Όταν ρωτήθηκε ο Σωκράτης γιά να δώσει τον ορισμό του μορφωμένου ανθρώπου δεν ανέφερε τίποτε για την συσσώρευση γνώσης.
«H μόρφωση φαίνεται στη συμπεριφορά» είπε, και πρόσθεσε «Αυτούς τους ανθρώπους θεωρώ μορφωμένους: Αυτούς που ελέγχουν τις δυσάρεστες καταστάσεις, αντί να ελέγχονται από αυτές. Αυτούς που αντιμετωπίζουν όλα τα γεγονότα με γενναιότητα και λογική. Αυτούς που είναι έντιμοι σε όλες τις συνδιαλλαγές τους. Αυτούς που αντιμετωπίζουν καλοπροαίρετα γεγονότα δυσάρεστα και ανθρώπους αντιπαθείς».
Μιλώντας λοιπόν για την μόρφωση έτσι όπως εκφράζεται με τις συμπεριφορές μας και σε αναφορά με όσα, θλιβερά και στενάχωρα, διαδραματίστηκαν εις τον τόπο μας την ιερότερη και αγιότερη ημέρα της Χριστιανοσύνης, την Μεγάλη Παρασκευή, νομίζω είναι χρέος επιτακτικό ο καθένας μας να αναλάβει το μερίδιο της δικής του ευθύνης και όχι να προσπαθούμε να κρύψουμε το πρόβλημα «κάτω από το χαλί», κατά το δει λεγόμενον, προσποιούμενοι ότι δεν υπάρχει πρόβλημα. Η λογική: «ας μην συζητάμε το θέμα μέχρι να ξεχαστεί», «μην ξύνουμε πληγές», κ.α. που φαίνεται να επικρατεί στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα, όχι μόνον δεν συμβάλλει εις το ανέβασμα της κοινωνίας, «λίγο ψηλότερα», αλλά οδηγεί την κοινωνία σε ακόμα μεγαλύτερο τέλμα, αδιέξοδο και σκοτάδι. Και επειδή η σιωπή δηλώνει και συνενοχή, το χρέος και η ευθύνη αυξάνεται και πολλαπλασιάζεται.
Η Κίσαμος, ο τόσο ευλογημένος και από τον Θεό προικισμένος αυτός τόπος μας, λίκνο – κοιτίδα πολιτισμού, που η ιστορία του χάνεται στα βάθη των αιώνων, καθώς αναφέρεται από την Δωρική εποχή, τον Πλίνιο, τον Ιεροκλή και τον Πτολεμαίο, δεν μπορεί και δεν αξίζει σε αυτό τον τόπο, ούτε και έχει κανείς μας έχει το δικαίωμα να μην σέβεται την ιστορία του, τον πολιτισμό του και την παράδοση του. «Σβήνοντας ένα κομμάτι από το παρελθόν είναι σα να σβήνει κι ένα αντίστοιχο κομμάτι από το μέλλον», θα πει ο μεγάλος Γ. Σεφέρης. Και εδώ είναι που έρχεται η συλλογική, αλλά και η ατομική ευθύνη. Πως στέκουμε και πως αντιμετωπίζουμε γεγονότα και συμπεριφορές που δεν «αμαυρώνουν» απλώς την εικόνα μας, όπως λέχθηκε και γράφηκε, αλλά μαρτυρούν, πιστεύουμε, έλλειψη – κενό πολιτισμού; Γιατί το επιχείρημα: «θα ληφθούν μέτρα περιφρούρησης με περιπολίες και ιδιωτική αστυνομία» είναι ακριβώς η απόδειξη της παθογένειας της κοινωνίας. Όταν δηλ. μία κοινωνία χρειάζεται «κατασταλτικά μέτρα» για να… «περιφρουρήσει» τα αυτονόητα: τον αυτοσεβασμό και την αξιοπρέπεια της, την ιστορία της και τον πολιτισμό της, τότε αυτό φανερώνει την παθογένεια της και την βαθιά της κρίση.
Ειπώθηκε, σε συνάντηση που κάλεσε ο Νέος Εμπορικός Σύλλογος Κισάμου, συνάντηση που φανερώνει την ευαισθησία, αλλά και αγωνία των εμπλεκομένων, ειπώθηκε ή μάλλον διαπιστώθηκε ότι χρειάζεται «να αλλάξουμε ρότα». Αυτή ακριβώς είναι η μεγάλη πρόκληση. Τι σημαίνει «αλλάζω ρότα» και πως αυτό γίνεται πράξη; Νομίζω είναι, επιτέλους, καιρός να καταλάβουμε όλοι μας και να πείσουμε, τον εαυτό μας και τα παιδιά μας, ότι το χρήμα είναι μέσο και όχι αυτοσκοπός. Ότι ένας πολιτισμός, όπως αυτόν που αβασάνιστα και άκριτα φαίνεται να υιοθετούμε στις μέρες μας, που περιόρισε εν πολλοίς το ενδιαφέρον του μόνο στις αισθήσεις του ανθρώπου και σε ότι είναι αντιληπτό από αυτές, ένας πολιτισμός που δεν προάγει τον άνθρωπο σε κάτι ανώτερο και υψηλότερο, τότε αυτός ο πολιτισμός ρυπαίνει και τον άνθρωπο και την κοινωνία του, αλλά και την ιστορία, και καταντά στο τέλος «καταναλωτικός πολιτισμός», αφού το πνεύμα των ανθρώπων αγοράζεται και πωλείται σε πολυτελή ράφια, αίθουσες και πλατείες. Ότι ο πολιτισμός, τέλος, οφείλει να ορίζει την οικονομία και όχι η οικονομία τον πολιτισμό.
Είναι σίγουρο ότι όλοι αγαπάμε και αγωνιούμε για τον τόπο μας. Σίγουρο, επίσης, είναι ότι Φορείς και Πρόσωπα εργάζονται με γνώμονα και κριτήριο την ανύψωση της κοινωνίας μας, το ανέβασμα της. Τι μέλλει γενέσθαι λοιπόν; Νομίζω η λύσις είναι μία. Να θέσουμε τα χέρια μας «επί τον τύπο των ήλων», να συνειδητοποιήσουμε το μέγεθος της ευθύνη μας για τις επερχόμενες γενεές. Αλήθεια, τι θα παραδώσουμε ως κληρονομιά και παρακαταθήκη στα παιδιά και τα εγγόνια μας; Πόσο περήφανοι μπορεί να είμαστε για ότι συμβαίνει στον τόπο και την κοινωνία μας; Να αναλάβουμε λοιπόν ο καθένας το μερίδιο της δικής του ευθύνης, να κάνουμε τις υπερβάσεις μας και να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα στην ουσία και το βάθος του και όχι να συνεχίζουμε να στρουθοκαμηλίζουμε, πιστεύοντας πως όλα πάνε καλά και πως το πρόβλημα είναι οι άλλοι και όχι εμείς.
Για την ιστορία και εν κατακλείδι, θεωρώ ότι χρειάζεται να σημειωθεί πως το παζάρι αυτό καθιερώθηκε επί Τουρκοκρατίας την Μεγάλη Παρασκευή, την ιερότερη ημέρα της Χριστιανοσύνης, επειδή οι Τούρκοι ήθελαν να ιεροσυλήσουν την αγιότερη και μεγαλύτερη ημέρα της Χριστιανοσύνης, αναγκάζοντας τους Χριστιανούς να μετέχουν. Διερωτώμαι: Αυτό τον πολιτισμό θέλουμε να παραδώσουμε στις επερχόμενες γενεές; Δεν υπάρχει άλλη μέρα του χρόνου να πραγματοποιείται η δράση αυτή και να συνδυάζεται π.χ. με ένα πολιτιστικό ή άλλο γεγονός και εκδήλωση που να προάγει τον πολιτισμό, την παράδοση και την ιστορία του τόπου και όχι να τον αμαυρώνει και να τον ρυπάνει;
Σκέψεις, προβληματισμοί και αγωνίες ενός Επισκόπου, ο οποίος αισθάνεται το βάρος και το μερίδιο της δικής του ευθύνης αλλά και αποστολής. Ευχή και προσευχή μας: Φορείς και Πρόσωπα που εμπλέκονται και έχουν την δική τους ευθύνη, αναλαμβάνοντας το δικό τους μερίδιο, να οδηγήσουν τον τόπο και την κοινωνία στο ξέφωτο του πολιτισμού και της αυθεντικής ζωής και παράδοσης. Το αξίζει αυτός ο τόπος, του το οφείλουμε!! «Ας γίνει η ψυχή μας το όραμα μας»!
Μητροπολίτης Κισάμου & Σελίνου Αμφιλόχιος
