Βιότοπος – περιγραφή
Η λατινική ονοµασία του βοτάνου είναι Passiflora incarnate (Παθανθή η σαρκόχρους). Την συναντούµε και µε το όνοµα Ρολογιά, Ρολόι, Τεφερλίκι, Παθανθές ή Πάθη του Χριστού. Ανήκει στην οικογένεια των Παθανθών η οποία περιλαµβάνει πάνω από 500 είδη. Η κατάταξη της Πασσιφλόρας έγινε για πρώτη φορά από το βοτανολόγο Λινναίο, το 1745, όταν αναγνώρισε 22 είδη της οικογένειας αυτής.
Είναι µία αναρριχώµενη πολυετής πόα µε ξυλώδες στέλεχος.
Τα φύλλα της διαιρούνται σε τρεις λοβούς, εφοδιασµένα στην κορυφή µε νεκταρογόνους αδένες. Το καλοκαίρι βγαίνουν τα κυανο-άσπρα άνθη της τα οποία είναι πανέµορφα µε πέντε πέταλα, ακολουθούµενα από τους καρπούς που ωοειδείς µε κίτρινο-πορτοκαλί χρώµα, φτάνουν περίπου τα 5 εκατοστά και µοιάζουν µε το κουκούλι του µεταξοσκώληκα. Τα άνθη είναι ερµαφρόδιτα µε εντυπωσιακά χρώµατα και σχήµατα διαφόρων µεγεθών. Ανοίγουνε ως το µεσηµέρι και κλείνουνε αργά το βράδυ. Κάθε άνθος διατηρείται για µια µέρα, αλλά συνήθως κάθε µέρα υπάρχει ένα καινούργιο να πάρει τη θέση τοu.
Ο καρπός περιέχει σπέρµατα πολλαπλασιασµού, ανάµικτα µε µία κίτρινη γλοιώδη σάρκα που µοιάζει µε πολτό. Το ριζικό της σύστηµα, αν και δικότυλο φυτό, είναι επιπολαιόριζο θυσανωτό. Σήµερα το καλλιεργούµε στους κήπους µας ως καλλωπιστικό φυτό για τα πανέµορφα και περίεργα άνθη που βγάζει.
Ιστορικά στοιχεία
Κατάγεται από την Αµερική (από τα ξηρά εδάφη της Βιρτζίνιας και του Μεξικού). Οι Ιταλοί και οι Ισπανοί, του έδωσαν το όνοµα «Παθανθές», γιατί τα διάφορα όργανα των ανθέων του αντιπροσωπεύουν κατ’ αναλογία, τα σύνεργα του µαρτυρίου του Χριστού. Η ιστορία του άνθους σε σχέση µε τον Χριστιανικό συµβολισµό άρχισε το 1610, όταν ένας Μεξικανός καλόγερος του Τάγµατος των Αυγουστίνων έφερε το άνθος ρολογιάς για σχέδιο στον Jacomo Bosio, ο οποίος ετοίµαζε ένα έργο σχετικά µε τον Σταυρό του Μαρτυρίου. Το µπουµπούκι του άνθους θεωρήθηκε σύµβολο της Ευχαριστίας, το µισοανοιγµένο άνθος το Αστέρι της Ανατολής που οδήγησε τους Σοφούς στο Θείο βρέφος. Τα φύλλα του που έχουν πέντε προεξοχές σηµαίνουν τα χέρια των διωκτών Του. Τα πέντε σέπαλα και τα πέντε πέταλα θεωρήθηκε ότι αντιπροσωπεύουν τους δέκα µαθητές που ήταν παρόντες κατά τη σταύρωση, αποκλειοµένου του Πέτρου που Τον αρνήθηκε και τον Ιούδα που Τον πρόδωσε. Ο ύπερος που βρίσκεται στο κέντρο του άνθους είναι η στήλη πάνω στην οποία βασανίστηκε ο Χριστός. Ο τριπλός στύλος τα τρία καρφιά. Οι πέντε στήµονες τα πέντε τραύµατα. Τα νήµατα που είναι γύρω, το ακάνθινο στεφάνι που περιέβαλε το Άγιο Κεφάλι. Το µπλε χρώµα του λουλουδιού, τον ουρανό. Η άνθηση που κρατά µόνο τρεις µέρες, είναι ο χρόνος που µεσολάβησε ως την Ανάσταση.
Η παραδοσιακή ινδιάνικη λαϊκή ιατρική από την εποχή των Αζτέκων χρησιµοποιούσε την Πασσιφλόρα σαν τονωτικό και παυσίπονο πρόσθετο στα ποτά. Το χρησιµοποιούσαν και για να αντιµετωπίσουν δαγκώµατα φιδιών και για αυτό ήταν γνωστή και ως «η γλώσσα του φιδιού». Οι Ινδιάνοι, οι Βραζιλιάνοι και οι Ισπανοί της Αµερικής απορροφούν τον χυµό του µε µεγάλη ευχαρίστηση.
Οι καρποί στη γλώσσα των χωρών αυτών λέγονται murucujei ή maracot. Στα µέσα του περασµένου αιώνα, ξεκινώντας από τη Γαλλία χρησιµοποιήθηκε στην οµοιοπαθητική, ειδικά κατά της νευρασθένειας. Στα 1916 ο Ρεµόν χρησιµοποίησε το βάµµα του φυτού για θεραπευτικούς σκοπούς. Οι γιατροί της Αµερικής σηµείωσαν µε αυτό θαυµάσια αποτελέσµατα κατά της αϋπνίας, της υστερίας, της νευρασθένειας και της επιληψίας.
Στη Γαλλία ο φυτοθεραπευτής Λεκλέρ το χρησιµοποίησε µε καλά αποτελέσµατα κατά των παρατεινόµενων αϋπνιών, που προέρχονται από γρίπη και κατά των νευρικών διαταραχών που προέρχονται από την εµµηνόπαυση. Στη Γερµανία το χρησιµοποιούσαν για ελάττωση της αρτηριακής πίεσης, κατευνασµό του νωτιαίου κινητικού συστήµατος, ενίσχυση της αναπνοής και σε περιπτώσεις νευρασθένειας, σε διάφορες νευρώσεις και ψυχώσεις και σε υπερκόπωση σωµατική ή διανοητική.
Συστατικά – χαρακτήρας
Είναι πικρό, ηρεµιστικό και αναψυκτικό βότανο. Οι δραστικές ουσίες που περιέχει το είναι αλκαλοειδή της πυρινιδο-ινδολικής οµάδας (πασσιφλορίνη, αρµίνη και αρµόλη), γλυκοσιδικές φλαβόνες (επιγενίνη), φυτικές χρωστικές, κόµµι και στερόλες.
Άνθιση – χρησιµοποιούµενα
µέρη – συλλογή
Ανθίζει Ιούνιο και Ιούλιο. Κατά κύριο λόγο για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιµοποιούνται τα ξηρά φύλλα του βοτάνου.
Θεραπευτικές ιδιότητες
και ενδείξεις
∆ρα ως ηρεµιστικό, υπνωτικό, αντισπασµωδικό και αναλγητικό.
Η Πασσιφλόρα είναι το κύριο βότανο για τη θεραπεία της επίµονης αϋπνίας. Βοηθά τη µετάβαση σε µια κατάσταση ήρεµου και ξεκούραστου ύπνου, χωρίς καµία ναρκωτική παρενέργεια. Μπορούµε να τη χρησιµοποιήσουµε οποιαδήποτε στιγµή χρειαζόµαστε ένα αντισπασµωδικό, όπως για παράδειγµα στη νόσο Πάρκινσον, στις κρίσεις και την υστερία. Είναι πολύ αποτελεσµατικό για τους νευρικούς πόνους, όπως η νευραλγία και στην ιογενή προσβολή των νεύρων, τον έρπη ζωστήρα.
Μπορούµε να τη χρησιµοποιήσουµε στο άσθµα όταν υπάρχει έντονη σπασµωδική δραστηριότητα, ιδιαίτερα όταν συνδέεται µε ένταση.
Στις περιπτώσεις αϋπνίας συνδυάζεται καλά µε τη Βαλεριάνα, και το Λυκίσκο.
Οι ενήλικες ανέχονται πολύ καλά την Πασσιφλόρα, υπό µορφή εκχυλίσµατος ή βάµµατος το οποίο µάλιστα το τοποθετούν στα φάρµακα κατά των νευραλγιών.
Οι τροπικοί καρποί της Πασσιφλόρας διατηρούνται καλά γιατί είναι πλούσιοι σε φλαβονοειδή και έχουν διουρητικές και τονωτικές ιδιότητες.
Παρασκευή και δοσολογία:
Παρασκευάζεται ως έγχυµα. Ρίχνουµε ένα φλιτζάνι βραστό νερό σε µία κουταλιά του τσαγιού ξηρό βότανο, το σκεπάζουµε και το αφήνουµε 15 λεπτά. Σουρώνουµε και πίνουµε ένα φλιτζάνι το βράδυ για την αϋπνία. Για την ανακούφιση άλλων καταστάσεων µπορούµε να πίνουµε ένα φλιτζάνι δύο φορές την ηµέρα.
Υπό µορφή βάµµατος η ηµερήσια δόση είναι 2-5 γραµµάρια την ηµέρα.
Προφυλάξεις
∆εν συστήνεται κατά τη διάρκεια της εγκυµοσύνης και αποφεύγουµε τις µεγάλες δόσεις κατά το θηλασµό.
Υ.Σ. Όλα τα προηγούµενα άρθρα της στήλης µπορούµε να τα βρούµε στη διεύθυνση www.herb.gr.
Επίσης αν κάποιος φίλος αναγνώστης γνωρίζει οποιαδήποτε θεραπευτική ιδιότητα βοτάνου του τόπου µας που δεν είναι ευρέως γνωστή ή έχει κάποιο ερώτηµα µπορεί να το απευθύνει στην ηλεκτρονική διεύθυνση skouvatsos11@gmail.com
