Είχα ακούσει παλιότερα µιαν ιστορία που αφορούσε τον εθνικό µας ευεργέτη Γεώργιο Αβέρωφ. Αποφάσισε λέει, το καινούργιο ακόµα τότε Ελληνικό κράτος ότι χρειαζόταν ένα καινούργιο πλοίο για να µπορέσει να αντιµετωπίσει τις εχθρικές προκλήσεις.
Επειδή όµως, ως ήταν αναµενόµενο τα ταµεία της τιµίας πλην πτωχής Ψωροκώσταινας έπασχαν, ορίστηκε µια ερανική επιτροπή από έγκριτους πολίτες η οποία ανέλαβε να γυρέψει από τους εύπορους συµπατριώτες την συνδροµή τους.
Ο θρύλος λέει ότι όταν η επιτροπή έφτασε µπροστά στην πόρτα του σπιτιού του Μετσοβίτη πάµπλουτου εµπόρου Γεωργίου Αβέρωφ και ήταν έτοιµη να την χτυπήσει, άκουσε από µέσα τον ίδιο τον ιδιοκτήτη να κατσαδιάζει την υπηρεσία γιατί χρησιµοποίησε δεύτερο σπίρτο για να ανάψει ένα κερί, την στιγµή που µπορούσε να χρησιµοποιήσει εξίσου καλά το προηγούµενο χωρίς να το σβήσει. Οι άνθρωποι της επιτροπής κοιτάχτηκαν µε σηµασία και συζήτησαν µήπως θα έπρεπε να φύγουν χωρίς να επιχειρήσουν καν, να δουν τον ένοικο. Άδικος κόπος τους φάνηκε να ζητήσουν από κάποιον έστω και πάµπλουτο που τζιγκουνευόταν ως και ένα σπίρτο, χρήµατα για την πατρίδα. Μα αφού είχαν φτάσει ως την είσοδο, αποφάσισαν να µην φύγουν τελικά.
Ο Αβέρωφ άκουσε σοβαρός το αίτηµά τους και µετά, τους άφησε να περιµένουν αρκετή ώρα στο σαλόνι του. Όταν γύρισε τους έδωσε µια επιστολή και χωρίς να αποκαλύψει το περιεχόµενό της, τους ζήτησε να την πάνε στο διευθυντή της Εθνικής Τράπεζας. Οι επίτροποι µην µπορώντας ούτε να υποπτευθούν, το τι έγραφε έσπευσαν στην Τράπεζα. Εκεί ο ∆ιευθυντής, λένε οι ιστορίες, αφού διάβασε το γράµµα τούς αποκάλυψε ότι ο Γεώργιος Αβέρωφ παραχωρούσε στο Ελληνικό ∆ηµόσιο ένα τεράστιο ποσό για την αγορά του χρειαζούµενου σκάφους. Το ποσό κάλυπτε τα έξοδα κατά ένα µεγάλο ποσοστό γι αυτό εξ άλλου και στο πλοίο όταν ήρθε, δόθηκε το όνοµα του. Το πλοίο αυτό που έγινε ο φόβος και ο τρόµος των αντιπάλων µας είναι το θρυλικό θωρηκτό Αβέρωφ που επιβιώνει µέχρι τις µέρες µας ως µουσείο, στην ακτή του Φαλήρου.
Κάποια στιγµή συνεχίζουν οι παλιές ιστορίες, οι της επιτροπής ξανασυνάντησαν τον ευεργέτη και του φανέρωσαν πως είχαν ακούσει την επίπληξη της υπηρέτριας και πως η γενναιόδωρη χειρονοµία του, τους ξάφνιασε πολύ. Κι αυτός απάντησε ότι δεν δικαιολογούσε ποτέ µιαν άσκοπη σπατάλη, αλλά εάν υπήρχε χρεία και µάλιστα τόσο σοβαρή και δικαιολογηµένη, όπως στην περίπτωση της πατρίδας, δεν υπολόγιζε και δεν σταµατούσε µπροστά σε καµιά θυσία και µάλιστα υλική.
∆εν ξέρω αν αυτή η ιστορία είναι πραγµατική, ή είναι ένας όµορφος µύθος. Μου ήρθε όµως στον νου όταν την περασµένη εβδοµάδα βρέθηκα σε µια εκδήλωση στο δηµοτικό µέγαρο της πόλης µας. ∆εν είχε περίσσιο κόσµο ούτε επισήµους, µα ήταν εκεί όλοι, όσοι έπρεπε. Οι βραβευόµενοι νέοι φοιτητές, κάποιοι συγγενείς, οι εκπρόσωποι ενός νέου Ιδρύµατος που δίνει υποτροφίες σε παιδιά της πόλης µας, ένας αντιπρόσωπος της εκκλησίας και ο ρεπόρτερ της εφηµερίδας µας που είναι πάντα παρούσα στα όσα συµβαίνουν στην πόλη.
Μετά από αρκετό καιρό δυσκολιών, δυσπραγιών και γραφειοκρατικών προβληµάτων το Ίδρυµα «Αριστοτέλη και Μαρίας Καζαλάκη» κατάφερε να συσταθεί και να µοιράσει τις πρώτες του υποτροφίες σε φοιτητές από τις ευρύτερες οικογένειες Καζαλάκη και Γεωργουσάκη, κάνοντας έτσι πράξη την επιθυµία των ιδρυτών του.
Ήρθε να προστεθεί σε άλλο ένα ίδρυµα υποτροφιών που υπάρχει στην περιοχή µας. Αυτό του Γεωργίου Νικ. Χαζιράκη από την Αγία Μαρίνα, που διέπρεψε ως γιατρός, στην Αµερική.
Συνδέω την ιστορία του Αβέρωφ µε τις ιστορίες των ιδρυµάτων γιατί και οι τρείς φανερώνουν κάτι για τον χαρακτήρα των πρωταγωνιστών τους. Φανερώνουν ένα ήθος άγνωστο σήµερα. Όχι τι θα κάνει η πατρίδα, η κοινωνία, οι άλλοι για µένα αλλά το τι θα προσφέρω εγώ στην κοινωνία. Που δεν το θεωρούν καταναγκασµό αλλά µόνον χρέος και µάλιστα ιερό.
Ο Αριστοτέλης Καζαλάκης που κατέβηκε πάµφτωχος από τους Λάκκους να µαθητεύσει στο γυµνάσιο των Χανίων δεν ξέχασε ποτέ τις δυσκολίες, την ανέχεια και την λαχτάρα για µόρφωση. Θέλησε µε τις τελευταίες του επιθυµίες που τις µοιράστηκε µε την επί δεκαετίες σύντροφό του Μαρία να κάνει πιο εύκολη την ζωή κάποιων άλλων παιδιών που έχουν στόχους και βλέψεις για µόρφωση.
Το ίδιο και ο Γεώργιος Χαζιράκης που τέλειωσε την ιατρική στην Αθήνα αλλά διέπρεψε ως γιατρός στις Ηνωµένες Πολιτείες και θέλησε την περιουσία του να την διαθέσει στην γενέτειρά του Αγία Μαρίνα και στους αριστούχους φοιτητές της ιατρικής του νοµού µας.
Και οι δυό αυτοί συντοπίτες µας ο Αριστοτέλης Καζαλάκης, ο Γεώργιος Χαζίρης καθώς και οι γυναίκες τους αν και είναι γέννηµα του 20ου αιώνα συνεχίζουν µια παράδοση παλαιά-ας µην ξεχνάµε ότι η σύγχρονη Ελλάδα έχει θεµελιωθεί σε κληροδοτήµατα και ευεργετήµατα. Ζουν ακόµα συγγενείς, φίλοι, γείτονες που τους είχαν γνωρίσει και είχαν συγχρωτιστεί µαζί τους. Μας µεταφέρουν µνήµες από εξαιρετικούς ανθρώπους µε αξιοπρέπεια, µε καλωσύνη, µε αρχές και ήθος. Μα και πολύ µεγάλη αγάπη για την πατρίδα και τους συνανθρώπους τους.
∆εν συναντάµε συχνά στην υλιστική εποχή µας τέτοιες φυσιογνωµίες αγνής και ανιδιοτελούς προσφοράς. Θέλω να ελπίζω ότι οι πράξεις τους θα αποτελέσουν παράδειγµα και ότι θα δείξουν έναν δρόµο προσφοράς και καλωσύνης προς όλους µας.
