Μερικά επικίνδυνα αποτελέσματα της κλιματικής αλλαγής που θα πρέπει να μας κινητοποιήσουν…
H Μονάδα Πολιτικής Προστασίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υπαγόταν στη Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος όταν υπηρέτησα εκεί στο γύρισμα της χιλιετίας. Θυμάμαι σε μια ενημερωτική συνάντηση της Γενικής Διεύθυνσης όταν τέθηκε το ερώτημα «πόσοι πιστεύετε στα σενάρια περί κλιματικής αλλαγής;» να σηκώνουμε το χέρι μας μόνο 2-3 συνάδελφοι. Ήταν η εποχή που πολλοί αμφισβητούσαν τις επιστημονικές μελέτες περί κλιματικής αλλαγής, συχνά με την παρακίνηση του λόμπυ του άνθρακα -στο οποίο συμμετείχαν εταιρείες πετρελαίου και εξόρυξης γαιάνθρακα, και οι μεγάλοι ενεργοβόροι κλάδοι (μεταφορές, βιομηχανία κ.λπ.).
Σήμερα, μετά και τη συμφωνία του Παρισιού του περασμένου Δεκεμβρίου για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, όσοι αμφισβητούν την κλιματική αλλαγή αποτελούν πλέον μια μικρή μειονότητα. Και οι επιπτώσεις που είχαν προβλέψει εδώ και αρκετές δεκαετίες διάφοροι συνετοί επιστήμονες αρχίζουν σιγά-σιγά να γίνονται πραγματικότητα.
Μια καλή φίλη που πήγε για τουρισμό στη Σιβηρία μας περιέγραφε την κατάσταση. «Στις περιοχές που ήταν μόνιμα παγωμένες, τους νεκρούς τους έθαβαν στον πάγο. Όμως τώρα που οι πάγοι λιώνουν, τα πτώματα έρχονται στην επιφάνεια και υπάρχουν φόβοι για επιδημίες, ιδίως σε περιοχές που είχαν πληγεί ιδιαίτερα από ευλογιά, άνθρακα ή πανώλη». Παράλληλα, ελευθερώνεται μεθάνιο ενώ προβλέπεται και η αποκάλυψη χώρων ταφής τοξικών και πυρηνικών αποβλήτων.
Και οι δημοσιογραφικές πληροφορίες επιβεβαιώνουν πολλά από τα παραπάνω, αφού το περασμένο καλοκαίρι ήταν το θερμότερο που γνώρισε η Σιβηρία και ο Αρκτικός κύκλος γενικότερα από τότε που υπάρχουν ιστορικές καταγραφές.
Άνθρακας. Ο άνθρακας είναι μία απειλητική για τη ζωή μολυσματική ασθένεια που προσβάλλει συνήθως τα ζώα (αιγοπρόβατα, βοοειδή και άλογα) από τα οποία μπορεί να μεταδοθεί και στον άνθρωπο. Προκαλείται από ένα βακτηρίδιο και χρησιμοποιείται ως βιολογικό όπλο. Γι’ αυτό έχει έλθει στο προσκήνιο τα τελευταία χρόνια, αφού υπάρχουν φόβοι ότι μπορεί αξιοποιηθεί σε κάποια τρομοκρατική επίθεση.
Φέτος λοιπόν σημειώθηκε μια επιδημία άνθρακα στη Σιβηρία! Ξεκίνησε από το χώρο ταφής ταράνδων που είχαν πεθάνει σε μια επιδημία άνθρακα που έπληξε την περιοχή από το 1897 ως το 1925. Στα τέλη Αυγούστου το μικρόβιο είχε προσβάλει πάνω από 2.300 ταράνδους και επενέβη ο στρατός που καίει τα κουφάρια από τα μολυσμένα ζώα για να σταματήσει την επιδημία. Η οποία πέρασε και στον άνθρωπο σκοτώνοντας ένα 12χρονο αγόρι και επιμολύνοντας άλλα 24 άτομα από τα οποία τα 10 ήταν παιδιά.
Οι επιστήμονες φοβούνται ότι η θερινή επιδημία θα εξαπλωθεί. Παρόμοιοι χώροι ταφής ζώων υπάρχουν σε όλη τη Ρωσία, μερικές και εντός του αρκτικού κύκλου. Επισημαίνονται συνήθως με ξύλινους φράκτες οι οποίοι όμως καταστρέφονται με τα χρόνια ενώ εξασθενεί και η συλλογική μνήμη για την απαγόρευση βόσκησης στις συγκεκριμένες περιοχές. Μάλιστα, ο κυβερνήτης της περιοχής Γιαμάλ όπου σημειώθηκε η επιδημία απαγόρευσε το κυνήγι σε όλη την περιφέρεια.
Ευλογιά. Ο ίδιος μηχανισμός ενδέχεται να προκαλέσει και επιδημία ευλογιάς, μιας ιογενούς μολυσματικής ασθένειας που προσβάλλει αποκλειστικά τον άνθρωπο. Τη δεκαετία του 1890 μια μεγάλη επιδημία ευλογιάς είχε αποδεκατίσει το 40% του πληθυσμού μιας πόλης στην ανατολική Σιβηρία στις όχθες του ποταμού Κολύμα.
Ο πάγος που σκέπαζε τους τάφους έχει σήμερα λιώσει και ο πλημμυρισμένος ποταμός αρχίζει να διαβρώνει το έδαφος με κίνδυνο να συμπαρασύρει και τους ενταφιασμένους. Και οι επιστήμονες που μελετούν τους τάφους αυτούς ανέφεραν ότι εντόπισαν κομμάτια από το DNA των ιών που προκαλούν την ευλογιά. Το 1979, η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας είχε αναφέρει την εξάλειψη της ευλογιάς μετά από επιτυχημένες παγκόσμιες εκστρατείες εμβολιασμού. Σήμερα, η κλιματική αλλαγή ενδέχεται να ανατρέψει αυτό το δεδομένο…
Μεθάνιο. Το λιώσιμο των πάγων του Αρκτικού κύκλου απελευθερώνει και τεράστιες ποσότητες παγιδευμένου αερίου μεθανίου. Πρόκειται για ένα αέριο που είναι 25 φορές ισχυρότερο ως αέριο του θερμοκηπίου από το διοξείδιο του άνθρακα. Δυστυχώς, τα σημερινά ανησυχητικά μοντέλα προσομοίωσης της κλιματικής αλλαγής δεν λαμβάνουν πλήρως υπόψη την πρόσθετη θέρμανση του πλανήτη λόγω της απελευθέρωσης του μεθανίου του Αρκτικού κύκλου. Έτσι, η υπερθέρμανση και η συνεπακόλουθη κλιματική αλλαγή ενδέχεται να είναι πολύ χειρότερη και καταστροφική.
Τοξικά και πυρηνικά απόβλητα. Σε πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε σε επιστημονικό περιοδικό γεωφυσικής αναφέρεται ότι το λιώσιμο των πάγων στην Γροιλανδία ενδέχεται να αποκαλύψει μια εγκαταλειμμένη στρατιωτική βάση των Η.Π.Α. που είχε κατασκευαστεί το 1959 σε βάθος 8 μέτρων κάτω από τον πάγο. Η βάση πυρηνικών δοκιμών Καμπ Σέντσουρι εγκαταλείφθηκε το 1967 χωρίς να ληφθεί καμία μέριμνα για απομάκρυνση των επικίνδυνων υλικών που είχαν αποθηκευτεί εκεί.
Πριν από το τέλος του αιώνα, αν οι ρυθμοί με τους οποίους λιώνουν οι πάγοι συνεχιστούν, τα πυρηνικά και χημικά απόβλητα που έχουν εγκαταλειφθεί στη βάση θα αρχίσουν να διαρρέουν στη θάλασσα. Πρόκειται για 200 κυβικά μέτρα πετρέλαιο ντίζελ, απόβλητα από έναν φορητό πυρηνικό αντιδραστήρα, λύματα και ποσότητες των καρκινογόνων ουσιών πολυχλωριωμένα διφαινύλια (PCBs). Τα τελευταία είναι έμμονοι οργανικοί ρύποι που ήδη απαντώνται σε αυξημένες συγκεντρώσεις στο περιβάλλον του Αρκτικού κύκλου.
Συμπέρασμα. Η φετινή καταστροφή της ελαιοπαραγωγής από τους καύσωνες της άνοιξης δεν είναι η μόνη δυσμενής επίπτωση της καλπάζουσας κλιματικής αλλαγής. Η επιμονή μας να χρησιμοποιούμε αλόγιστα τα υγρά και στερεά καύσιμα, αυξάνοντας τα αέρια του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα επιφυλάσσει σε εμάς, στα παιδιά μας και στα εγγόνια μας πολύ δυσάρεστες εκπλήξεις στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον.
*φυσικός, στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com
