Το δίκαιο είναι το σύνολο των γραπτών και των άγραφων νόμων και κανόνων σε μίαν ανθρώπινη κοινωνία.
Ο σεβασμός στις αρχές του, η τήρησή του και η απαρέγκλιτη εφαρμογή του από όλους και για όλους εξασφαλίζει την αρμονική συνύπαρξη των πολιτών, οι οποίοι όλοι είναι ισότιμοι απέναντι στο νόμο.
Βέβαια, κάποιοι θα πουν πως το δίκαιο πρέπει να είναι «ουδέτερο», να μην προσωποληπτεί, για να μην κατακερματίζει το κοινωνικό σύνολο. Ναι, αλλά το γεγονός ότι αναφέρονται σε αυτό όλες οι κοινωνικές τάξεις δεν αναιρεί την υποχρέωση του δικαίου να προστατεύει στην πράξη τα συμφέροντα των πιο αδύναμων κοινωνικών τάξεων από την «αδηφάγο» εκάστοτε άρχουσα τάξη.
Στον αντίποδα, η παραβίασή του ή η «προσαρμογή» (: υποταγή) του δικαίου στα συμφέροντα των οικονομικά και πολιτικά δυνατών μιας κοινωνίας ελλοχεύει σημαντικούς κινδύνους και για τις λαϊκές ελευθερίες και για τα ανθρώπινα και τα πολιτικά δικαιώματα όλων των πολιτών. Αρχές και αξίες, όπως η εθνική ανεξαρτησία, η λαϊκή κυριαρχία, το δικαίωμα του κάθε λαού να αποφασίζει και να χαράζει το δρόμο της ανάπτυξής του σε ό,τι αφορά τους λαούς και τα κράτη και όπως η ισηγορία, η ισονομία, οι ίσες ευκαιρίες στην παιδεία και διά της ατομικής καλλιέργειας στην κοινωνική ανέλιξη σε ό,τι σχετίζεται με τους πολίτες δεν έχουν θέση στο «δίκαιο » των κοινωνιών όπου επικρατεί η πυγμή του ισχυρότερου εις βάρος των ασθενέστερων.
Συχνά, ακούμε δικαστές να υποστηρίζουν πως «κρίνουν και αποφασίζουν με βάση το νόμο και τη συνείδησή τους». Εάν, αλήθεια, είχαν έτσι πάντα τα πράγματα κατά την καθημερινή απονομή της δικαιοσύνης, δε θα είχαμε ποτέ άδικες αποφάσεις εναντίον ανυπεράσπιστων ανθρώπων ή κατηγορουμένων για ασήμαντα αδικήματα, μήτε απαλλαγή των πραγματικών ενόχων για τυχόν σοβαρά παραπτώματα και εγκλήματα.
Ο νομοθέτης, αλλά και ο απονέμων δικαιοσύνη πρέπει να έχει κύρος και να διδάσκει ήθος και ευπρέπεια έμπρακτα και όχι μόνο στα λόγια, ώστε να εμπνέει τους άλλους να ακολουθούν το παράδειγμά του. Τότε, η κοινωνία προοδεύει και οι άνθρωποι – μέλη της ευημερούν. Έτσι, και το λεγόμενο κοινωνικό κράτος, που, σύμφωνα με τις πεποιθήσεις πολλών εξ ημών, θεωρείται ίσως η σημαντικότερη με πολυαίματους αγώνες κατάκτηση του 20ού αιώνα, δεν θα παρασυρθεί από τη γενικότερη ηθική «σήψη», την άνευ προηγουμένου «βαρβαρότητα», που, παρά την φαινομενική υλική ευημερία, χαρακτηρίζει την εποχή μας.
Κόντρα στη σύγχρονή μας, εντούτοις, «βαρβαρότητα» παρατηρούνται και «αντιστάσεις» πολιτών, είτε μεμονωμένες, είτε συλλογικές. Εάν πυκνώσουν, λοιπόν, οι φωνές και οι δράσεις των ευαισθητοποιημένων περί του δικαίου πολιτών και τότε, είναι πολύ βέβαιο ότι όλοι θα σέβονται και θα τηρούν τους κανόνες και τους νόμους και του εγχώριου και του διεθνούς δικαίου και η ζωή όλων μας θα γίνει πιο ανθρώπινη, εσείς, αλήθεια, τι λέτε;
Αφού ρωτάτε τι λέμε, θα απαντήσω: Δεν συμφωνώ καθόλου στο “…γενικότερη ηθική «σήψη», την άνευ προηγουμένου «βαρβαρότητα», που, παρά την φαινομενική υλική ευημερία, χαρακτηρίζει την εποχή μας”. Τουλάχιστον στην Ευρώπη η ευημερία, σε σχέση με άλλες εποχές και το μεγάλο μέρος του κόσμου, δεν είναι φαινομενική αλλά πραγματική. Βαρβαρότητα στην Ευρώπη επίσης δεν βλέπω ( εκτός απέναντι στους φτωχούς και κατατρεγμένους που προσπαθούν να έρθουν στην Ευρώπη για να σωθούν ή για να βρουν μια καλύτερη ζωή ). Ποιες εποχές ήταν λοιπόν καλύτερες και με πιο πολύ ηθική; Η εποχή των δύο παγκόσμιων πολέμων; Η εποχή του εμφύλιου; Επί τουρκοκρατίας; Είμαι της άποψης πως οι άνθρωποι που έζησαν στην Ευρώπη από το 1960 ως σήμερα, είναι η πιο τυχερή γενιά όλων των εποχών, από κάθε άποψη.