Περί ∆ηµοτικής Αγοράς και άλλων

«Θα ήµουν µαθήτρια της δευτέρας τάξης του ∆ηµοτικού όταν είδα για πρώτη φορά τη ∆ηµοτική Αγορά των Χανίων, όπου ο πατέρας µου είχε παντοπωλείο. Η µητέρα µου µε περίµενε έξω από το σχολείο, που ήταν κοντά στην Ευαγγελίστρια, έπαιρνε τη µαθητική τσάντα µου και µου παρέδιδε το «σεφέρ-τασί», µεταλλικό φαγητοδοχείο, δεµένο εξωτερικά µε µια καρώ πετσέτα.

Εγώ ανηφόριζα µέχρι τη στάση του λεωφορείου, το οποίο µε µετέφερε ακριβώς στην ανατολική πλευρά της Αγοράς. ∆ιάβαινα τη χαµηλή είσοδο που υπήρχε στην πλευρά εκείνη και βρισκόµουν στο κατάστηµα του πατέρα µου. Στο χώρο εκεί µε κύκλωναν µυρωδιές από τις σαρδέλλες  ‘‘Καλλονής’’ που µοσχοµύριζαν, από τις ρέγγες, τους µπακαλιάρους,τα ξερά χταπόδια, άλλά και από τα αλίπαστα προϊόντα της βιοτεχνίας Παπάζογλου (παστουρµάς, σαλάµια και λουκάνικα) καθώς επίσης από τον φρεσκοαλεσµένο καφέ του καφεκοπτείου Παντελάκη.

Θυµάµαι ότι περισσότερο οι άνδρες πήγαιναν να ψωνίσουν από την Αγορά. Τους πιο ευκατάστατους οικονοµικά ακολουθούσε κάποιος χαµάλης, που αναλάµβανε να µεταφέρει τα ψώνια στην κατοικία του αγοραστή. Οι χαµάληδες φόρτωναν τα ψώνια σε  ζεµπίλια και είχαν περασµένο χιαστί στην πλάτη τους κάποιο σκοινί.
Στη δυτική πλευρά της Αγοράς υπήρχαν τα ψαράδικα, ενώ τα κρεοπωλεία βρισκόταν ανατολικά. Στο κέντρο της Αγοράς, η οποία είχε σχήµα σταυροειδές, υπήρχε ένα µεγάλο περίπτερο, κατάφορτο από εφηµερίδες και ψιλικά.
Είχε «πλούσια τα ελέη» η Αγορά. Εκεί που ήταν τα ψαράδικα υπήρχαν και δύο µαγειρεία, τα οποία σέρβιραν αχνιστό πατσά από νωρίς το πρωί. Τα µαγειρεία είχαν πολλή πελατεία, καθώς σταµατούσαν εκεί και άνθρωποι από χωριά του νοµού.
Θυµάµαι τη µεγάλη κίνηση που υπήρχε τις Καθαροδευτέρες. Οι άνθρωποι ψώνιζαν χαλβά, ταραµά, ελιές. Τη Μεγάλη εβδοµάδα ψώνιζαν αυγά, βιούτυρα και αλεύρι  για τα κουλουράκια και τα τσουρέκια της Λαµπρής. Τα Xριστούγεννα, πάλι, ψώνιζαν αλεύρι, βούτυρο και ζάχαρη άχνη, καρύδια και γαρύφαλλα, κανέλλα και µαστίχα χιώτικη.  Από όλα τα µαγαζιά περνούσαν παιδιά που έλεγαν τα κάλαντα. Θυµάµαι στα ψωµάδικα να πουλούν µεγάλες κουλούρες ψωµί ‘‘χάσικο’’, όπως έλεγαν το άσπρο ψωµί.
Η ∆ηµοτική Αγορά Χανίων ήταν ένας τόπος κοινωνίας, από όπου κάποιες φορές οι άνθρωποι περνούσαν περισσότερο για έναν περίπατο, παρά για κάτι που θα ψώνιζαν. Ήταν τόπος συνάντησης, τόπος ανταλλαγής απόψεων, όπως για παράδειγµα την προεκλογική περίοδο.
Οι καταστηµατάρχες φορούσαν υπόλευκες υφασµάτινες ‘‘µπλούζες’’ και καληµέριζαν τους επισκέπτες της Αγοράς.

Στο κέντρο του σταυροειδούς χώρου υπήρχε ένα µεγάλο περίπτερο, µε εφηµερίδες και περιοδικά κρεµασµένα ολόγυρα. Ήταν σηµαντικό δέλεαρ για τα παιδιά, καθώς εκεί έβρισκαν σοκολάτες, καραµέλες, τσίχλες, σφυρίχτρες. Υπήρχαν, ακόµα, για τους µεγαλύτερους σε ηλικία πελάτες, κοµπολόγια, τσιγάρα, φακοί, γενικά ό,τι θα αναζητούσε κάποιος σε ένα κατάστηµα ψιλικών…».

Αυτά µου αφηγήθηκε µία καλή φίλη, η οποία δεν ήθελε να καταχωρηθεί το όνοµά της και εγώ παραθέτω αυτούσια την αφήγηση που µας οδηγεί, όλους όσοι ζήσαµε τη µαγεία της πάλαι ποτέ πρωτεύουσας της Κρήτης και των ιστορικών κτισµάτων της, στην καρδιά της αυθεντικής ζωής της πόλης.
Η παραπάπανω αφήγηση µου παρέχει το έναυσµα για να διατυπώσω το εύλογο ερώτηµα:
Αλήθεια, πόσον καιρό ακόµα θα παραµένει ασκεπής η ∆ηµοτική Αγορά, µε τους τοίχους της να καταστρέφονται από τον ανελέητο ήλιο του καλοκαιριού και τους παγετούς του χειµώνα; Θα τολµούσε κάποιος να διανοηθεί πως µπορεί να συµβεί κάτι αντίστοιχο σε όποια πόλη του δυτικού κόσµου δίχως σοβαρότατες συνέπειες και επιπτώσεις;
Ακόµα, πού βρίσκονται οι µαντεµένιες ράγες της οροφής, που όµοιες υπάρχουν µόνο στην (κατά τι µεταγενέστερη)  επίσης εµπνευσµένη από το ίδιο κτίσµα της Μασσαλίας αγορά Μοδιάνο της Θεσσαλονίκης, όπου, όµως, τα σίδερα της οροφής παραµένουν πάντοτε στην περίοπτη θέση τους και το όλο κτίσµα το διαφυλάσσουν οι αρµόδιοι ως κόρην οφθαλµού; Γνωρίζει κάποιος να µας πει για το πώς ήρθαν από τη Μασσαλία στα Χανιά τα σίδερα αυτά, από ποιους ακριβώς χρηµατοδοτήθηκε η ανέγερση της ∆ηµοτικής Αγοράς Χανίων (τράπεζα και ιδιώτη) και ποιος ήταν ο πολυταξιδεµένος επιχειρηµατίας που εµπνεύσθηκε το κτίσµα της Αγοράς Χανίων και το πρότεινε στους αρµόδιους για υλοποίηση; Εχει κάποιος κάτι να αναφέρει για την παρουσία και προσφορά εκείνου του προσώπου στον νοµό Χανίων; Και, τέλος, ποιος ήταν ο ΑΛΜΠΕΡΤ που σε κάποια πινακίδα δρόµου στο Κουµ Καπί αναγράφεται ΜΟΝΟ ΤΟ ΕΠΩΝΥΜΟ του, σκέτο, δίχως το όνοµα και δίχως να αναφέρεται έστω η ιδιότητά του; Μήπως ήρθε η ώρα να διορθωθούν τα κακώς κείµενα;

Επίσης, καθώς αντικρίζω την Αγορά ασκεπή, σκοτεινή, έρηµη (ας είναι καλά κάποιοι επιχειρηµατίες που φωταγώγησαν τις επιχειρήσεις τους εκεί κοντά) σκέπτοµαι: Θα ήταν, άραγε, τόσο δύσκολο να φωταγωγηθεί η ιστορική «καρδιά» της πόλης; Αν όλα τα λαµπιόνια του χριστουγεννιάτικου στολισµού έχουν «καεί» και δεν αντικαταστάθηκαν έγκαιρα, µήπως υπάρχει εκεί, στις αποθήκες του ∆ήµου, το σύνθηµα ‘‘ΚΑΙ ΕΠΙ ΓΗΣ ΕΙΡΗΝΗ’’, το οποίο επί ∆ηµαρχίας Γιώργου Κατσανεβάκη κοσµούσε, κάθε χρόνο τις µέρες των Χριστουγέννων και µε τον τρόπο που αρµόζει, την πρόσοψη της ∆ηµοτικής Αγοράς; Aν τα λαµπιόνια του είναι επίσης ‘‘καµµένα\\, µήπως µπορεί να τοποθετηθούν νέα πάνω στον (ας ελπίσουµε) υπάρχοντα µεταλλικό σκελετό;

Με την ευκαιρία να επισηµάνω ότι στον ∆ηµοτικό Κήπο η (απερίγραπτη) «ανάπλαση» λησµόνησε παντελώς τις µικρές κολόνες κατά µήκος της νότιας πλευράς του Κήπου (επί της οδού Τζανακάκη), οι οποίες ολοένα κοµµατιάζονται, καθώς η υγρασία διαβρώνει ανενόχλητη τα σίδερα στο εσωτερικό τους. Πολύ κρίµα, διότι οι κολόνες αυτές, αποτελούν ιδιαίτερα χαρακτηριστικό στοιχείο του ∆ηµοτικού Κήπου, όπως και οι αντίστοιχες κολόνες περιµετρικά του Σταδίου Έλενας Βενιζέλου, όπου επίσης, βαθµιαία και σταθερά, καταρρέουν, ενώ τα πέτρινα τειχία περιµετρικά του Σταδίου πνέουν τα λοίσθια. Έχουν περισσέψει κάποια ψιχία από τις δαπάνες «ανάπλασης» ώστε να αναπλασθούν (στ’ αλήθεια)  έστω αυτά τα τµήµατα του ∆ηµοτικού Κήπου;;;

Καλά Χριστούγεννα, Καλή Πρωτοχρονιά, Καλά ΦΩΤΑ…