Η λέξη πεπρωµένο προέρχεται από το ρήµα πέπρωται, που στην κυριολεξία, σηµαίνει: αυτό που έχει καθοριστεί από τη µοίρα. Η λέξη µοίρα είναι παράγωγο ουσιαστικό από το αρχαίο ρήµα µείροµαι και κυριολεκτικά σηµαίνει, λαµβάνω µέρος (µερίδιο), µετέχω στην κλήρωση, ενώ µεταφορικά, σηµατοδοτεί το αναπόφευκτο, το γραφτό, το ριζικό. Σηµασιολογικά οι όροι πεπρωµένο και µοίρα, σχετίζονται αλλά δεν ταυτίζονται. Κατά τους αρχαίους Έλληνες η µοίρα ήταν θεότητα, µε υπερφυσική δύναµη. Ήταν εκείνη που διαµοίραζε στους ανθρώπους τα καλά και τα κακά, ενώ το πεπρωµένο ήταν εκείνο που επαγρυπνούσε για την αυστηρή τήρηση των όσων προδιαγράφηκαν από τη µοίρα. Σύµφωνα πάντα µε τους αρχαίους Έλληνες, το πεπρωµένο είναι «γέννηµα» της µοίρας και συµπορεύονται µαζί. Οι αρχαίοι δραµατουργοί* επίσης, στα έργα τους, απέδιδαν τα µεγάλα δεινά, αλλά και τα καλά, στην επέµβαση της µοίρας, ενώ τη θεωρούσαν άτεγκτη και παντοδύναµη. Υπήρξε βέβαια και ο αντίλογος από τους αρχαίους φιλόσοφους Πλάτωνα και Αριστοτέλη, που περιόρισαν αρκετά την παντοδυναµία της µοίρας, γιατί αναγνώρισαν στον άνθρωπο την ικανότητα να γίνει µε την ελεύθερη βούληση, ο δηµιουργός των προσωπικών του έργων και της εξέλιξής του. Αυτά τα ιστορικά εν ολίγοις…
Στο δια ταύτα τώρα… Υπάρχουν πράγµατα, που είναι προκαθορισµένα και δεν έχουµε κανέναν έλεγχο; Η ζωή µας ελέγχεται από υψηλότερη δύναµη ή όλα είναι απλώς συµπτώσεις; Και επιλογές; Αποτελεί η µοίρα µεταφυσική παρέµβαση στην ανθρώπινη περιπέτεια που λέγεται ζωή, ή είναι µια εκδήλωση και ένα αποτέλεσµα της ίδιας της ζωής; Λειτουργεί η µοίρα αυθαίρετα, παντοδύναµα και υπερβατικά; Ή… µήπως είναι αποτέλεσµα συµπτώσεων και διεργασιών του ανθρώπου στην πορεία των γεγονότων της ζωής του; ∆ικαιολογείται, µε ισχυρές λογικές αποδείξεις, η παρέµβαση της µοίρας καίρια και ουσιαστικά στην εξέλιξη των γεγονότων; Και…το µερίδιο της προσωπικής ευθύνης, σε κάθε εξελίξιµη κατάσταση, πόσο µεγάλο και αδιαµφισβήτητο είναι; Εν τέλει, πέρα από τα όποια σχετικά ερωτήµατα ένα είναι σίγουρο και νοµίζω θα συµφωνήσεις. Όλοι…έχουν µια ξεχωριστή θεωρία που αφορά το πεπρωµένο και τη µοίρα, αλλά και πολλές ξεχωριστές ιστορίες να διηγηθούν… που θα στηρίξουν την πίστη τους, ή την άρνησή τους να πιστέψουν σ’ αυτό το οµολογουµένως πολύ ενδιαφέρον «δίδυµο». Ωστόσο, έχουν ειπωθεί πολλές λαϊκές και φιλοσοφικές ρήσεις, θετικά ή αρνητικά προσκείµενες στο εν λόγω θέµα. «Πέρα από τη µοίρα σου δεν πας»… «Η µάνα γεννά κι η µοίρα µοιράζει»… «Το πεπρωµένον φυγείν αδύνατον»… αλλά και «Το ήθος του ανθρώπου χαράζει τη µοίρα του, (Ηράκλειτος)»… «Μοίρα είναι η πρόφαση των τυράννων για τα εγκλήµατά τους και η δικαιολογία των ανόητων για τις αποτυχίες τους, (Ambrose Bierce (Αµερικανός συγγραφέας, 1842-1914)»… Οι σχετικές ρήσεις, αλλά και οι αναρωτήσεις δεν έχουν τέλος. Και οι απαντήσεις, αφορούν τον καθένα ξεχωριστά και έχουν να κάνουν µε τις εµπειρίες και τα βιώµατά του… Οπότε; Ο καθένας, είναι εκείνος που ξέρει καλά, τι σηµαίνει και τι ρόλο παίζει το πεπρωµένο και η µοίρα στη ζωή του. Γιατί, µάλλον, ένα ρόλο τον έχει… Ή… µήπως όχι;
*Oι πέντε βασικοί δραµατουργοί των οποίων τα έργα έχουν διασωθεί, είναι ο Αισχύλος, ο Σοφοκλής, ο Ευριπίδης, ο Αριστοφάνης και ο Μένανδρος
**Η Μαρία Σαρρή – Σαββάκη είναι δασκάλα Ειδικής Αγωγής – συγγραφέας
