“Παιχνίδια πολέμου”

Οι σχέσεις Η.Π.Α. – Τουρκίας πριν το πραξικόπημα, απ’ το 2013, βρισκόντουσαν “επί ξυρού ακμής”, όταν η Αγκυρα δεν επέτρεψε την πτήση αμερικανικών Α/Φ στον εναέριο χώρο της στον πόλεμο του Ιράκ. Και οι δύο χώρες αργότερα συμβιβάστηκαν κάπως με το άνοιγμα της βάσης στο Ιντσιρλίκ, όπου η αεροπορία των Η.Π.Α., λέγεται, ότι διαθέτει πυρηνικές κεφαλές.
Ομως οι σχέσεις τους δεν έχουν αποκατασταθεί πλήρως καθώς η Ουάσιγκτον υποστηρίζει τους Κούρδους του Βορείου Ιράκ και της Συρίας για τη δημιουργία κουρδικού κράτους υπό την καθοδήγηση του τουρκικού PKK.
Στόχος της Ουάσιγκτον είναι η δημιουργία ανεξάρτητου κουρδικού κράτους απ’ το Β. Ιράκ και τμημάτων της μεθορίου Τουρκίας – Συρίας. Το κουρδικό χρονολογείται απ’ το 1920, οπότε συγκρούσθηκαν οι Οθωμανοί με τους Αγγλογάλλους με βαρύ τίμημα για όλους. Ισως σήμερα το κουρδικό ν’ αποτελέσει αιχμή του δόρατος μεταξύ Ερντογάν και Αμερικανών.
Η Τουρκία, αν και είναι μέρος του μεσανατολικού, δεν μπορεί να εμπλακεί σε περιφερειακές συγκρούσεις, διότι δεν της το επιτρέπει η εσωτερική της κατάσταση. Τούτο συμβαίνει επειδή το βαθύ κράτος είναι τόσο στέρεο, που είναι αδύνατον να εκμηδενισθεί. Στις άλλες χώρες η έννοια του στρατού συνίσταται στο ότι είναι φύλακας μόνο της εδαφικής ακεραιότητας του κράτους και των κινδύνων από εξωτερικούς εχθρούς. Στην Τουρκία δεν συμβαίνει το ίδιο. Οι στρατιωτικοί είναι αναμεμειγμένοι στην πολιτική, συμμετέχουν σε πολλές δραστηριότητες της χώρας και είναι μέτοχοι σε εταιρείες, ελέγχοντας την οικονομία της χώρας.
Το πραξικόπημα έγινε γιατί διαπιστώθηκε ότι ο Ερντογάν ήθελε να εξουδετερώσει ολοκληρωτικά το στρατιωτικό κατεστημένο, που λειτουργεί ως θεσμικός παράγοντας από την εποχή του Κεμάλ.
Η δήλωση του Ερντογάν ότι υποκινητής ήταν ο Γκιουλέν, αυτοεξόριστος αντίπαλός του στην Πενσιλβάνια, δύσκολα αποδεικνύεται. Πάντως φάνηκε ικανός να συσπειρώσει τους υποστηρικτές του, πείθοντάς τους ότι ευθύνεται ο ξένος παράγοντας. Οι εκκαθαρίσεις που συνεχίζονται αποδεικνύουν ότι ο Ερντογάν δεν είναι ακόμη κυρίαρχος της καταστάσεως και οι εξελίξεις είναι απρόβλεπτες. Η προσπάθεια δημιουργίας μιας δημοκρατίας δυτικού τύπου με στοιχεία Ισλάμ δεν γίνεται. Απόδειξη η ταπείνωση της ηγεσίας των Ε.Δ.
Είναι απρόβλεπτος και στη διατήρηση των διεθνών ισορροπιών. Πριν την “Αραβική Ανοιξη” αποκαλούσε τον πρόεδρο Ασαντ “αδελφό”. Η αποκατάσταση των σχέσεών του με το Ισραήλ και η εκδήλωση συγγνώμης στη Ρωσία δείχνουν ότι Νετανιάχου και Πούτιν, ο καθ’ ένας για τους δικούς του λόγους, τον υποστηρίζουν. Το Κρεμλίνο θα αξιοποιήσει τη στροφή του Ερντογάν στις αντιδράσεις του ως προς την παρεμβολή του ΝΑΤΟ στις χώρες της Βαλτικής.
Πάντως κάθε εσωτερική αστάθεια στην Τουρκία εγκυμονεί κινδύνους και στο Αιγαίο. Με τους “οκτώ” είμαστε σε δίλημμα. Αν πρέπει να τηρήσουμε το διεθνές δίκαιο ή να υποταχθούμε στις διπλωματικές ιδιαιτερότητες της Τουρκίας. Η τοποθέτηση της κυβέρνησης υπέρ της «δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης» ήταν διπλωματικός ελιγμός, όμως η παρακολούθηση των εξελίξεων χρήζει να γίνεται με διακριτικότητα.
Συγκεχυμένες οι πληροφορίες σχετικά με την επίσκεψη του αρχηγού Γ.Ε.Σ. των Η.Π.Α. Τζόζεφ Ντάνφορντ στην αεροπορική βάση του Ιντσιρλίκ. Ποιος ο λόγος λίγες ώρες πριν την άφιξή του να αποκλειστεί η βάση στα Αδανα από 7.000 αστυνομικούς; Ισως σκοπίμως διαδόθηκαν φήμες ότι θα ξεκινούσε από ’κει νέο πραξικόπημα, ώστε ο Ερντογάν να δείξει την ισχύ του, τραβώντας το σχοινί με τις Η.Π.Α. και εκβιάζοντας για την έκδοση του Γκιουλέν. Ούτως ή άλλως η κατάσταση στην Τουρκία είναι έκρυθμη και οι εξελίξεις δυσοίωνες!