Περί παίδων αγωγής

Δε ζήλεψα τη δόξα του αρχαίου Πλούταρχου που είχε ασχοληθεί σε σημαντικότατο για εμάς, τις κατοπινές του γενιές, πόνημά του για τον τρόπο ανατροφής των παιδιών. Θα καταθέσω, όμως, κάποιες σκέψεις που μου ήλθαν στο νου τις ημέρες που τα παιδιά της 3ης λυκείου συμπλήρωναν με ή χωρίς γονική βοήθεια και συμβουλή τα μηχανογραφικά τους δελτία για εισαγωγή σε ΑΕΙ ή ΤΕΙ.
Τα παιδιά επηρεάζονται πάντα από τον τρόπο συμπεριφοράς των γονιών τους. Τόσο αυτόν απέναντί τους όσο και εκείνον προς τον υπόλοιπο κόσμο. Ετσι, άλλοτε τον μιμούνται εάν θεωρούν ότι τους είναι χρήσιμος για την αρμονική ένταξη στο κοινωνικό σύνολο και άλλες φορές απομακρύνονται απ’ αυτόν όταν νομίζουν πως τους στέκεται εμπόδιο σε όσα θέλουν.
Εάν είμαστε π.χ. ως άνθρωποι δωρικοί και μετρημένοι (όχι όμως τσιγκούνηδες…) ως προς τον τρόπο ζωής μας, ως γονείς μπορεί να ιδούμε στην αρχή τα παιδιά μας να δυσανασχετούν με την αυστηρότητα των τρόπων μας και το λιτοδιαιτο της ζωής μας, αλλά στην πορεία θα καταλάβουν πόσο ωφέλιμο είναι σε όλα να ζεις και να πορεύεσαι όχι με ακραίες συμπεριφορές και αχαλίνωτες σπατάλες αλλά με μέτρο, «παν μέτρον άριστον» έλεγαν οι αρχαίοι, θυμίζω.
Οι γονείς, πέραν τούτων, πρέπει έμπρακτα να δείχνουν στα παιδιά το δρόμο της σύνεσης στην αντιμετώπιση των καθημερινών ανθρωπίνων προβλημάτων. Αυτή -δηλαδή ο χωρίς προκαταλήψεις μα με την αυτογνωσία, την ορθή λογική και την επίγνωση λόγων και πράξεων τρόπος ζωής- μαζί με τη διορατικότητα και την αισιοδοξία βοηθούν σημαντικά τον άνθρωπο να αντιπαλεύει τα παρόντα, να διδάσκεται από τα περασμένα, να προβλέπει τα επερχόμενα και να μπορεί να τα αντιμετωπίζει με ψυχοσωματικη δύναμη. Η σύνεση είναι «δέντρο ζωής σε όσους την αγκαλιάζουν και ευτυχείς είναι αυτοί που την έχουν» διαβάζουμε στις “Παροιμίες” της Παλαιάς Διαθήκης (γ 18).
Την ίδια στιγμή, επειδή η ζωή είναι παντελώς απρόβλεπτη και αλλάζει ασταμάτητα και άρδην, ένα από τα πολυτιμότερα εφόδια που οφείλουν οι γονείς να δώσουν στα παιδιά είναι ο τρόπος επίτευξης της ψυχικής γαλήνης και ισορροπίας. Σίγουρα, η αγάπη και ο σεβασμός των άλλων ανθρώπων συντελούν σ’ αυτό, αλλά πρώτα απ’ όλα οι γονείς πρέπει να δείξουν στα παιδιά πόσο κακό προξενούν ο θυμός, η αλαζονεία, η πονηριά, η αρχομανία, η φιλαργυρία, η πλεονεξία και η ζήλεια με τον φθόνο οσάκις φωλιάζουν στις ψυχές των ανθρώπων. Μια καθαρή από τα νοσηρά πάθη ψυχή ξέρει να αγαπά και είναι γαλήνια και ισορροπεί.
Τέλος, η πίστη στο θεό είναι που ενδυναμώνει τα έμφυτα πλεονεκτήματα του ανθρώπου και περιορίζει τα ελαττώματά του. Ο θεός, όταν ο άνθρωπος τον πιστεύει και τον εμπιστεύεται, τον βοηθά και τον προστατεύει ανά πάσα στιγμή. «Αν και ο αμαρτωλός κάνει εκατό φορές κακό και ζει πολλά χρόνια, εγώ λοιπόν γνωρίζω με βεβαιότητα ότι όσοι φοβούνται το θεό θα βρουν καλό, γιατί τον φοβούνται. Στον ασεβή δεν πρόκειται ποτέ να συμβεί κάτι καλό και δε θα είναι πολλές οι μέρες της ζωής του οι οποίες έρχονται και φεύγουν σαν σκιά, γιατί εκείνος δεν φοβάται το πρόσωπο του θεού” (“Εκκλησιαστής”, η, 12-13, απόδοση στα νεοελληνικά δική μου)…
Αλήθεια, εσείς για όλα τούτα τι λέτε;