Θέλοντας για την εβδομάδα τούτη να διαφοροποιηθεί στο ελάχιστο το πολύκροτο και ξεχωριστό θέμα της Αστρονομίας και συνάμα της αστροφωτογραφίας αποφασίσαμε να προχωρήσουμε ή μάλλον να γυρίσουμε αρκετές σελίδες πίσω για να καταλήξουμε και να αναλύσουμε έστω και σύντομα τις ρίζες της επιστήμης αυτής.
Aπό τους προϊστορικούς ακόμα χρόνους , ο άνθρωπος έχει την τάση – συνήθεια να παρατηρεί με ιδιαίτερη προσοχή τον έναστρο ουρανό και ταυτόχρονα τα ουράνια φαινόμενα, είτε για θρησκευτικούς – λατρευτικούς σκοπούς είτε για τη χρήση του ημερολογιακού συστήματος στις γεωργικές ασχολίες και στη ναυσιπλοΐα.
Η αρχαιοαστρονομία λοιπόν αποτελεί την ιδιαίτερη επιστημονική μελέτη των δοξασιών και πρακτικών τα οποία αφορούν την αστρονομία στους αρχαίους λαούς. Σχετίζεται, με τη μελέτη μνημείων ή αρχαίων οργάνων, σε κινητά και ακίνητα «προϊόντα» του ανθρώπου στην αρχαιότητα, σε σχέση πάντα με τη θέση των ουράνιων σωμάτων όπως ο Ήλιος, η Σελήνη, οι Αστερισμοί και τα άστρα.
Από τα προϊστορικά ακόμη χρόνια και ειδικότερα από την εποχή του Μίνωα, των Ορφικών και του Ομήρου, οι Έλληνες μελετούσαν και παρατηρούσαν τις κινήσεις του Ήλιου και γενικότερα των άστρων. Αποτελεί γεγονός, η εμπειρία των Ελλήνων ναυτικών και οι πρακτικές γνώσεις αυτών για τις θέσεις συγκεκριμένων αστεριών. Σε δεύτερο στάδιο οι γνώση της αστρονομίας επιβεβαιώνεται, στο ότι οι περισσότεροι ελληνικοί ναοί (λατρείας κτλ) είχαν ή μάλλον έχουν θεμελιωθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να βλέπουν τον αναδυόμενο Ήλιο κατά την ημέρα θεμελίωσης τους ή πιθανότατα την εορταστική ημέρα της θεότητας στην οποία ήταν αφιερωμένος ο ναός. Αυτό με κάποιες εξαιρέσεις φυσικά. Τούτο αποδεικνύεται και από την ελληνική γραμματεία, με τον τραγικό ποιητή Αισχύλο στην τραγωδία του “Αγαμέμνων” μεταξύ άλλων να αναφέρει “ οι Θεοί που αντικρίζουν τον ανατέλλοντα Ήλιο…. με σπινθηροβόλα μάτια”. Αποτελεί φράση “κλειδί” τονίζοντας τον προσανατολισμό του λατρευτικού ναού, όπου πιθανότατα συνδεόταν με τα ουράνια σώματα, αφού σύμφωνα με τον Ελληνική Μυθολογία, με τη βούληση του πατέρα των Θεών Δία όλοι οι θεοί του Ολύμπου, οι ημίθεοι και οι ήρωες μεταμορφώθηκαν έπειτα σε αστερισμούς.
Κατά τη διάρκεια του Μινωικού Πολιτισμού, δηλαδή του Προϊστορικού πολιτισμού της Κρήτης το όνομα του οποίου προέρχεται από τον μυθικό βασιλιά Μίνωα, αναπτύχθηκε ένα σεληνο-ηλιακό ημερολόγιο με μια πρόσφατη έρευνα να αποδεικνύει ότι στηριζόταν στους ιερούς βωμούς στις κορυφές – ιερά κορυφής. Τα ιερά κορυφής σχετιζόταν με τα θερινά ηλιοστάσια, ενώ τα ανθρωπομορφικά ειδώλια σχετιζόταν με τους αστερισμούς. Συμπληρωματικά και όσον αφορά τα παραπάνω να τονίσουμε ότι στα Μινωικά Παλάτια όλοι σχεδόν οι θρησκευτικοί χώροι είχαν τον ίδιο προσανατολισμό με την είσοδό τους να βλέπει πάντα την ανατολή. Πάντως και οι Μυκηναίοι προσανατολίζονταν με το ηλιοβασίλεμα στο θερινό ηλιοστάσιο, ενώ η ανατολή του Ηλίου στις 22 Οκτωβρίου γύρω στο 1700 π.Χ. πιστεύεται ότι χαρακτήριζε τον ερχομό του νέου έτους, όπως η 1η Ιανουαρίου στις μέρες μας.
Οι αρχαίοι Έλληνες, οι Αιγύπτιοι αλλά και οι Σουμέριοι με τους Βαβυλώνιους, χρησιμοποιούσαν επιπλέον τα αστέρια και ως «ρολόγια» στον σχηματισμό ημερολογίου – μετρώντας τον σεληνιακό κύκλο ή τον ηλιακό κύκλο του έτους. Ο πιθανότερος τρόπος όπου το πραγματοποιούσαν αυτό ήταν η στήριξη όλης της θεωρίας στον μετασχηματισμό του Κέρβερου από τις πενήντα (50) κεφαλές που είχε αρχικά, σε τρεις (3) κεφαλές όπου υπονοεί την “μετατόπιση¨ στο ιερολογικό του σύστημα (σε άλλο δείκτη του ρολογιού), το οποίο ερμηνεύεται ότι αντιστοιχεί στην περίοδο πενήντα (50) ετών του συνοδού του Σείριου Β’ γύρω από τον Σείριο Α’),
Λίγα λόγια για τον Κέρβερο. Στις μέρες μας, είναι γνωστός ως ο αστερισμός “Μέγας Κύων¨(συντομογραφικά CMa που προέρχεται από τη λατινική Canis Major), και αποτελεί έναν από τους 88 αστερισμούς που θέσπισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση (Internation Astronomical Union, IAU). Ως αστερισμός ανιχνεύθηκε πρώτη φορά από τον Κλαύδιο Πτολεμαίο (Έλληνας Αστρονόμος – γεωγράφος), βρίσκεται στο Νότιο Ουράνιο ημισφαίριο και ανήκει στη κατηγορία των αμφιφανών αστέρων δηλαδή αυτών που μόνο για κάποιο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα κατά τη διάρκεια του 24ώρου βρίσκονται πάνω από τον ορίζοντα του τόπου παρατήρησης. Ο Μέγας Κύων λοιπόν περιλαμβάνει το λαμπρότερο αστέρα του νυχτερινού ουρανού τον Σείριο που κατά τη μυθολογία είναι ένας από τους σκύλους που ακολουθούν τον μέγα κυνηγό Ωρίωνα. Συγκεκριμένα, είναι το κυνηγόσκυλο, το οποίο καταδιώκει το Λαγό ή βοηθά τον Ωρίωνα στη μάχη κατά του Ταύρου όπως αναφέρεται από τον Όμηρο και τον Ησίοδο. Σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία ήταν τόσο ξακουστό για την υπέρτατη ταχύτητα του όπου εν τέλει ο Δίας τον ανύψωσε στον ουρανό. Συμπληρωματικά στην Ρωμαϊκή μυθολογία είναι γνωστός ως Custos Europae, δηλαδή ως ο σκύλος που φρουρεί την Ευρώπη, αλλά και ως Janitor Lethaeus δηλαδή ο Κέρβερος της Κόλασης.
Συμπερασματικά τόσο ο Ωρίωνας όσο και ο Σείριος αναφέρονται σε πληθώρα κειμένων και αποσπασμάτων από τους αρχαίους χρόνους, την προ-δυναστική Αίγυπτο και την Αιγυπτιακή ιερογλυφική γραφή, την προμυκηναϊκή και μυκηναϊκή Ελλάδα με τη σύμπελξη των δύο πολιτισμών να είναι τεράστια.
Πηγή: Φυσικές Επιστήμες στην Αρχαιολογία “Ιωάννης Λυριτζής”
