Κατάνυξη και δέος, μυστικισμός και κοσμοπολίτικη ομορφιά, η αρχόντισσα της Δωδεκανήσου, Πάτμος σαγηνεύει, αποτελώντας μια πραγματική αποκάλυψη για τον επισκέπτη.
Μια ματιά από τη θάλασσα, καθώς το πλοίο πλησιάζει το νησί, έτσι όπως ξεπροβάλλει επιβλητικά στην κορυφή η Χώρα της Πάτμου, εκεί όπου δεσπόζει η Καστροπολιτεία με το μοναστήρι του Αγ. Ιωάννη του θεολόγου, είναι αρκετή για να σου «κλέψει» την καρδιά.
Η Πάτμος βρίσκεται νότια της Σάμου, νοτιοανατολικά της Ικαρίας και σε απόσταση 25 μιλίων από τις ακτές της Τουρκίας. Στο νησί που είναι από τα μικρότερα κατοικημένα νησιά του Αιγαίου ζουν περίπου 3.000 άνθρωποι. Οι πρώτες αναφορές για την Πάτμο χρονολογούνται περί τον 5ο αι., ενώ η μυθολογία θέλει τον Ορέστη κυνηγημένο από τις Ερινύες μετά το φόνο της μητέρας του να φτάνει το νησί και να χτίζει μία Ακρόπολη στο σημείο όπου βρίσκεται σήμερα η Ιερά Μονή του Αγ. Ιωάννη του Θεολόγου προς τιμή της θεάς Αρτέμιδος.
Σημείο αναφοράς για το νησί η Μονή του Αγ. Ιωάννου του Θεολόγου που βρίσκεται στην Χώρα, πρωτεύουσα του νησιού και που μαζί με το Ιερό Σπήλαιο της Αποκάλυψης, έχει κηρυχθεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UNESCO.
Η Ιερά Βασιλική, Σταυροπηγιακή και Πατριαρχική Μονή Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου και Ευαγγελιστού Πάτμου (αυτή είναι η επίσημη ονομασία της) ιδρύθηκε από τον Όσιο Χριστόδουλο στα τέλη του 11ου αιώνα. Το μοναστηριακό συγκρότημα περιβάλλεται από αμυντικό περίβολο ενώ το καθολικό της μονής φέρει αριστουργηματικό τέμπλο του 1820 και περίτεχνες τοιχογραφίες κρητικής τέχνης, που χρονολογούνται περί το 1600.
Μοναδικού θρησκευτικού ενδιαφέροντος το ιστορικό μοναστήρι του Αγ. Ιωάννη του Θεολόγου καθηλώνει με την απόκοσμη ομορφιά του ενώ την μακραίωνη και σπουδαία ιστορία του αποκαλύπτουν τα εντυπωσιακά κειμήλια που εκτίθενται στο Μουσείο της Μονής, ένας πραγματικός «θησαυρός» με σπάνια βιβλία και αγιογραφίες, βυζαντινές εικόνες και αγάλματα από την αρχαία ιστορία του νησιού. Από τους εκατοντάδες υψηλής αισθητικής αξίας χειρόγραφους κώδικες, ξεχωρίζει ο «Πορφυρούς Κώδιξ» (5ος αιώνας), το δεύτερο αρχαιότερο σωζόμενο ευαγγέλιο στον κόσμο καθώς και μια έκδοση από τα «Φυσικά» του Αριστοτέλη, τυπωμένη το 1497 στη Βενετία από το διάσημο ενετό τυπογράφο Άλδο Μανούτιο! Επίσης ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει στο Μουσείο αρχαία ευρήματα που μαρτυρούν ότι η μονή χτίστηκε στη θέση αρχαίου ναού της Αρτέμιδος.
«Ιερουσαλήμ του Αιγαίου»
“Εγενόμην εν τη νήσω τη καλουμένη Πάτμω δια τον λόγον τού Θεού και δια την μαρτυρίαν τού Ιησού Χριστού. Εγενόμην εν πνεύματι εν τη Κυριακή ημέρα και ήκουσα οπίσω μου φωνήν ως σάλπιγγος λεγούσης: ό βλέπεις γράψον εις βιβλίον και πέψον ταις επτά Εκκλησίαις.” Ιωάννου Αποκάλυψις, α, 9
Με αυτά τα λόγια ξεκινάει το Ιερό Βιβλίο της Αποκάλυψης, το οποίο ο Ιωάννης, θεωρείται ότι συνέγραψε στο ομώνυμο Σπήλαιο της Πάτμου με την βοήθεια του μαθητή του Πρόχορου. Γι’ αυτό και η Πάτμος ονομάζεται «νησί της Αποκάλυψης» ή «η Ιερουσαλήμ του Αιγαίου» αποτελώντας πόλο έλξης για χιλιάδες επισκέπτες από όλο τον κόσμο. Μάλιστα με νόμο του Ελληνικού Κράτους ανακηρύχθηκε το 1981 «Ιερά Νήσος».
Η Χώρα
Ολόκληρη η Χώρα αποτελεί από μόνη της ένα αξιοθέατο που περιμένει τον επισκέπτη να την ανακαλύψει. Με επίκεντρο τη Μονή, η Χώρα της Πάτμου αποτελείται τις εξής συνοικίες: τα Αλλοτινά, στα δυτικά, ο οικισμός που δημιούργησαν Βυζαντινές οικογένειες όταν κατέφυγαν στο νησί μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453. Τα Κρητικά, στα ανατολικά της, η συνοικία που δημιουργήθηκε από τους Κρήτες πρόσφυγες μετά την άλωση του Χάνδακα το 1669. Τα Απορθιανά, προς βορρά, το νεώτερο οικιστικό κέντρο, με θέα προς τη θάλασσα, που αναπτύχθηκε από τα μέσα του 18ου αιώνα. Ο επισκέπτης που θα περπατήσει τα λαβυρινθώδη στενά της Καστροπολιτείας, λουσμένα στο λευκό και στο γαλάζιο, θα μπορέσει να δει επίσης μερικά μοναδικής αρχιτεκτονικής και ιστορικής αξίας Αρχοντικά της Πάτμου, κάποια από αυτά δημιουργήθηκαν από Κρητικές οικογένειες, όπως το Αρχοντικό Μαλανδράκη ή το εντυπωσιακό κτήριο του Δημαρχείου (Λόζας), με το σπίτι του συνιδρυτή της Φιλικής Εταιρείας, Εμμανουήλ Ξάνθου κ.α.
Ανατολικά της Μονής της Πάτμου, στη κορυφή ενός λόφου με θέα τη θάλασσα, δεσπόζουν οι Μύλοι, ένα αληθινό μνημείο που ενώνει το παρελθόν με το παρόν.
