Παύλος Κακούρης – Παύλος Παυλάκης: Δύο μηχανικοί που άλλαξαν τα Χανιά

■ Eμβληματικά έργα τους που καθόρισαν τη φυσιογνωμία της πόλης

Αν μια πόλη έχει καταφέρει να αναδείξει την ιστορική της ταυτότητα κι έχει καταστεί βιώσιμη και λειτουργική για τους κατοίκους της και θελκτική για τους ξένους επισκέπτες, αυτό οφείλεται σε μεγάλο σε κάποιους μηχανικούς.

Εμπνευσμένους μηχανικούς που κατάφεραν να συνδυάσουν αρμονικά στα έργα τους την ικανοποίηση των ζωτικών αναγκών της εποχής τους, με τις ζωτικές ανάγκες των επόμενων γενεών. Δύο τέτοιοι μηχανικοί που “απάντησαν” στις προκλήσεις του καιρού τους, αλλά με το βλέμμα πάντα στραμμένο στο “αύριο”, ήταν αναμφίβολα ο πολιτικός μηχανικός Παύλος Παυλάκης και ο αρχιτέκτονας Παύλος Κακούρης. Δύο “ποιητές” της μηχανικής και ξαδέρφια στη ζωή, που άφησαν ανεξίτηλα τη σφραγίδα τους στα Χανιά, μέσα από εμβληματικά έργα που υλοποίησαν.
Με αφορμή τη συμπλήρωση 52 χρόνων από την αεροπορική τραγωδία του 1969 στην οποία έχασε τη ζωή του ο Παύλος Κακούρης, τα “Χ.ν.” με τη βοήθεια της κόρης του Παύλου Παυλάκη και βαφτισιμιάς του Παύλου Κακούρη, γεωλόγου και Δρ Πολιτικού Μηχανικού Κάτιας Παυλάκη, παρουσιάζουν σήμερα ορισμένα από τα πιο γνωστά έργα των Κακούρη και Παυλάκη, που άλλαξαν τη φυσιογνωμία των Χανίων και αποτέλεσαν μέχρι σήμερα σημεία αναφοράς για την πόλη.

ΞΑΔΕΡΦΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ

Οι Παύλος Κακούρης και Παύλος Παυλάκης μεγάλωσαν σε καιρούς δύσκολους ζώντας τον πόλεμο και τα ταραγμένα μεταπολεμικά χρόνια. Τη δεκαετία του 1950 σπούδασαν στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.
«Από μικροί, όπως διηγούνται φίλοι τους, προτιμούσαν να απομακρύνονται διακριτικά από την παρέα τους και να αφοσιώνονται σε ατελείωτες συζητήσεις οι δυο τους, μαζί με τα νέα βιβλία που ανακάλυπταν. Μαζί καλλιεργήθηκαν, ονειρεύτηκαν και αγωνίστηκαν για τα ωραία και τα υψηλά», σημειώνει η κα Παυλάκη.
Το 1954, ιδρύουν μαζί στα Χανιά το πρώτο τους Τεχνικό Γραφείο Μελετών, ενώ το 1964, δημιουργούν στο νέο τους κτιριακό χώρο στο κέντρο των Χανίων, επί της Τζανακάκη, το “Τεχνικό Γραφείο Μελετών Παύλου Κακούρη & Παύλου Παυλάκη”.
Διερευνούν και προσδιορίζουν τις αναγκαιότητες στη νέα πόλη των Χανίων, ως μία πόλη με πλούσια πολιτισμική ιστορία και παράλληλα ως μία πόλη ικανή να φιλοξενήσει την ανάπτυξη στο παρόν και στο μέλλον, με τη βοήθεια των κατάλληλων έργων.
Μελετούν την πόλη και το τοπίο της, μέσα και έξω από την πόλη, συγκεντρώνουν πλήθος επιστημονικού υλικού και σχεδιάζουν έργα αισθητικά όμορφα και τεχνικά άρτια, για να εξυπηρετούν τις ανάγκες των πολιτών και την ανθρώπινη διαβίωση τους, ενώ συγχρόνως θα εξασφαλίζουν την προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, αλλά και την περιβαλλοντική αναβάθμιση της πόλης.

Η ΠΛΑΤΕΙΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΩΝ

Αναμφίβολα μια ξεχωριστή θέση στα έργα τους κατέχει η διαμόρφωση της πλατείας Ελευθερίας, γνωστότερης ως πλατείας Δικαστηρίων.
Το 1964, ο Παύλος Κακούρης με τον Παύλο Παυλάκη μελετούν, σχεδιάζουν και προσφέρουν δωρεάν στο δήμο Χανίων, τη Μελέτη διαμόρφωσης της Πλατείας Ελευθερίας. Επιπλέον, μετά από πολλές προσπάθειες συμβάλλουν στην εξασφάλιση χρηματοδότησης για την κατασκευή της από τα Υπουργεία, χωρίς οικονομική επιβάρυνση του Δήμου Χανίων.
Αργότερα, μετά την απώλεια του Παύλου Κακούρη, την περίοδο 1974 – 1977, ο Δρ Παύλος Παυλάκης μαζί με τον καθηγητή του ΕΜΠ Απόστολο Γιώτη, εκπονούν τη Γενική Κυκλοφοριακή Μελέτη της πόλης Χανίων την οποία προσφέρουν δωρεάν στο δήμο Χανίων. Με βάση τη μελέτη και χωρίς καμία δαπάνη του δήμου, μετά από μεγάλες προσπάθειες, κατάφεραν να εξασφαλίσουν χρηματοδοτήσεις από τα αρμόδια Υπουργεία, με τις οποίες κατασκευάστηκαν οι νέες διαμορφώσεις που περιλαμβάνουν τη κυκλοφοριακή σύνδεση της πλατείας Ελευθερίας με τους νεοδιαμορφωθέντες δρόμους και όλους τους κεντρικούς δρόμους της πόλης Χανίων: Ηρώων Πολυτεχνείου, Δημοκρατίας, Σφακιανάκη, Ελευθερίου Βενιζέλου, Τζανακάκη, Αποκορώνου κλπ, καθώς και τις πλατείες στο κέντρο και την πλατεία 1866, με καθοριστική τη νέα διαμόρφωση της πλατείας Αγοράς, η οποία παρουσίαζε υψηλό βαθμό δυσκολίας σχεδιασμού, λόγω των όλων συνδέσεων και των διαφορετικών κλίσεων εδάφους.

«Έτσι, από τους δρόμους χωρίς πεζοδρόμια και χωρίς κυκλοφοριακές ρυθμίσεις με τον χαρακτηριστικό χωροφύλακα στην κυκλική βάση, μετά την υλοποίηση της μελέτης, μεταμορφώθηκε το μεγαλύτερο τμήμα της πόλης των Χανίων μέσα από μία ολοκληρωμένη πλέον κυκλοφοριακή μελέτη, με σχολαστικό σχεδιασμό νησίδων, πεζοδρομίων και πρασίνου, συμβάλλοντας καθοριστικά στην οργάνωση και καλαίσθητη εικόνα της πόλης των Χανίων. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε μεταξύ των άλλων, στη ανάπτυξη του πρασίνου που συμβάλλει στην περιβαλλοντική αναβάθμιση της πόλης, αλλά και στην όσο το δυνατόν προστασία της από τις μεγάλες θερμοκρασίες του θέρους», αναφέρει η κα Παυλάκη, ενώ ειδικότερα για τους φοίνικες που αποτελούσαν για πολλά χρόνια σήμα κατατεθέν για την πλατεία Ελευθερία τονίζει ότι είχαν επιλεγεί ως από τα πλέον κατάλληλα δένδρα, δεδομένου ότι έχουν το μεγάλο πλεονέκτημα να αυξάνονται σε ύψος με τα κλαδιά ψηλά, χωρίς να εμποδίζουν την ορατότητα των οδηγών των αυτοκινήτων.

Μάλιστα – προσθέτει η συνομιλήτριά μας – οικογένεια Παύλου Παυλάκη, με σεβασμό στη μνήμη του και την αγάπη του στον εξωραϊσμό της πλατείας, απευθύνθηκε το 2020 στο Δήμο Χανίων με σκοπό να προσφέρει δωρεάν με μεταφορά 8 ανεπτυγμένους φοίνικες τους οποίους είχε ο ίδιος φυτέψει σε δικό του χώρο και από το είδος που δεν προσβάλλεται από το σκαθάρι.

ΤΟ ΠΑΤΡΙΚΟ ΤΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΤΕΙΧΟΣ

Το πλούσιο έργο του Παύλου Κακούρη στην πόλη μας αντανακλά την προσπάθειά του για την προστασία και ανάδειξη της πολιτισμικής μας κληρονομιάς. Πολύτιμα για εκείνον έργα αποτέλεσαν, η αποκατάσταση της πατρικής οικίας του Ελευθερίου Βενιζέλου στις Μουρνιές και η αποκατάσταση του ΒΔ τμήματος του Ενετικού τείχους Χανίων.

Η αποκατάσταση του τείχους, που έγινε υπό την εποπτεία του αρχαιολόγου Ι. Τζεδάκη, αποτέλεσε ένα δύσκολο έργο στα πλαίσια του οποίου διερευνήθηκαν και μελετήθηκαν ενδελεχώς τα υλικά κατασκευής του ενετικού τείχους, η πηγή προέλευσης τους και η αποκατάστασή τους με βάση τα ανάλογα γεωυλικά.

Ο ΝΑΟΣ ΠΕΤΡΟΥ ΚΑΙ ΠΑΥΛΟΥ

Ο Ιερός Ναός Πέτρου και Παύλου που μελετήθηκε και σχεδιάστηκε από τους Π. Κακούρη και Π. Παυλά...

1 από 2

Το 1964, τα δύο ξαδέρφια και μηχανικοί μελετούν και σχεδιάζουν τον Ιερό Ναό Πέτρου και Παύλου.
«Αποτέλεσε ένα πολύ δύσκολο τεχνικό έργο, τόσο στο αρχικό του στάδιο του σχεδιασμού και της μελέτης του που έγινε από τους Παύλο Κακούρη & Παύλο Παυλάκη, όσο μετέπειτα και στο επόμενο στάδιο της κατασκευής του, η οποία διήρκεσε πολλές δεκαετίες και για την υλοποίηση της οποίας συνέβαλαν πολλοί και αξιόλογοι Μηχανικοί, μεταξύ των οποίων ο Χ. Σοφιανός, ενώ συνεχείς ήταν οι προσπάθειες από τους παράγοντες της Εκκλησίας», σημειώνει η κα Παυλάκη.

ΤΟ ΠΑΛΙΟ ΨΥΧΙΑΤΡΕΙΟ

Ένα ακόμα εμβληματικό έργο των δύο διακεκριμένων μηχανικών υπήρξε το παλιό ψυχιατρείο στη Σούδα.
Οι δυο τους στη δεκαετία του 1970 ανέλαβαν την εκπόνηση της μελέτης κατασκευής ενός Ψυχιατρικού Νοσοκομείου και αφού διερεύνησαν σε ευρωπαϊκό επίπεδο, πρότειναν και έγινε αποδεκτό από τα Υπουργεία, η κατασκευή ενός σύγχρονου Ψ.Ν., αποτελούμενο από επί μέρους κτίρια που θα παρέχουν τη δυνατότητα ποιοτικής διαβίωσης.

Το έργο κατασκευάστηκε χωρίς καμία αλλαγή στα σχέδια και χωρίς υπέρβαση του προϋπολογισμού του.

Το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Χανίων αποτελούνταν από ένα συγκρότημα εννέα διώροφων κτιρίων σε μια κεκλιμένη έκταση 125.000 τ.μ., τα οποία μελετήθηκαν και κατασκευάσθηκαν με πλήρη προσαρμογή τους προς τον περιβάλλοντα χώρο, χωρίς να απαιτηθούν οι αντιαισθητικές εκσκαφές γενικού χώρου.

«Για να αποφευχθεί η αντιαισθητική κατασκευή καπνοδόχων σε κάθε κτίριο και η τοποθέτηση διαφόρων συσκευών στα δώματά τους, όπως και η διέλευση μεταξύ των κτιρίων εναέριων ηλεκτρικών, τηλεφωνικών και λοιπών καλωδίων μελετήθηκε και κατασκευάσθηκε ένα ενιαίο κτίριο “Ενέργειας”. Στο κτίριο αυτό παράγεται η θερμική ενέργεια (ατμός υπό πίεση) για όλο το κτιριακό συγκρότημα και σε αυτό αφικνούνται τα καλώδια υψηλής τάσης της ΔΕΗ και τα καλώδια του ΟΤΕ. Στο ίδιο κτίριο είναι τα πλυντήρια και τα μαγειρεία του συγκροτήματος», διευκρινίζει η κα Παυλάκη και προσθέτει: «Από το κτίριο “Ενέργειας” ξεκινά ένας υπόγειος επισκέψιμος διάδρομος μήκους 1.400 μ. ο οποίος διέρχεται κάτω από όλα τα κτίρια. Στα κατακόρυφα τοιχώματα του διαδρόμου έχουν τοποθετηθεί οι σωληνώσεις μεταφοράς ατμού και πόσιμου νερού και τα καλώδια μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και τηλεφωνικής επικοινωνίας. Στο δάπεδο του διαδρόμου έχουν τοποθετηθεί οι αγωγοί μεταφοράς των λυμάτων, οι οποίοι τα οδηγούν στην Εγκατάσταση Επεξεργασίας τους η οποία ήταν χρονικά η τρίτη που κατασκευάσθηκε στην Ελλάδα και λειτούργησε κανονικά καθόλο το διάστημα που το Ψ.Ν.Χ. λειτουργούσε. Αποτέλεσε το πρώτο κτιριακό συγκρότημα στην Ελλάδα, το οποίο έχει: μία μόνο εγκατάσταση κεντρικής θέρμανσης για όλα τα κτίρια, με υπόγειο διάδρομο διασύνδεσης 1.400 μέτρων. Σήμερα, βέβαια, αξίζει και ευχόμαστε να ενταθούν προσπάθειες για τη διάσωση και αξιοποίηση του σημαντικού αυτού έργου π.χ. σε κοινωφελείς και πολιτιστικούς σκοπούς».