Συµπληρώνονται 50 χρόνια από το προδοτικό πραξικόπηµα κατά του Μακάριου στην Κύπρο και τη βάρβαρη τουρκική εισβολή στο νησί.
∆υστυχώς, ακόµη δεν άνοιξε ο φάκελος της Κύπρου, ούτε και αποδόθηκαν οι ευθύνες εκεί που έπρεπε, ακόµη και για το τραγικό γεγονός της κατάρριψης του ελληνικού µεταγωγικού αεροσκάφους από φίλια πυρά, στο αεροδρόµιο της Λευκωσίας, αφού δεν είχαν ειδοποιηθεί οι επικεφαλής των αντιαεροπορικών για την άφιξη των 300 κοµάντος από την Ελλάδα και είναι θαύµα πώς δεν καταρρίφθηκαν και τα άλλα 12 και µόνο σκοτώθηκαν άλλοι δυο από τους επιβαίνοντες και τραυµατίσθηκαν εννέα.
Στο γεγονός αυτό θα αναφερθώ εν συντοµία στο θαυµάσιο βιβλίο των Γιάννη Φασούλα και Γιάννη Σκάλκου, έκδοση 2011 µε τίτλο “ΝΙΚΗ” στη νεκρή ζώνη όπου µετά από έρευνες ετών παρουσιάζουν µια µοναδική εικόνα των γεγονότων και κυρίως των ιστορικών ωρών που έζησαν οι άνδρες της Α’ Μοίρας Καταδροµών (Μάλεµε). Αυτό το βιβλίο δεν έπρεπε να λείπει από κανένα σπίτι ανθρώπων που ενδιαφέρονται για κάτι παραπάνω από τα τηλεοπτικά σόου.
Την 21η Ιουλίου 1974 το ΓΕΕΘΑ βρισκόταν σε πλήρη σύγχυση. Την 16.30 ο διοικητής Καταδροµών του ΓΕΣ δίδει προφορική διαταγή στον διοικητή της Α’ Μοίρας Καταδροµών στο Μάλεµε και ταγµατάρχη Γεώργιο Παπαµελετίου να κινηθεί άµεσα προς την 115 Π.Μ., ενώ είχαν ήδη αρχίσει να προσγειώνονται στο αεροδρόµιο Σούδας τα γηρασµένα µεταγωγικά αεροσκάφη NORATLAS που προηγουµένως είχε δοθεί εντολή σε όλες τις αεροπορικές µονάδες να κατευθυνθούν άµεσα στη Σούδα. Από τα 20 αεροσκάφη απογειώθηκαν για Λευκωσία τα 15 και έφθασαν στην Κύπρο τα 13, µε τα δύο να έχουν επιστρέψει για διάφορους λόγους. Από αυτά, τα τρία είχαν µεγάλες ζηµιές και έµειναν για πάντα στην Κύπρο όπως και το καταρριφθέν, ενώ τα υπόλοιπα εννέα, που όλα ήταν διάτρητα από σφαίρες, τα δυο προσγειώθηκαν στη Ρόδο λόγω διαρροής καυσίµων.
Στη σύντοµη ενηµέρωση των πιλότων οι εντολές ήταν:
– Ύψος πτήσεως στα 500 πόδια και ταχύτητα 150 µίλια.
– Απόλυτη σιγή ασυρµάτου και φώτα πλεύσεως σβηστά.
– Αποβίβαση των καταδροµέων χωρίς να σβήσουν οι κινητήρες και άµεση επιστροφή πριν το ξηµέρωµα.
Εν τω µεταξύ η Α΄ Μοίρα που ήταν σε ετοιµότητα και επικρατούσε η εντύπωση ότι θα σταλούν µε αποβατικά σε κάποια νησιά, δόθηκε εντολή να κατευθυνθούν στο αεροδρόµιο Σούδας.
Στις 5.30 το απόγευµα συγκροτήθηκαν οι οµάδες που είχαν εντολή να πάρουν ελαφρύ οπλισµό και τίποτα περιττό. Έτσι ξεκινούσε η πρώτη αεροαποβατική επιχείρηση στην ιστορία των Ενόπλων ∆υνάµεων µας. Στις 8 το απόγευµα περίπου, άρχισε στο Μάλεµε η επιβίβαση των 300 στα επιταγµένα λεωφορεία και λίγο αργότερα η φάλαγγα περνούσε από τον Πλατανιά, όπου οι κάτοικοι αλλά και οι ξένοι, κατάλαβαν και χειροκροτούσαν τους καταδροµείς, ενώ στην πλατεία της ∆ηµοτικής Αγοράς στην πόλη µας, παρ’ ότι είχε απαγορευθεί από τη δικτατορία οι καταδροµείς τραγουδούσαν το “πότε θα κάµει ξαστεριά” και ο κόσµος που είχε πληµµυρίσει τους δρόµους, τους επευφηµούσε και µερικοί φώναζαν “στο καλό κοπέλια”.
Όπως ανέφερα, φθάνοντας νύχτα στο αεροδρόµιο Λευκωσίας, δέχτηκαν τα καταιγιστικά πυρά των ελληνικών αντιαεροπορικών πυροβολαρχιών. Το αεροσκάφος “ΝΙΚΗ 4” χτυπήθηκε άσχηµα και άρχισε να φλέγεται. Ο πιλότος προσπάθησε να το προσγειώσει αλλά ο διάδροµος είχε τελειώσει και τσακίστηκε στην απέναντι χαράδρα παρασέρνοντας στον θάνατο 27 από τους καταδροµείς και τους τέσσερις του πληρώµατος.
Μόνο ο Μακεδόνας Θανάσης Ζαφειρίου, που τον γνώρισα σε µια από τις τελετές µνήµης στο Μάλεµε, που είχε έρθει, σώθηκε. ∆ιηγόταν το περιστατικό µε τέτοια ένταση που είχε ιδρώσει και είχε γίνει κατακόκκινος. Είπε ότι το αεροπλάνο είχε πιάσει φωτιά και στον διάδροµό του τα κιβώτια µε τα πυροµαχικά άρχισαν κι αυτά να φλέγονται όπως και µερικοί από τους καταδροµείς, ενώ άλλοι είχαν ήδη σκοτωθεί. Στην απελπισία του να µην καεί, άνοιξε την πόρτα και πήδηξε. Αργότερα υπολόγισαν ότι πήδηξε από ύψος 50 µ. Τον βρήκαν τυχαία και τον “µάζεψαν” σε µια κουβέρτα, αφού είχε υποστεί δεκάδες συντριπτικά κατάγµατα. Στον τόπο της τραγωδίας δεν βρέθηκαν παρά τρία σχεδόν ανέπαφα πτώµατα. Τα υπόλοιπα είχαν αποτεφρωθεί και µόνο αποκαΐδια και σκόνη υπήρχε, που αναγκάστηκαν µε µπουλντόζα να συγκεντρώσουν σε λάκκο όλα αυτά.
Στους φονευθέντες συµπεριλαµβανόταν και ο Χανιώτης λοχίας Στέφανος Τζιλιβάκης που γι’ αυτόν έχει στηθεί µνηµείο στο µικρό εκκλησάκι της Χαλέπας απέναντι από την Αγία Μαγδαληνή.
Θυµάµαι στην πρώτη τελετή µνήµης στο Μάλεµε να έχουν έλθει και πολλές µανάδες ή άλλοι συγγενείς των πεσόντων και θα µου µείνει αλησµόνητο το τραγουδιστό µοιρολόι µιας Ηπειρώτισσας µάνας, που για πολλή ώρα καλούσε τον γιο της και όλοι παρακολουθούσαν άφωνοι.
Επίσης σε κάποιες από τις τελετές είχε παρευρεθεί, σαν απόστρατος ταξίαρχος πλέον και ο ηρωικός διοικητής της Μοίρας Γ. Παπαµελετίου, ασπροµάλλης καθώς και ο αρχηγός του ΓΕΣ Ν. Ντούβας, που τότε έλαβε µέρος στην επιχείρηση σαν υπολοχαγός. Υποδιοικητής της Μοίρας ήταν ο αλησµόνητος φίλος των Χανιωτών ορειβατών Άγγελος Αβραµίδης, που αργότερα έχασε τη ζωή του σε τροχαίο δυστύχηµα.
Ο τότε κυβερνήτης του αεροσκάφους “ΝΙΚΗ 13”, Ρεθεµνιώτης Ευάγγελος Πετρουλάκης, διηγήθηκε ότι επειδή η τελευταία πτήση για Κύπρο έπρεπε να είναι µέχρι τις 12 τα µεσάνυχτα, παραβαίνοντας τις διαταγές, απογειώθηκε τελευταίος από την πίστα των Αµερικανών στο αεροδρόµιο Σούδας, οι οποίοι, µε δική των πρωτοβουλία, τον φούλαραν µε καύσιµα και φόρτωσαν τις βόµβες για τα Φάντοµ.
Στη Λευκωσία προσγειώθηκε τελευταίος, αφού αντιµετώπισε τα αντιαεροπορικά πυρά Ελλήνων και Τούρκων και µε αναµµένες τις µηχανές, τα τρία µέλη του πληρώµατος ξεφόρτωσαν σε 20 λεπτά τρεισήµισι τόνους πυροµαχικών και απογειώθηκαν µε επιτυχία για τη Σούδα.
Αρχές του 2018 έφυγε από τη ζωή ένας ηρωικός πολεµιστής της Μάχης της Κύπρου ένας περήφανος καταδροµέας, ένας ηγέτης που δεν δίσταζε να µην υπακούσει στις διαταγές ανωτέρων του, διακινδυνεύοντας την σταδιοδροµία του, για να πράξει αυτό που έκρινε σωστό στο πεδίο της µάχης και όχι ό,τι εκέλευαν από τα καλυµµένα κέντρα επιχειρήσεων.
Ο ταξίαρχος ε.α. Γιώργος Παπαµελετίου, διοικητής της Α΄ µοίρας στην Κύπρο, την 22η Ιουλίου 1974, όπου καθοριστική ήταν η ικανότητά του να εκτιµήσει µέσα σε λίγα λεπτά, γεγονότα ώστε να µην καταλάβουν οι Τούρκοι το αεροδρόµιο και την πόλη της Λευκωσίας και ίσως και την υπόλοιπη Κύπρο.
Από το θαυµάσιο βιβλίο των δηµοσιογράφων Γιάννη Φασουλά και Γιάννη Σκάλκου “Νίκη στη Νεκρή ζώνη”, Αθήνα 2011, παραθέτω µερικά στοιχεία για δυο µόνο γεγονότα από τα πολλά στα οποία πρωταγωνίστησε ο Παπαµελετίου σαν Ταγµατάρχης τότε.
Είχε λάβει εντολή να παραδώσει το αεροδρόµιο της Λευκωσίας που υπερασπιζόταν στους άνδρες του Τάγµατος των Ηνωµένων Εθνών. Αντιλαµβανόµενος όµως ότι εκατό µέτρα πιο πέρα καραδοκούσαν οι Τούρκοι για να εισέλθουν σε αυτό και να υψώσουν τη σηµαία τους µε τις πλάτες, όπως ανάφερε, των ανδρών του ΟΗΕ, αρνήθηκε να εκτελέσει τη διαταγή και µάλιστα βλήθηκε µε καταιγιστικά πυρά από αυτούς µε τραυµατισµό, στο τζιπ που επέβαινε, του οδηγού και του ασυρµατιστή του.
Τότε έδωσε εντολή µε τον ασύρµατο σε συχνότητα που ελάµβαναν και οι ΟΗέδες να βάλουν πυρά σε κάθετι που κινείται µε αποτέλεσµα οι ΟΗέδες να πάρουν εντολή να πέσουν πρηνηδόν.
Παρέδωσε µόνο όταν εξασφαλίστηκε ότι δεν θα το έπαιρναν οι Τούρκοι. Αναφέρεται ακόµα µια άλλη περίπτωση άρνησης εκτέλεσης διαταγής και αντιγράφω αποσπασµατικά το γεγονός.
«…Λίγες ηµέρες µετά την επέλαση του “Αττίλα 2” οι δρόµοι της Λευκωσίας “έβραζαν” από τις διαδηλώσεις, µε τους Ελληνοκύπριους αλλά και ολόκληρο τον ελληνισµό να µην µπορεί να χωνέψει τη µεγάλη προδοσία σε βάρος της Κύπρου. Η αµερικανική πρεσβεία στη Λευκωσία ήταν κυκλωµένη από εκατοντάδες διαδηλωτές που φώναζαν συνθήµατα κατά των Ηνωµένων Πολιτειών. Η οργή του πλήθους ήταν ασυγκράτητη, απειλώντας να “εισβάλει” µέσα στο κτήριο. Ο πρεσβευτής Ρότζερ Ντέιβις καθόταν σε αναµµένα κάρβουνα διαπιστώνοντας ότι η κατάσταση “µύριζε µπαρούτι”…»
Έλαβε τότε εντολή να αποστείλει διµοιρία καταδροµέων να προστατεύσει την Αµερικανική Πρεσβεία. Θαυµάστε την περήφανη απάντηση του Παπαµελετίου:
– Παπαµελετίου: Μα είστε µε τα καλά σας, να πάει τµήµα της Μοίρας να προστατεύσει την Αµερικανική Πρεσβεία; Τι είναι χωροφυλακή ή αστυνοµία; Εµείς να πάµε; Είστε µε τα καλά σας;».
O υψηλόσωµος ταγµατάρχης, πάνω στην ταραχή του και αψηφώντας κάθε τιµωρία, υπερασπιζόµενος τόσο τη δική του αξιοπρέπεια όσο και την αξιοπρέπεια των καταδροµέων του απαντάει σε οργισµένο ύφος «Είµαι ο διοικητής της Μοίρας, ο Θεός ο ίδιος να διατάξει εγώ τέτοια εντολή δεν εκτελώ, στείλτε µε στρατοδικείο ή αφαιρέστε µου τη διοίκηση…». Αυτός ήταν ο περήφανος καταδροµέας που µε τους 300 άνδρες του ως άλλος Λεωνίδας, αντιµετώπισε νικηφόρα χιλιάδες βαρβάρων εισβολέων στην Κύπρο.
Πέθανε όµως µε τον καηµό ότι δεν αποδόθηκαν ευθύνες σε αυτούς που µε την ολιγωρία τους να δώσουν το σήµα προσέγγισης των Ελληνικών µεταγωγικών µισή ώρα µετά την λήψη του στην αντιαεροπορική πυροβολαρχία, έχασε 29 επίλεκτους καταδροµείς από φίλια πυρά.
