Σοβαρά ελλείμματα παρατηρούνται στην προστασία του περιβάλλοντος. Τι να φταίει; Iσως να είναι τα απανωτά χτυπήματα που δεχόμαστε από τις κρίσεις, η θερινή ραστώνη ή η απουσία προνοητικότητάς μας;
Η επαναλαμβανόμενη απαρίθμηση των παραλείψεών μας σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος είναι ανούσια και ανώφελη.
Ο λόγος; Οι αλλαγές στη συμπεριφορά μας δεν παγιώνονται εύκολα ιδιαίτερα όταν αδυνατούμε να δούμε το μακροπρόθεσμο όφελος για την υγεία μας.
Το ωφελιμιστικό ερώτημα “Τι θα κερδίσω;” είναι κοινός τόπος ακόμα και όταν δεν εκφέρεται.
Η άλλη πιθανή περίπτωση πειθούς μας, όταν δεν τηρούμε θεσμοθετημένους κανόνες σεβασμού του περιβάλλοντος, είναι η τιμωρία. Αυτή όμως δεν μπορεί να υλοποιηθεί αφού δεν έχουμε ελεγκτικούς μηχανισμούς.
Στο σημερινό σημείωμα παραθέτω ιδέες για τη σταδιακή ευαισθητοποίηση παιδιών σε θέματα περιβάλλοντος.
Παιδιά και Περιβάλλον
Κάθε Σεπτέμβρη οι εκπαιδευτικοί μας έρχονται αντιμέτωποι αφενός με τη γενικευμένη αδιαφορία για το πράσινο κι αφετέρου με την ένδεια οικολογικής συμπεριφοράς των μαθητών. Αν μετρούσαμε το οικολογικό τους αποτύπωμα θα είχαμε δυσάρεστες εκπλήξεις.
Οι περιβαλλοντικές δράσεις που υλοποιούν ευάριθμοι ευαίσθητοι εκπαιδευτικοί δεν αρκούν για να μεταμορφώσουν ένα αδιάφορο παιδί σε προστάτη του περιβάλλοντος. Ο λόγος είναι απλός. Οι δράσεις αυτές λειτουργούν αποσπασματικά και επιλεκτικά. Eτσι παρατηρήθηκε το οξύμωρο μαθητές να γράψουν με σπρέι τα ονόματά τους σε κορμούς δένδρων κατά τη διάρκεια ενός περιπάτου στη φύση. Η πρότασή μου είναι να στήσουμε διαρκή προγράμματα έγχυσης οικολογικής συμπεριφοράς που θα καλύπτουν όλο το φάσμα της εξοικονόμησης ενέργειας και πόρων, της επαναχρησιμοποίησης υλικών, της προστασίας της χλωρίδας και της πανίδας. Προγράμματα που θα υλοποιούνται παντού στην οικογένεια, στη γειτονιά, στις εκδρομές, σε Σχολές, σε Κέντρα Ξένων Γλωσσών και σε Σχολεία σ’ όλη την πόλη.
Βήμα 1ο: Μία πήλινη ποτίστρα – μπανιέρα
Τα παιδιά θα ανακαλύψουν την ικανοποίηση της προσφοράς, αν τους προτείνουμε να αναλάβουν να ξεδιψάσουν τα πουλιά της γειτονιάς. Ο τρόπος; Απλός αρκεί να γεμίζουν μία φορά την ημέρα ένα πήλινο πιάτο απ’ αυτά που βάζουμε κάτω από τις γλάστρες. Τρία εκατοστά νερό είναι αρκετό. Το πιάτο θα χρησιμεύει σαν ποτίστρα και σαν μπανιέρα για τα πουλιά. Προσοχή, αν χρησιμοποιήσετε μεταλλικό πιάτο το νερό θα βράζει το καλοκαίρι και θα παγώνει τον χειμώνα. Θυμηθείτε να το τοποθετήστε κάπου ψηλά για να αποφύγετε τις γάτες που πρέπει να έχουν τις δικές τους ποτίστρες στο έδαφος.
Βήμα 2ο: Προτάσεις για υιοθεσίες
Ενας μοναδικός τρόπος για να υιοθετήσει ένας νέος πολίτης μια πράσινη συμπεριφορά είναι να γίνει προστάτης ενός δημόσιου χώρου. Οχι περιστασιακά σ’ έναν περίπατο γνωριμίας, αλλά μόνιμα και εθιμικά.
Ατομα, ομάδες και τάξεις σχολείων μαθητές των τελευταίων τάξεων του Δημοτικού, μαθητές Γυμνασίου υπογράφουν πράξεις υιοθεσίας στην αρχή του σχολικού έτους συνεπίκουροι των αρμοδίων Υπηρεσιών. Δημόσιοι χώροι πρασίνου που περιμένουν την προστασία μας υπάρχουν παντού. Πάρκα, παιδικές χαρές, σχολικοί κήποι, το θεατράκι στα Λενταριανά, υδροβιότοποι, μικρά ποτάμια, οι πηγές του Μορώνη στο Βλητέ, οι εκβολές του Κλαδισού, η λίμνη του Κουρνά, τα κρινάκια στα Νοπήγια και τα Φαλάσαρνα κ.α.
Σημειώνω ότι συλλογικές ενέργειες για την προστασία χώρων πρασίνου στον Αη Γιάννη, από τη δεκαετία του 1990, ήταν καθοριστικές.
Βήμα 3ο: “Ο ρυπαίνων πληρώνει”
Στο σεμινάριο “Είμαι ένας μικρός εφευρέτης” για μαθητές της Στ’ Δημοτικού, καταγράφουμε προτάσεις που αφορούν την εξοικονόμηση πόρων και την εφαρμογή της αρχής “Ο ρυπαίνων πληρώνει” (Συνδιάσκεψη του Ρίο για το Περιβάλλον). Τέτοιες είναι:
• Θα έχετε παρατηρήσει υποθέτω τη συνήθεια να αφήνουμε ανοικτούς τους πράσινους κάδους όλο τον χρόνο. Η πρόταση είναι να καταργηθούν τα καλύμματα των κάδων, αφού δεν τα χρησιμοποιούμε. Ετσι, το κόστος κατασκευής τους θα μειωθεί σημαντικά.
• Το καθάρισμα των τοίχων από τα σπρέι να το αναλάβουν τα χρωματοπωλεία. Το αποτέλεσμα θα είναι να αυξηθούν οι τιμές τους και να μειωθεί η ρύπανση.
• Οσοι διανέμουν φυλλάδια να πληρώνουν “αυξημένο τέλος ρύπανσης” αφού όλα καταλήγουν στα πεζοδρόμια.
• Κατ’ αντιστοιχία τα τυπογραφεία να πληρώνουν τέλος για τις αφίσες που εκτυπώνουν, τα γραφεία τελετών για τα αγγελτήρια αφού όλα καταλήγουν στον δρόμο.
• Η ΔΕΔΙΣΑ να επιβραβεύει υλικά τις περιβαλλοντικές ομάδες των Σχολείων, τα οποία γειτνιάζουν με τους πιο γεμάτους κάδους ανακύκλωσης.
Συμπερασματικά
Σύγχρονο μέτρο του πολιτισμού μιας κοινωνίας είναι ο βαθμός ευαισθητοποίησης των μελών της στην προστασία του περιβάλλοντος – δηλαδή το εθνικό οικολογικό αποτύπωμα.
Σε επίπεδο οικογένειας τα παιδιά μαθαίνουν πώς να προστατεύουν το περιβάλλον για να εθιστούν στην ικανοποίηση που νιώθουν αυτοί που κάνουν κάτι σωστό και ωφέλιμο. Σε επίπεδο κοινωνίας η επίδειξη οικολογικής συμπεριφοράς και η τήρηση των περιβαλλοντικών διατάξεων οφείλει να είναι διαρκής.
• Επικοινωνία polygnosi@gmail.com
* πτυχ. Ψυχολογίας – Ανάπτυξης Παιδιού, Μ.Edu., συγγραφέας “Μαθαίνω εύκολα”, “Θυμάμαι εύκολα”, “Μελετώ αποτελεσματικά”
