» Max Blecher (μτφρ. Βίκτωρ Ιβάνοβιτς, εκδόσεις Loggia)
Ήταν δεκαεννέα χρονών ο Μαξ Μπλέχερ, όταν διαγνώστηκε με τη νόσο του Ποτ, μια μορφή φυματίωσης· βρισκόταν στο Παρίσι, στο πρώτο έτος των σπουδών του στην ιατρική, με τη ζωή να μοιάζει μακριά και γεμάτη εκπλήξεις, και ξάφνου το μέλλον κόντυνε και όλα προδιαγράφηκαν με πάσα λεπτομέρεια, θαρρείς, μια περιπλάνηση από σανατόριο σε σανατόριο ξεκίνησε, μια πορεία βασανιστική, γεμάτη πόνους, προς το αναπόφευκτο τέλος.
Σε αυτό το περιβάλλον, της αποστείρωσης και της απομόνωσης, διαμορφώθηκε το έργο του. Ο πόνος, όμως, ποτέ δεν είναι αρκετός, το ταλέντο απαιτείται, και μια βιαστική εξιδανίκευση της απομόνωσης δηλώνει την απόσταση που χωρίζει τον καθένα μας από το βασίλειο των αρρώστων. Και είναι ο τίτλος του ιδιότυπα σπονδυλωτού μυθιστορήματος, Περιστατικά στο εγγύς εξωπραγματικό, τόσο ανατριχιαστικά ακριβής, η αποτύπωση της καθημερινότητας κάποιου που περισσότερο φαντάζεται όσα συμβαίνουν ίσα στην άλλη πλευρά του τοίχου, συχνά με πρωταγωνιστή τον ίδιο, στο κατώφλι της ονειροφαντασίας.
Όταν κοιτάω προσηλωμένος και για πολλήν ώρα ένα συγκεκριμένο σημείο στον τοίχο, είναι φορές που δεν ξέρω πλέον ποιος είμαι και πού βρίσκομαι. Τότε, νιώθω την απώλεια της ταυτότητάς μου μακρόθεν, ως εάν, για μια στιγμή, είχα μεταμορφωθεί σε κάποιον εντελώς ξένο. Η αφηρημένη αυτή ύπαρξη και ο πραγματικός μου εαυτός διεκδικούσαν, με ίσες πιθανότητες, την κυριότητα επί της αυτεπίγνωσής μου.
Η γραφή υπήρξε για τον Μπλέχερ το απαραίτητο αντιστάθισμα, ταυτόχρονα καταφύγιο και ξέφωτο, πανοπτικό μιας ζωής που δεν μπορούσε να ζήσει, ένας κόσμος στον οποίο όλα ήταν δυνατά, ένας κόσμος φορτωμένος με παρελθόν, ένα παρελθόν κοντινό μα εξωπραγματικό, περιστατικά που περισσότερο ομοιάζουν με απομνημονεύματα, περιστρεφόμενα γύρω από έναν άξονα καλυμμένα αυτοβιογραφικό, μιας εποχής -τώρα πια- ανέμελης, της οποίας κάθε ελάχιστο περιστατικό ακολουθεί μια διαδρομή αντίθετη της γνωστής, καθώς μεγεθύνεται και αποκτάει διαστάσεις μυθικές, εκεί που οι μουντές μέρες της βροχής και της λάμψης λουστράρονται και λάμπουν, με τις επιρροές της υπαρξιστικής φιλοσοφικής παράδοσης ευδιάκριτες, φιλοσοφία που μελέτησε, αλλά κυρίως βίωσε, αυτή η “οριακή κατάσταση” του σώματος, και παρεπόμενα του πνεύματος, η απουσία οποιασδήποτε μορφής αυτοδιάθεσης, ο διαρκής πόνος, οι εξάρσεις και οι υφέσεις, η προθανάτια αγωνία, κυρίως αυτή.
Κατά την απολαυστική ανάγνωση του Περιστατικά στο εγγύς εξωπραγματικό σκεφτόμουν συνεχώς τον Ρόμπερτ Μούζιλ, αυτόν τον σπουδαίο συγγραφέα, και κυρίως τις Αναστατώσεις του νεαρού Ταίρλες, τις αναμνήσεις από τη ζωή στο οικοτροφείο, που κινούνται στον χρονικό αντίποδα, καθώς ο αφηγητής του Μπλέχερ αναπολεί, έγκλειστος πια, ημέρες ελευθερίας και δυνατοτήτων, τη στιγμή που ο οικότροφος, μακριά πια από τους περιορισμούς του ιδρύματος, ανασύρει από τη μνήμη του γεγονότα και αναμνήσεις. Είναι η πρώτη φορά που κάποιο έργο του Μπλέχερ, ο οποίος εσχάτως διαβάζεται ξανά, κυκλοφορεί στα ελληνικά, σε μετάφραση από τα ρουμανικά του Βίκτωρ Ιβάνοβιτς, ένα ακόμα κενό της παγκόσμιας λογοτεχνίας που έρχεται να καλυφθεί, παρά τη διαρκή -και άγονη- γκρίνια κάποιων λίγων -μα ιδιαίτερα φασαριόζων η αλήθεια είναι- σχετικά με τα εκδοτικά τεκταινόμενα, γκρίνια που δεν τους επιτρέπει να διακρίνουν τη δυσανάλογη της ζήτησης παραγωγή, αμελώντας τη σύγκριση με αγορές τεράστιες. Ο Μπλέχερ, ο επανομαζόμενος από πολλούς ως Ρουμάνος Κάφκα, με το χαρακτηριστικό κεντροευρωπαϊκό μα ταυτόχρονα ιδιαίτερο και προσωπικό στυλ, είναι ένας συγγραφέας που αξίζει να ανακαλύψει κανείς.
Ειδική μνεία πρέπει του επιμέτρου που συνοδεύει την έκδοση δια χειρός Κώστα Βραχνού. Το Περιστατικά από το εγγύς εξωπραγματικό αποτελεί μέρος της πρώτης σοδειάς βιβλίων των νεοσύστατων εκδόσεων Loggia, που έρχονται υποσχόμενες να μας συστήνουν συγγράφεις μεταφρασμένους για πρώτη φορά στα ελληνικά.
