Bιότοπος – περιγραφή
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι Passiflora incarnate (Παθανθή η σαρκόχρους). Τη συναντούμε και με το όνομα Ρολογιά, Ρολόι, Τεφερλίκι, Παθανθές ή Πάθη του Χριστού. Ανήκει στην οικογένεια των Παθανθών η οποία περιλαμβάνει πάνω από 500 είδη.
Η κατάταξη της Πασσιφλόρας έγινε για πρώτη φορά από το βοτανολόγο Λινναίο, το 1745, όταν αναγνώρισε 22 είδη της οικογένειας αυτής. Είναι μία αναρριχώμενη πολυετής πόα με ξυλώδες στέλεχος. Τα φύλλα της διαιρούνται σε τρεις λοβούς, εφοδιασμένα στην κορυφή με νεκταρογόνους αδένες. Το καλοκαίρι βγαίνουν τα κυανο-άσπρα άνθη της τα οποία είναι πανέμορφα με πέντε πέταλα, ακολουθούμενα από τους καρπούς που ωοειδείς με κίτρινο-πορτοκαλί χρώμα, φτάνουν περίπου τα 5 εκατοστά και μοιάζουν με το κουκούλι του μεταξοσκώληκα. Τα άνθη είναι ερμαφρόδιτα με εντυπωσιακά χρώματα και σχήματα διαφόρων μεγεθών. Ανοίγουνε ως το μεσημέρι και κλείνουνε αργά το βράδυ. Κάθε άνθος διατηρείται για μια μέρα, αλλά συνήθως κάθε μέρα υπάρχει ένα καινούργιο να πάρει τη θέση τοu.
Ο καρπός περιέχει σπέρματα πολλαπλασιασμού, ανάμικτα με μία κίτρινη γλοιώδη σάρκα που μοιάζει με πολτό. Το ριζικό της σύστημα, αν και δικότυλο φυτό, είναι επιπολαιόριζο θυσανωτό. Σήμερα το καλλιεργούμε στους κήπους μας ως καλλωπιστικό φυτό για τα πανέμορφα και περίεργα άνθη που βγάζει.
Ιστορικά στοιχεία
Κατάγεται από την Αμερική (από τα ξηρά εδάφη της Βιρτζίνιας και του Μεξικού). Οι Ιταλοί και οι Ισπανοί, του έδωσαν το όνομα «Παθανθές», γιατί τα διάφορα όργανα των ανθέων του αντιπροσωπεύουν κατ’ αναλογία, τα σύνεργα του μαρτυρίου του Χριστού. Η ιστορία του άνθους σε σχέση με τον Χριστιανικό συμβολισμό άρχισε το 1610, όταν ένας Μεξικανός καλόγερος του Τάγματος των Αυγουστίνων έφερε το άνθος ρολογιάς για σχέδιο στον Jacomo Bosio, ο οποίος ετοίμαζε ένα έργο σχετικά με τον Σταυρό του Μαρτυρίου. Το μπουμπούκι του άνθους θεωρήθηκε σύμβολο της Ευχαριστίας, το μισοανοιγμένο άνθος το Αστέρι της Ανατολής που οδήγησε τους Σοφούς στο Θείο βρέφος. Τα φύλλα του που έχουν πέντε προεξοχές σημαίνουν τα χέρια των διωκτών Του.
Τα πέντε σέπαλα και τα πέντε πέταλα θεωρήθηκε ότι αντιπροσωπεύουν τους δέκα μαθητές που ήταν παρόντες κατά τη σταύρωση, αποκλειομένου του Πέτρου που Τον αρνήθηκε και τον Ιούδα που Τον πρόδωσε. Ο ύπερος που βρίσκεται στο κέντρο του άνθους είναι η στήλη πάνω στην οποία βασανίστηκε ο Χριστός. Ο τριπλός στύλος τα τρία καρφιά. Οι πέντε στήμονες τα πέντε τραύματα. Τα νήματα που είναι γύρω, το ακάνθινο στεφάνι που περιέβαλε το Άγιο Κεφάλι. Το μπλε χρώμα του λουλουδιού, τον ουρανό. Η άνθηση που κρατά μόνο τρεις μέρες, είναι ο χρόνος που μεσολάβησε ως την Ανάσταση.
Η παραδοσιακή ινδιάνικη λαϊκή ιατρική από την εποχή των Αζτέκων χρησιμοποιούσε την Πασσιφλόρα σαν τονωτικό και παυσίπονο πρόσθετο στα ποτά. Το χρησιμοποιούσαν και για να αντιμετωπίσουν δαγκώματα φιδιών και για αυτό ήταν γνωστή και ως «η γλώσσα του φιδιού». Οι Ινδιάνοι, οι Βραζιλιάνοι και οι Ισπανοί της Αμερικής απορροφούν τον χυμό του με μεγάλη ευχαρίστηση.
Οι καρποί στη γλώσσα των χωρών αυτών λέγονται murucujei ή maracot. Στα μέσα του περασμένου αιώνα, ξεκινώντας από τη Γαλλία χρησιμοποιήθηκε στην ομοιοπαθητική, ειδικά κατά της νευρασθένειας. Στα 1916 ο Ρεμόν χρησιμοποίησε το βάμμα του φυτού για θεραπευτικούς σκοπούς. Οι γιατροί της Αμερικής σημείωσαν με αυτό θαυμάσια αποτελέσματα κατά της αϋπνίας, της υστερίας, της νευρασθένειας και της επιληψίας.
Στη Γαλλία ο φυτοθεραπευτής Λεκλέρ το χρησιμοποίησε με καλά αποτελέσματα κατά των παρατεινόμενων αϋπνιών, που προέρχονται από γρίπη και κατά των νευρικών διαταραχών που προέρχονται από την εμμηνόπαυση. Στη Γερμανία το χρησιμοποιούσαν για ελάττωση της αρτηριακής πίεσης, κατευνασμό του νωτιαίου κινητικού συστήματος, ενίσχυση της αναπνοής και σε περιπτώσεις νευρασθένειας, σε διάφορες νευρώσεις και ψυχώσεις και σε υπερκόπωση σωματική ή διανοητική.
Συστατικά – χαρακτήρας
Είναι πικρό, ηρεμιστικό και αναψυκτικό βότανο. Οι δραστικές ουσίες που περιέχει το είναι αλκαλοειδή της πυρινιδο-ινδολικής ομάδας (πασσιφλορίνη, αρμίνη και αρμόλη), γλυκοσιδικές φλαβόνες (επιγενίνη), φυτικές χρωστικές, κόμμι και στερόλες.
Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή
Ανθίζει Ιούνιο και Ιούλιο. Κατά κύριο λόγο για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται τα ξηρά φύλλα του βοτάνου.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις
Δρα ως ηρεμιστικό, υπνωτικό, αντισπασμωδικό και αναλγητικό.
Η Πασσιφλόρα είναι το κύριο βότανο για τη θεραπεία της επίμονης αϋπνίας. Βοηθά τη μετάβαση σε μια κατάσταση ήρεμου και ξεκούραστου ύπνου, χωρίς καμία ναρκωτική παρενέργεια. Μπορούμε να τη χρησιμοποιήσουμε οποιαδήποτε στιγμή χρειαζόμαστε ένα αντισπασμωδικό, όπως για παράδειγμα στη νόσο Πάρκινσον, στις κρίσεις και την υστερία. Είναι πολύ αποτελεσματικό για τους νευρικούς πόνους, όπως η νευραλγία και στην ιογενή προσβολή των νεύρων, τον έρπη ζωστήρα.
Μπορούμε να τη χρησιμοποιήσουμε στο άσθμα όταν υπάρχει έντονη σπασμωδική δραστηριότητα, ιδιαίτερα όταν συνδέεται με ένταση.
Στις περιπτώσεις αϋπνίας συνδυάζεται καλά με τη Βαλεριάνα, και το Λυκίσκο.
Οι ενήλικες ανέχονται πολύ καλά την Πασσιφλόρα, υπό μορφή εκχυλίσματος ή βάμματος το οποίο μάλιστα το τοποθετούν στα φάρμακα κατά των νευραλγιών. Οι τροπικοί καρποί της Πασσιφλόρας διατηρούνται καλά γιατί είναι πλούσιοι σε φλαβονοειδή και έχουν διουρητικές και τονωτικές ιδιότητες.
Παρασκευή και δοσολογία
Παρασκευάζεται ως έγχυμα. Ρίχνουμε ένα φλιτζάνι βραστό νερό σε μία κουταλιά του τσαγιού ξηρό βότανο, το σκεπάζουμε και το αφήνουμε 15 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε ένα φλιτζάνι το βράδυ για την αϋπνία. Για την ανακούφιση άλλων καταστάσεων μπορούμε να πίνουμε ένα φλιτζάνι δύο φορές την ημέρα.
Υπό μορφή βάμματος η ημερήσια δόση είναι 2-5 γραμμάρια την ημέρα.
Προφυλάξεις
Δεν συστήνεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και αποφεύγουμε τις μεγάλες δόσεις κατά το θηλασμό.
Υ.Σ. Όλα τα προηγούμενα άρθρα της στήλης μπορούμε να τα βρούμε στη διεύθυνση www.herb.gr.
Επίσης αν κάποιος φίλος αναγνώστης γνωρίζει οποιαδήποτε θεραπευτική ιδιότητα βοτάνου του τόπου μας που δεν είναι ευρέως γνωστή ή έχει κάποιο ερώτημα μπορεί να το απευθύνει στην ηλεκτρονική διεύθυνση skouvatsos11@gmail.com
