Στις 20 του Απρίλη δημοσιεύθηκε στα Χανιώτικα νέα μια πολύ ενδιαφέρουσα παρέμβαση του προέδρου του Συνεταιρισμού Παραγωγών Βιολογικών προϊόντων Χανίων αγαπητού συναδέλφου Γιώργου Καλλιτεράκη σχετική με την καλλιέργεια και τις προοπτικές της καλλιέργειας αβοκάντο στη Δυτική Κρήτη.
O γράφων συμφωνεί απόλυτα με τις επισημάνσεις, τις διαπιστώσεις και τις επιγραμματικές «εντυπωσιακές» προοπτικές της καλλιέργειας που διατυπώνονται στην παρέμβασή του. Για να μπορέσει όμως κανείς να αγγίξει ολοκληρωμένα και αποτελεσματικά το θέμα αυτό θα πρέπει να βρει τη «ρίζα» του κακού».
Ας βάλουμε τα πράγματα σε κάποια σειρά. Παλαιότερα κάθε χρόνο σε ειδική σύσκεψη σε κάθε νομό της τότε Περιφέρειας Γεωργίας Κρήτης, των γεωργικών υπηρεσιών του νομού και των αγροτικών συνεταιριστικών οργανώσεων γινόταν η ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης, διατυπώνονταν τα προβλήματα που παρουσιάστηκαν και καταρτίζονταν με βάση τις γενικές κατευθύνσεις αγροτικής πολιτικής ετήσια σχέδια δράσης για κάθε τομέα γεωργικής ανάπτυξης. Πρώτιστο μέλημα του Γεωπόνου γεωργικής ανάπτυξης ήταν η ενημέρωση του αγρότη και η εφαρμογή του επιμέρους προγράμματος πάντοτε με τη βοήθεια και τη συνεργασία των τμημάτων της τότε διεύθυνσης Γεωργίας και των ιδρυμάτων γεωργικής έρευνας.
Αυτό σήμερα λείπει. Οι Γεωπόνοι της γεωργικής υπηρεσίας στερούνται κινήτρων και μετατρέπονται δυστυχώς παρά τη θέλησή τους σε «υπηρέτες» γραφειοκρατικών διαδικασιών. Από την άλλη μεριά η αγροτική έρευνα με την πλήρη αποδυνάμωση του Ινστιτούτου ελιάς , υποτροπικών φυτών και αμπέλου, όπως μετονομάστηκε, δεν μπορεί να προσφέρει απαραίτητο για τον αγρότη έργο. Ο γράφων ενθυμείται τη θλίψη του σημερινού Αρχιεπισκόπου Κρήτης σεβασμιότατου κκ Ειρηναίου, όταν σε επίσκεψή του είδε τα άδεια και ρημαγμένα θερμοκήπια όπου παράγονταν τα προς διάθεση στους αγρότες δενδρύλλια.
Το Ινστιτούτο αυτό σε ιδιόκτητες εκτάσεις του είχε 4 πιστοποιημένες συλλογές ποικιλιών εσπεριδοειδών, υποτροπικών φυτών ,ελιάς και αμπελιού εγγεγραμμένες στην Εθνική Τράπεζα Γενετικού Υλικού και διεθνώς γνωστές. Οι συλλογές αυτές εφοδίαζαν την Κρήτη και όλη την Ελλάδα με πιστοποιημένο και άνοσο πολλαπλασιαστικό υλικό για την επέκταση των καλλιεργειών σύμφωνα με το εθνικό πρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης. Όλες αυτές οι συλλογές από το 2001 είχαν ενταχθεί στο πρόγραμμα οικολογικής γεωργίας.
Ειδικότερα για τα υποτροπικά φυτά η συμβολή του ειδικού στον τομέα αυτό ερευνητή και καθηγητή Δρ Σπύρου Λιονάκη ήταν καθοριστική. Το έτος 1969 με έγκριση του τότε Υπουργείου Γεωργίας εγκαταστάθηκε στη Χρυσοπηγή η πρώτη συλλογή 8 ποικιλιών Αβοκάντο.
Τα πρώτα εμβόλια εισάχθηκαν από το Ισραήλ, την Κορσική και τις ΗΠΑ και εμβολιάστηκαν σε σπορόφυτα από δέντρο άγνωστης Μεξικάνικης ποικιλίας που υπήρχε στο κτήμα του Μίνωα Ησυχάκη. Τα επόμενα χρόνια η συλλογή αυτή μεγάλωσε κατά είκοσι ακόμα ποικιλίες . Θα πρέπει να σημειωθεί πως μεταξύ των άλλων υποτροπικών φυτών σε μικροσυλλογές και πειραματικές φυτείες συμπεριλαμβάνονται οι καλλιέργειες ακτινιδιά, γκουάβα, καφέ, λίτσι, μάγκο, μακαντάμια, μεσπιλιά, μπαμπάκο, μπανάνα, παπάγια, πασιφλόρα, πεκάν, τοματόδεντρο, τσιριμόγια, φεϊζόα, φραγκοσυκιά, χοχόμπα και άλλα. Το εργαστήριο των υποτροπικών φυτών για την παραγωγή άνοσου πολλαπλασιαστικού υλικού για τις υποτροπικές και όχι μόνο καλλιέργειες διέθετε τον κατάλληλο εξοπλισμό για την καλλιέργεια ιστών σε σωλήνα, τον μικροεμβολιασμό και την καλλιέργεια κορυφαίου μεριστώματος.
Σήμερα η έλλειψη κρατικού ενδιαφέροντος οδήγησε σχεδόν στην εγκατάλειψη των συλλογών αυτών. Το εργαστήριο των υποτροπικών φυτών παρά τις απέλπιδες προσπάθειες του ελάχιστου επιστημονικού και τεχνικού προσωπικού φυτοζωεί. Το εργαστήριο φυτοπαθολογίας, που βρισκόταν πάντοτε στο πλευρό των αγροτών για την αντιμετώπιση των ασθενειών του αβοκάντο και των άλλων καλλιεργειών «πνέει τα λοίσθια». Κι ας ήταν αυτό που μελέτησε και έδωσε λύση αντιμετώπισης του παρασιτικού συμπλόκου της ξηρής σηψιρριζίας του αβοκάντο και των εσπεριδοειδών. Κι ευτυχώς που δεν ήρθε ακόμα στην Κρήτη η καταστρεπτική ασθένεια του Phytophthora cinnamomi. Ανάλογη είναι και η «μοίρα» των εργαστηρίων φυσιολογίας και θρέψης των φυτών, αρδεύσεων και διαχείρισης υδατικών πόρων και εντομολογίας που μελέτησαν σε βάθος τα θέματα της λίπανσης της άρδευσης και της αντιμετώπισης των εχθρών της καλλιέργειας. «Πάνε, πέρασαν» οι καλές εποχές που ο περιαύλειος χώρος του Ινστιτούτου γέμιζε από αγροτικά για να προμηθευτούν πιστοποιημένο και άνοσο πολλαπλασιαστικό υλικό.
Αυτή δυστυχώς είναι η «ρίζα του κακού» για τον «αναξιοποίητο θησαυρό του Αβοκάντο» και όχι μόνο. Η πλήρης αποδυνάμωση του πρώην Ινστιτούτου Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών Χανίων, ο αποπροσανατολισμός της πολιτικής της αγροτικής ανάπτυξης που επιβλήθηκε άνωθεν στις τοπικές γεωργικές υπηρεσίες, η απουσία εποικοδομητικής συνεργασίας των εμπλεκόμενων φορέων και η έλλειψη στα πλαίσια του αγροτικού συνεργατισμού της ολοκληρωμένης διαχείρισης της παραγωγής.
*Γεωπόνος Ερευνητής-Οικοτοξικολόγος
