προξενώντας, ὅµως, ὁ πονηρός κακό σέ µᾶς, προξενεῖ κακό καί στόν ἑαυτό του, διότι πρώτα ἁµαρτάνει ὁ ἴδιος καί µετά παρασύρει καί ἐµᾶς. Ἐποµένως, ἡ ἀναµαρτησία εἶναι ὑπόθεσις δική µας. Ἐάν ἐµεῖς ἀποφασίσουµε νά µήν ἁµαρτάνουµε, αὐτό µπορεῖ νά ἐπιτευχθεῖ. Μόνο ἐµεῖς εἴµεθα οἱ ἁµαρτάνοντες, ὁ δαίµων εἶναι ἁπλῶς συνεργός.2
Ἀγαπητά µου παιδιά.
Ἄν ἐντρυφήσουµε στή διδασκαλία ὅλων τῶν θρησκευτικῶν καί ἰδεολογικῶν συστηµάτων κάθε ἐποχῆς καί φιλοσοφικοῦ ρεύµατος θά διαπιστώσουµε ὅτι κάθε ἐνέργεια ἔχει ὡς στόχο τή διαιώνιση τῆς ζωῆς καί τή νίκη κατά τοῦ θανάτου. Ἡ ἀναζήτηση καί ἡ λύση τῶν ὑπαρξιακῶν προβληµατισµῶν ὅταν γίνεται πέρα ἀπό τό Χριστό ὁδηγεῖ σέ λανθασµένες ἐπιλογές µέ τραγικά ἀποτελέσµατα.
Ἡ ποιµαντική προσέγγιση τοῦ ἀνθρώπου τῶν σύγχρονων κοινωνιῶν ἀποτελεῖ µία ἀπό τίς µεγάλες προκλήσεις τῆς ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας σέ ὅλο τόν κόσµο καθώς ἡ µετάβαση στή σύγχρονη πραγµατικότητα δηµιούργησε σοβαρούς προβληµατισµούς πού δέν ἀφοροῦν µόνον τήν καθηµερινότητα, ἀλλά καί τήν ἴδια τήν προσωπικότητα τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ εὐαγγελικός λόγος, ἀν καί ἀναλλοίωτος στούς αἰῶνες γίνεται ὅλο καί λιγότερο ἑλκυστικός καί περισσότερο ἀπόµακρος. Ὅµως, µοναδικός, ἀποκλειστικός καί τελικός σκοπός τῆς Ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς εἶναι νά δώσει στόν ἄνθρωπο κάθε ἐποχῆς τή µοναδική καί ἀνεπανάληπτη ἀλήθεια.
Ἡ ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἡ ἀσφαλής προϋπόθεση τῆς γνώσεως τῶν φοβερῶν εὐεργεσιῶν τοῦ Θεοῦ πρός τόν ἄνθρωπο καί ἡ ἐξάλειψη κάθε µορφῆς ψεύδους τό ὁποῖο ἐµφανίζεται πάντα,- ἰδιαίτερα στίς ἡµέρες µας- δυστυχῶς ὡς ἰδανικό καί φυσικό γιατί εἶναι ἀποκύηµα παθητικῶν καταστάσεων καί ἐπιλογῶν ἀνθρώπων ὑποδουλοµένων στά πάθη καί τίς ἁµαρτίες.
Ὁ Ἀναστάς Χριστός, ἡ πάντων χαρά καί ἀλήθεια, εἶναι ἡ ἐγγύηση τῆς νίκης κατά τοῦ θανάτου σέ ὅσους Τόν πιστεύουν. Γίνεται ὁ βοηθός, ὁ εὐλογῶν καί ἁγιάζων, ὁ προσφέρων καί προσφερόµενος καί διαδιδόµενος, καθώς ὡς µόνος ἀναµάρτητος, ἀκολούθησε τόν ἄνθρωπο στό ἔσχατο σηµεῖο τῆς ἀποστασίας του, ἄν καί µόνος ἔξω τῆς πύλης ἔπαθε, ἐτάφη, ἀνεστήθη καί συνανέστησε µαζί του τόν Ἀδάµ καί τούς ἐξ Ἀδάµ δωρούµενος στούς πιστούς φίλους του ζωήν αἰώνιον καί µέγα ἔλεος.
Αὐτῷ ἡ δόξα καί τό κράτος εἰς τούς αἰῶνας, Ἀµήν.
Χριστός Ἀνέστη.
Ἅγιον Πάσχα 2024.
Μέ πατρικές εὐχές
