Σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από την κυριαρχία των μέσων μαζικής ενημέρωσης, την παγκοσμιοποίηση της οικονομίας και της πληροφορίας, τις νέες τεχνολογίες, αλλά και τη βία, την επιθετικότητα, τη μοναξιά, την περιθωριοποίηση, την ρομποτοποίηση της καθημερινότητας, την κρίση στη διαπροσωπική επικοινωνία και στην οικογένεια, το AIDS, τα ναρκωτικά καθώς και την αλλαγή των συνθηκών εργασίας, ψυχαγωγίας και διαβίωσης, το ΣΧΟΛΕΙΟ, όχι μόνο ως θεσμός οικοδόμησης γνώσεων, αλλά κυρίως ως χώρος αγωγής και κοινωνικοποίησης που διαμορφώνει ήθος και αξίες ζωής, μπορεί να συμβάλει αποφασιστικά στην υιοθέτηση υγιών στάσεων, αντιλήψεων και συμπεριφορών.
Ωστόσο η Αγωγή Υγείας δεν είναι “μόνο” υπόθεση των κρατικών υπηρεσιών, ή των υγειονομικών ή των εκπαιδευτικών, αλλά και υπόθεση όλων των κοινωνικών, παραγωγικών και πολιτισμικών φορέων, αλλά και των οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης που εμπλέκονται στο σημαντικό έργο της αγωγής των νέων, οι οποίοι -μέσω των έμπρακτων, βιωματικών και διερευνητικών κυρίως μεθόδων μάθησης- χρειάζεται να συμμετέχουν ενεργά και συνειδητά στη λήψη απoφάσεων που τους αφορούν.
Όμως, η ΟΛΙΣΤΙΚΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ, σε αντίθεση με την επικρατούσα μηχανιστική αντίληψη για τον ανθρώπινο οργανισμό, θεωρεί ως ενιαία τη σχέση σώματος-ψυχής, προσεγγίζοντας τις βιολογικές, ψυχικές, κοινωνικές και πολιτισμικές της διαστάσεις.
Γι’ αυτό και η αντίληψη αυτή για την υγεία αποδεικνύει ότι η προστασία, βελτίωση και προαγωγή της υγείας εξαρτάται περισσότερο από την αλληλεπίδραση φυσικού και κοινωνικού περιβάλλοντος, ανθρώπινης συμπεριφοράς και κληρονομικότητας και λιγότερο από τις παρεχόμενες ιατρικές φροντίδες. Αρκεί προς τούτο να αναφερθεί ότι η πρώτη αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας στον πλανήτη μας είναι η φτώχεια και δεύτερη είναι το κάπνισμα.
Με βάση λοιπόν την -εκ των πραγμάτων- αναγκαστική αυτή συσχέτιση υγείας – κοινωνίας – περιβάλλοντος και ανθρώπινης συμπεριφοράς, δικαιούμεθα πλέον να χρησιμοποιήσουμε τον όρο Περιβαλλοντική Αγωγή Υγείας και όπως αυτός δικαιώνει τη φιλοσοφική, κοινωνική και πολιτισμική του υπόσταση.
του εκπαιδευτικού μας μοντέλου εξακολουθεί να εμποδίζει την “άνθιση” των ενεργητικών, βιωματικών και ολιστικών μεθοδολογιών, που, από κοινού, χαρακτηρίζουν και τα προγράμματα περιβαλλοντικής αγωγής, αλλά και αυτά της αγωγής υγείας, για να μπορούμε να νομιμοποιήσουμε έτσι τον ενιαίο -εννοιολογικά και μεθοδολογικά- χαρακτήρα του όρου “Περιβαλλοντική Αγωγή Υγείας” (Αθανασάκης 1987, 1992, 1995, 1996, 2004, 2010, 2013).
Επιπλέον η θεωρητική δομή και λειτουργία του σημερινού εκπαιδευτικού μας συστήματος δυσκολεύει τη διασύνδεση των προγραμμάτων αυτών με τους κοινωνικούς, παραγωγικούς, υγειονομικούς, περιβαλλοντικούς και πολιτισμικούς φορείς της τοπικής κοινωνίας, η οποία κυρίως επηρεάζει αλλά και διαμορφώνει τις αξίες, τα ήθη, τις στάσεις, τις αντιλήψεις και τις συμπεριφορές του νεανικού πληθυσμού. Λαβαίνοντας υπόψη τις δυσκολίες αυτές, η εξ ορισμού και κατ’ ανάγκην ενιαιοποίηση της Περιβαλλοντικής Αγωγής με την Αγωγή Υγείας, ως “Περιβαλλοντική Αγωγή Υγείας”, συνιστά μία ολοκληρωμένη, ολιστική, συνθετική, διερευνητική, διεπιστημονική και πολυεπιστημονική μεθοδολογική διαδικασία, η οποία συνδέει το σχολείο με τα κοινωνικο-οικολογικά ζητήματα και προβλήματα του άμεσου κοινοτικού περιβάλλοντος που άμεσα ή έμμεσα επηρεάζουν την υγεία του νεανικού (και όχι μόνο) πληθυσμού, διαμορφώνοντας νέα πρότυπα ήθους και συμπεριφοράς (ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ, 8.6.2013).
Γι’ αυτό και η θεματική, η προβληματική και η μεθοδολογία των προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Αγωγής Υγείας αντλούνται από:
• Την οξύτητα των κοινωνικο-οικολογικών προβλημάτων που άμεσα επηρεάζουν την υγεία (νερό, θόρυβος, ατμόσφαιρα, φυτοφάρμακα, διατροφή, κατοικία, εγκληματικότητα, τροχαία ατυχήματα, ναρκωτικά, αλκοόλ, AIDS, κ.ά.).
• Την ολιστική μεθόδευση που συνιστά ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (W.H.O.)
• Τη φιλοσοφία της προληπτικής κοινωνικής ιατρικής.
• Την κρίση του παθητικού εκπαιδευτικού μοντέλου και όπως εντός αυτού χρεωκόπησε το συμβατικό μάθημα της “Υγιεινής”.
Μια τέτοια κοινωνικο-οικολογική αντίληψη στα Προγράμματα Περιβαλλοντικής Αγωγής Υγείας, που συσχετίζει τα θέματα υγείας με τις κοινωνικές, περιβαλλοντικές και πολιτισμικές τους διαστάσεις και επιδράσεις, μπορεί να ευνοήσει τόσο την προαγωγή του επιπέδου υγείας, όσο και την προστασία του άμεσου και ολιστικού περιβάλλοντος.
