Φθόνος και η ζήλια δεν είναι το ίδιο πράγμα αν και συχνά χρησιμοποιούνται ως ίδια.
Φθόνος είναι όταν κάποιος δυσαρεστείται με το καλό των άλλων, ενώ η ζήλια είναι ο φόβος ότι κάτι που έχει κάποιος (είτε πρόκειται για πρόσωπο είτε για αγαθό) θα του το πάρει κάποιος άλλος.
Πηγαίνοντας πίσω στην αρχαιότητα, αρκετοί φιλόσοφοι έχουν μελετήσει τη φύση του φθόνου. Και όλοι, από τον Αριστοτέλη έως τον Νίτσε, έχουν καταλήξει σε ένα παρόμοιο συμπέρασμα: Ο φθόνος είναι μια καταστροφική και νοσηρή κατάσταση που λειτουργεί σαν δηλητήριο στις φλέβες όχι μόνο του ατόμου αλλά και της κοινωνίας στο σύνολό της .
Γιατί ο φθόνος είναι τόσο κακός;
Ο φθόνος είναι κακός επειδή οι ζηλόφθονοι θεωρούν τους πετυχημένους ως εχθρούς. Και αντί να εστιάζουν στη δική τους βελτίωση , εστιάζουν στην αποτυχία των άλλων. Πιστεύουν δηλαδή ότι η ευτυχία τους θα αυξηθεί μόνο εάν μειωθεί η ευτυχία εκείνων που φθονεί. Έτσι σκέφτονται τους εαυτούς τους ως θύματα, κι αυτό τους στραγγίζει τη ζωή, το πάθος και την ενέργεια.
Επιπλέον, ο φθόνος είναι τόσο επιβλαβής για τον ζηλόφθονο, επειδή τον κάνει να πιστέψει ότι αυτό που του λείπει και το έχουν οι άλλοι είναι η δυστυχία του. Ανακουφίζει, καταπραΰνει τις ανησυχίες του και τέλος στρεβλώνει την σκέψη του και δικαιολογεί την κακία του και την απληστία του, και θεωρούν ότι αυτά είναι αρετές .
Στην κοινωνία , ο φθόνος είναι κακός επειδή η επιθυμία να δει κανείς άλλους να πέσουν κάτω δεν προωθεί την ευημερία. Αντιθέτως, την εμποδίζει. Όσοι κυριαρχούνται από το φθόνο είναι λιγότερο πιθανό να γίνουν οι μεγάλοι συγγραφείς, ζωγράφοι, αθλητές, επιχειρηματίες και επιστήμονες, που συμβάλλουν στην ευημερία του κόσμου γενικότερα.
Πώς πρέπει λοιπόν αυτοί που προσβάλλονται από το φθόνο να θεραπεύονται;
Πρώτον, είναι απαραίτητο να συνειδητοποιήσουμε ότι ο καθένας μας μπορεί να επιλέξει να μην είναι ζηλόφθονος.
Δεύτερον, η εξομοίωση. Αντί δηλαδή να βλέπει κάποιος τους πετυχημένους ως εχθρούς, να τους βλέπει ως παραδείγματα. Αντί της επιθυμίας να μειωθούν οι άλλοι, η εξομοίωση να εμπνεύσει τους ανθρώπους να σηκωθούν και να φτάσουν εκείνους που έχουν πετύχει.
Αυτό σημαίνει ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι θα προσπαθήσουν να δημιουργήσουν το νέο και το καλύτερο αντί να ελπίζουν για την καταστροφή των επιτυχημένων.
Εάν, όμως, η κοινωνία μας συνεχίσει να κινείται προς την κατεύθυνση του φθόνου, θα φτάσουμε τελικά σε σημείο όπου οι δυσαρεστημένοι και οι ανεπιτυχείς, θα γίνουν τόσο πολύ δυσαρεστημένοι, ώστε όλοι οι χαρούμενοι και επιτυχημένοι να αναρωτιούνται εάν ή όχι έχουν το δικαίωμα στην ευτυχία και την επιτυχία τους. Αυτό, αν γινόταν ποτέ, θα ήταν πράγματι τρομερό.
Αν λοιπόν δεν μπορούμε το πρώτο, να επιλέξει δηλαδή ο καθένας μας να μην είναι ζηλόφθονος, ας ακολουθήσουμε το δεύτερο, την εξομοίωση δηλαδή, ως αντίδοτο στον τόσο καταστροφικό φθόνο, και για το άτομο και για την κοινωνία.
*Η Ελένη Βουγιούκαλου είναι πρόεδρος του Ανοιχτού Λαϊκού Πανεπιστημίου
