Καθώς οδεύουμε προς τις δημοτικές εκλογές, είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε τους θεσμικούς περιορισμούς που υπάρχουν κατά την προεκλογική περίοδο για μια σειρά από θέματα που απασχολούν τους Δήμους, όπως π.χ. οι προσλήψεις προσωπικού, οι αναθέσεις έργων, η σύναψη συμβάσεων, η λήψη αποφάσεων από τα συλλογικά όργανα, η τροποποίηση των Οργανισμών Εσωτερικής Υπηρεσίας, κ.ά.
Eιδικότερα, οι βασικοί περιορισμοί-απαγορεύσεις που εντοπίζονται στη δημοτική λειτουργία κατά την προεκλογική περίοδο – και τους οποίους οφείλουν να γνωρίζουν τόσο τα αιρετά όσο και τα υπηρεσιακά στελέχη των Δήμων αλλά και οι υποψήφιοι δημοτικοί σύμβουλοι – κωδικοποιούνται παρακάτω:
(1) Λήψη αποφάσεων από τα Δημοτικά Συμβούλια & τα νομικά πρόσωπα των Δήμων
Το Δημοτικό Συμβούλιο, ένα (1) μήνα πριν από τη διενέργεια των εκλογών και μέχρι την εγκατάσταση των νέων δημοτικών αρχών, μπορεί να λαμβάνει αποφάσεις μόνο για θέματα που αναφέρονται σε έκτακτες περιπτώσεις εξαιρετικά επείγουσας και απρόβλεπτης ανάγκης, καθώς και για θέματα που αφορούν στην υλοποίηση συγχρηματοδοτούμενων έργων. (άρθρο 65 παρ.5 του Ν.3852/2010, όπως συμπληρώθηκε με την παρ. 2 του άρθρου 1 του Ν. 4257/2014).
Διευκρινίζεται, ότι ο ανωτέρω περιορισμός αφορά μόνο το Δημοτικό Συμβούλιο και ΔΕΝ αφορά το Δήμαρχο και την Οικονομική Επιτροπή, τα οποία είναι διακριτά όργανα από το Δημοτικό Συμβούλιο και επομένως, μπορούν να λαμβάνουν αποφάσεις, χωρίς κάποιο περιορισμό.
Όσον αφορά τα Ν.Π.Δ.Δ. των Δήμων – σύμφωνα και με την υπ. αρ. 56846/10.11.2010 εγκύκλιο του ΥΠ.ΕΣ.Α.&Η.Δ. – σημειώνεται ότι «οι αποφάσεις των διοικητικών συμβουλίων των δημοτικών νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, κατά το διάστημα του ενός μήνα που προηγείται των δημοτικών εκλογών και μέχρι την εγκατάσταση των νέων δημοτικών αρχών, θα πρέπει να λαμβάνονται με γνώμονα τους περιορισμούς που θέτει η νομοθεσία για το Δημοτικό Συμβούλιο, το οποίο αποτελεί το κυρίαρχο αποφασιστικό όργανο των δήμων. Στο πλαίσιο αυτό, τα Διοικητικά Συμβούλια των δημοτικών νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου μπορούν να λαμβάνουν αποφάσεις εφόσον πρόκειται για τα τρέχοντα ζητήματα που άπτονται της καθημερινής και εύρυθμης λειτουργίας των νομικών αυτών προσώπων, την κάλυψη υποχρεώσεων και την ανταπόκριση σε προθεσμίες που απορρέουν από την κείμενη νομοθεσία, καθώς και τα θέματα που αναφέρονται σε έκτακτες περιπτώσεις εξαιρετικά επείγουσας και απρόβλεπτης ανάγκης».
Τέλος και σε ότι αφορά τις Δημοτικές Επιχειρήσεις, δεν προκύπτει από την κείμενη νομοθεσία, κάποιος περιορισμός ως προς το περιεχόμενο ή τη διαδικασία λήψης αποφάσεων από πλευράς τους.
(2) Διαγωνιστικές διαδικασίες – δημόσιες συμβάσεις
Σύμφωνα με το άρθρο 93, παρ. 6 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (Ν. 3463/ 2006) και το άρθρο 65, παρ. 5 του Ν. 3852/ 2010 (Πρόγραμμα «Καλλικράτης»), έναν (1) μήνα πριν από τη διενέργεια των εκλογών και μέχρι την εγκατάσταση των νέων δημοτικών αρχών, το δημοτικό συμβούλιο αποφασίζει μόνο για θέματα που
αναφέρονται σε έκτακτες περιπτώσεις εξαιρετικά επείγουσας και απρόβλεπτης ανάγκης. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι το Δ.Σ. ΔΕΝ μπορεί – στο ανωτέρω διάστημα – να λάβει αποφάσεις για αναθέσεις έργων, προμηθειών και υπηρεσιών για θέματα μη έκτακτου χαρακτήρα που αφορούν τακτικό προγραμματισμό όπως π.χ. για τη συντήρηση οδοποιίας, την ανάπλαση ενός δρόμου ή μιας πλατείας, ή την προμήθεια οχημάτων ή γραφικής ύλης. Εάν πρόκειται για μία απρόβλεπτη ανάγκη (π.χ. θεομηνία ή κάποιο άλλο θέμα που αν δεν ληφθεί απόφαση θα υπάρξει πρόβλημα στη λειτουργία του Δήμου), τότε το Δ.Σ. μπορεί να λαμβάνει σχετικές αποφάσεις.
Προς επίρρωση των παραπάνω, το ΥΠ.ΕΣ.Α.&Η.Δ με το υπ. αρ. 57960/7.10.2010 έγγραφο του επισημαίνει ότι «ο Δήμαρχος και η Οικονομική Επιτροπή, ως διακριτά όργανα διοίκησης των Δήμων από το Δημοτικό Συμβούλιο, κατά το άρθρο 19, παρ. 1 του ΚΔΚ , ασκούν για όλο το εναπομείναν διάστημα της διανυόμενης δημοτικής περιόδου αρμοδιότητες που συμπλέκονται με τη διενέργεια διαγωνιστικών διαδικασιών ανάθεσης δημόσιων συμβάσεων έργων, υπηρεσιών και προμηθειών, την ανάθεση δημοσίων συμβάσεων έργων, υπηρεσιών και προμηθειών, για τα οποία έχει εκδοθεί απόφαση κατακύρωσης ή έχει ολοκληρωθεί η προβλεπόμενη διαδικασία διαπραγμάτευσης και αφορούν πράξεις που έχουν ενταχθεί για συγχρηματοδότηση στο πλαίσιο Επιχειρησιακών Προγραμμάτων του ΕΣΠΑ και πράξεις που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ, καθώς και αρμοδιότητες που συμπλέκονται με κάθε άλλη πράξη που προβλέπεται στο σύστημα διαχείρισης και ελέγχου του ΕΣΠΑ». Τα ανωτέρω είναι σαφές πως ισχύουν για όλες τις διαγωνιστικές διαδικασίες και όχι μόνο για όσες είναι συγχρηματοδοτούμενες.
Από τα παραπάνω προκύπτει επίσης πως η Οικονομική Επιτροπή, μπορεί να λαμβάνει αποφάσεις χωρίς κανέναν περιορισμό, εκτός βέβαια από τις περιπτώσεις όπου προαπαιτείται απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου και αυτή δεν έχει ληφθεί. Για παράδειγμα, εφόσον το Δ.Σ. έχει λάβει πριν τις 26 Απριλίου, απόφαση για την αγορά ενός μηχανήματος έργου, τότε η Οικονομική Επιτροπή μπορεί οποιαδήποτε χρονική στιγμή (και μέσα στις εκλογές), να καταρτίσει τους όρους του διαγωνισμού και να προχωρήσει η διαγωνιστική διαδικασία κανονικά ή και να προβεί στην κατακύρωση διαγωνισμού. Αντίστοιχα και ο Δήμαρχος – ως διακριτό όργανο διοίκησης – μπορεί να συνεχίσει να λαμβάνει κανονικά αποφάσεις – όπως π.χ. οι απευθείας αναθέσεις για προμήθειες και υπηρεσίες – για όποιες περιπτώσεις προβλέπεται η άσκηση αυτής της αρμοδιότητας από τη σχετική νομοθεσία.
(3) Προσλήψεις προσωπικού στους Δήμους
Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 28 του Ν.2190/1994 σε συνδυασμό με αυτές του άρθρου 78 του Ν.4257/2014, απαγορεύεται για το προσωπικό των ΟΤΑ πρώτου και δεύτερου βαθμού, η έκδοση πράξεων που αφορούν το διορισμό ή πρόσληψη και οποιαδήποτε υπηρεσιακή μεταβολή προσωπικού, κατά το χρονικό διάστημα των 30 ημερών πριν από τη διενέργειά των εκλογών για την ανάδειξη των οργάνων διοίκησης των ΟΤΑ, έως και την ημέρα ανάληψης των καθηκόντων τους. Από τις παραπάνω απαγορεύσεις εξαιρούνται οι πράξεις πειθαρχικής διαδικασίας, διαθεσιμότητας και αργίας, καθώς και οι πράξεις που εκδίδονται σε συμμόρφωση προς δικαστική απόφαση.
Για τις δημοτικές επιχειρήσεις και τα ΝΠΔΔ ισχύουν οι ίδιοι περιορισμοί που προβλέπονται και για τους Δήμους.
(4) Τροποποίηση Ο.Ε.Υ. Δήμων
Σύμφωνα με το άρθρο 10 παρ. 5 του Ν.3584/07 «δεν επιτρέπεται η τροποποίηση των Οργανισμών κατά το τελευταίο εξάμηνο της Δημοτικής ή Κοινοτικής περιόδου, με εξαίρεση την περίπτωση ανάθεσης ή μεταβίβασης νέων αρμοδιοτήτων και σε συμμόρφωση με τελεσίδικη δικαστική απόφαση».
Κατά παρέκκλιση αυτής της διάταξης και προκειμένου να υλοποιηθεί η ένταξη του Προγράμματος «Βοήθεια στο Σπίτι» σε οργανικές μονάδες των Ο.Τ.Α. α΄ βαθμού και η στελέχωση αυτών με μόνιμο προσωπικό, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 91 του Ν. 4583/2018, οι Δήμοι μπορούν έως τις 31.1.2019 να προχωρήσουν σε λήψη απόφασης, μέσω του οικείου Δημοτικού Συμβουλίου, για την τροποποίηση των οργανισμών τους και τη σύσταση οργανικών θέσεων μόνιμου προσωπικού ιδίων κλάδων και κατηγοριών και ιδίου αριθμού με τις θέσεις του προσωπικού ΙΔΟΧ που απασχολείται στον οικείο Δήμο ή σε νομικό πρόσωπο αυτού, στο πλαίσιο του προγράμματος «Βοήθεια στο Σπίτι» (βλ. και την υπ. αρ. 1921/11-1-2019 εγκύκλιο του ΥΠ.ΕΣ. με θέμα: «Παροχή οδηγιών για την εφαρμογή του άρθρου 91 του ν. 4583/2018. – Ένταξη του Προγράμματος «Βοήθεια στο Σπίτι» σε οργανικές μονάδες των Ο.Τ.Α. α΄ βαθμού και στελέχωση αυτών με μόνιμο προσωπικό»).
(5) Άδειες δημοτικών υπαλλήλων κατά την προεκλογική περίοδο
Σχετικά με τη χορήγηση κανονικών αδειών κατά την προεκλογική περίοδο, το ΥΠ.ΕΣ.Α&Η.Δ με την υπ. αρ. 23/50056/03.09.2010 εγκύκλιο του, ορίζει ότι οι διατάξεις του Ν. 3852/2010 που αναφέρονται στη διαδικασία διεξαγωγής των εκλογών, δεν απαγορεύουν τη χορήγηση κανονικών αδειών στους δημοσίους υπαλλήλους, στρατιωτικούς και τακτικούς υπαλλήλους των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης. Επίσης από τις ίδιες διατάξεις, δεν ορίζεται ότι οι σχετικές απαγορευτικές για το θέμα αυτό διατάξεις του άρθρου 106 της Νομοθεσίας για την εκλογή βουλευτών (Π.Δ. 96/2007 ΦΕΚ 116 Α΄, πλέον 106 του ΠΔ 26/2012) έχουν ανάλογη εφαρμογή στις εκλογές για την ανάδειξη των Δημοτικών και Περιφερειακών Αρχών.
Επομένως κανονικές άδειες απουσίας χορηγούνται στους δικαιούχους δημόσιους υπαλλήλους, στρατιωτικούς και τακτικούς υπαλλήλους των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης και κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου των δημοτικών εκλογών. (βλ. και εγκύκλιος ΥΠ. Δ.Μ.&Η.Δ. ΔΙΔΑΔ/Φ. 18.27/2155/οικ. 11366/06.05.2014 στην οποία επισημαίνεται επίσης ότι δεν προβλέπεται αναστολή των κανονικών αδειών των υπαλλήλων του Δημοσίου, των Ν.Π.Δ.Δ. και του ευρύτερου δημόσιου τομέα κατά την προεκλογική περίοδο για την ανάδειξη των Δημοτικών και Περιφερειακών Αρχών της Χώρας).
Ωστόσο, επειδή οι δημοτικές εκλογές θα διεξαχθούν μαζί με τις οι ευρωεκλογές, σε αυτή την περίπτωση μπορεί να τεθούν σε εφαρμογή οι διατάξεις του άρθρου 106 του Π.Δ. 26/2012 για την ανάκληση και απαγόρευση κανονικών αδειών, εφόσον όμως εκδοθεί πρώτα η απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών που προβλέπεται στην παρ. 1 του άρθρου 9 του Ν.4255/2014.
Σε ότι αφορά τις δημοτικές επιχειρήσεις και τα ΝΠΔΔ, ισχύουν τα ίδια που ισχύουν και για τους ΟΤΑ.
Τέλος, πέραν των παραπάνω περιορισμών – που σχετίζονται με τη λειτουργία των Δήμων – εντοπίζονται στην ισχύουσα νομοθεσία και μια σειρά από περιορισμοί-απαγορεύσεις που αφορούν τους συνδυασμούς και τους υποψήφιους των αυτοδιοίκητων εκλογών κατά την προεκλογική περίοδο και οι οποίοι εστιάζουν κυρίως σε ζητήματα χρηματοδότησης, προβολής των υποψηφίων, προώθησης/διακίνησης εκλογικού υλικού, λειτουργίας εκλογικών κέντρων-πολιτικών γραφείων και διενέργειας δημοσκοπήσεων.
