Κάποιοι ανατριχιάζουν μονάχα με τη σκέψη τους, άλλοι τα διώχνουν, μερικοί τα παρατηρούν με τις ώρες, ενώ άλλοι εντυπωσιάζονται. Ο λόγος για τα έντομα, τα λιλιπούτεια αυτά πλάσματα που έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στις σύντομες ιστορίες του βιβλίου “…των εντόμων” του Νίκου Πλατή και του εικονογράφου Γιάννη Στύλου, που κυκλοφόρησε φέτος από τη Jemma Press. Το “μολύβι μελάνι” κουβεντιάζει με τους δύο δημιουργούς για τις τρυφερές αυτές ιστορίες, τα ιδιαίτερα αυτά πλάσματα αλλά και τις εικόνες που εμπνέουν και γοητεύουν τελικά τους ίδιους.
Κύριε Πλατή έχετε ασχοληθεί με πολλά και διαφορετικά είδη του γραπτού λόγου. Τι το ελκυστικό έχει για εσάς ο εικονογραφημένος κόσμος, αυτός της 9ης τέχνης ή των παραμυθιών;
Είμαι κατεξοχήν άνθρωπος της εικόνας, από dna, έτσι γεννήθηκα. Θεωρώ πολύ σημαντικό το ότι τα σκίτσα μπορούν από μόνα τους να λένε μια ιστορία, να προκαλούν αλληλουχία σκέψεων, ενίοτε και βαθιά συναισθήματα. Φυσικά, ο “εικονογραφημένος κόσμος” δεν είναι πάντα και τόσο ελκυστικός, έχει κι αυτός τα χάλια του (όπως και ο πραγματικός, άλλωστε). Με γοητεύει ιδιαίτερα ο συνδυασμός κείμενου και εικόνας. Αυτό που κάναμε δηλαδή εγώ και ο Γιάννης (Stilos) στο “Ένα τσιγάρο δρόμο μετά την Κόλαση”, αλλά και στο “…των εντόμων” που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις JEMMA.
Πώς προέκυψε η ιδέα με τα – χαριτωμένα για κάποιους, ανατριχιαστικά για άλλους – έντομα και τι είναι αυτό που ιντριγκάρει τον αναγνώστη στο “…των εντόμων”;
Να, εκεί που περπατούσα μια μέρα, κατά ‘κει στη Χαλέπα, δυο μπλε πεταλούδες με πορτοκαλί και μαύρα στίγματα ήρθαν και κάθισαν, η μία στη μύτη μου, η άλλη στον ώμο μου. Με ακολούθησαν μέχρι το σπίτι, το βράδυ φάγαμε μαζί (τους έβαλα ζαχαρόνερο σ΄ ένα πιατάκι του καφέ). Τι ιντριγκάρει από εντομολογικής απόψεως έναν αναγνώστη; Στην προκειμένη περίπτωση, ίσως, το τι κάναμε εγώ, μια δαιμόνια αστυνομικός, ένας εθελοντής πυροσβέστης, μια μαύρη κεραμιδόγατα εκνευρισμένη, ένας γεωπόνος που έχει χάσει τα γυαλιά του και οι μπλε πεταλούδες στο Κιουτσούκ Χασάν, στο Γιαλιτζέ Τζαμί την άλλη μέρα, καλά ξημερώματα. Ξέρω ‘γω! Μυστήρια πράγματα!
Ο φανταστικός κόσμος της λογοτεχνίας αποτελεί κι ένα καταφύγιο συχνά για τον δημιουργό κι όχι μόνο. Στη δική σας περίπτωση;
Για μένα είναι τρόπος ζωής το να γράφω και να διαβάζω. Είμαι βιβλιόφιλος, όμως, όχι βιβλιοφάγος. Που σημαίνει ότι διαβάζω επιλεκτικά, όχι τα πάντα. Με συγκινούν, λόγου χάρη, οι κόμικς ιστορίες της Emil Ferris και της Dani (Black Beth), του Τεν Τεν, του Κώστα Παντούλα (“Στρατιώτης Κέιν”) και του Πέτρου Χριστούλια. Με αφήνουν παγερά αδιάφορο, όμως, οι ιστορίες με τους υπερήρωες της Marvel, τις βαριέμαι θα έλεγα, αισθάνομαι πως δεν με αφορούν.
Είναι ο λιλιπούτειος κόσμος των εντόμων καλύτερος από τον ανθρώπινο της εποχής μας τελικά;
Δεν τίθεται επ’ ουδενί θέμα σύγκρισης. Άλλο ο κόσμος των εντόμων, άλλο ο δικός μας. Αυτό, ωστόσο, που κάνει τα έντομα αξιοπαρατήρητα είναι γιατί ο κόσμος τους είναι ακόμα παρθένος, στην πραγματικότητα ξέρουμε πολύ λίγα πράγματα γι’ αυτά. Παρατηρώντας τα είναι εύκολο να συμπεράνεις πως έχουν κάποιου είδους νοημοσύνη, πως σκέφτονται και μετά ενεργούν. Διαθέτουν συναισθήματα, συναισθάνονται. Όπως όλα τα άλλα πλάσματα του καλού Θεού.
Που αποσκοπείτε με τις ιστορίες σας ιδανικά;
Αποσκοπώ μόνο στο να λέω ιστορίες που θα μου άρεσαν κι εμένα να διαβάσω και ν’ ακούσω. Ένας παραμυθάς είμαι, και ως εκ τούτου με συγκινεί το παραμύθιασμα. Το κομψό παραμύθιασμα. Με αστείο τρόπο ει δυνατόν. Και τρυφερό. Όπως αυτό το κειμενάκι μου από “…των εντόμων”: “Τόσο, μα τόσο εφήμερες! Οι μυγικές ζωούλες. Μικρούλες, όπως και οι ίδιες οι μύγες. Κι όταν πια τελειώσουν γίνονται ψυχούλες με φτερά μύγας. Τις πρώτες είκοσι τέσσερις ώρες πετούν βουίζοντας γύρω απ’ τη σωρό τους, σύμφωνα με το σχετικό μυγικό έθιμο. Κι ύστερα ανηφορίζουν για τον ουρανό, στον κόσμο των αγγέλων, του οποίου, άλλωστε, αποτελούν και μια μικρογραφία”.
Κύριε Στύλο, είναι η δεύτερη φορά που συνεργάζεστε με τον κ. Πλατή, ενώ δεν είναι κι η πρώτη φορά που εικονογραφείτε ζωάκια. Σας γοητεύει σχεδιαστικά ο κόσμος των μικρών ή μεγάλων αυτών πλασμάτων;
Η πρώτη συνεργασία μας ήταν “Το ένα τσιγάρο δρόμο μετά την Κόλαση” που κυκλοφόρησε πέρσι την άνοιξη. Φέτος, κυκλοφορήσαμε στα βιβλιοπωλεία με το “…των εντόμων”. Έπεται, όμως, και συνέχεια. Ήδη, έχει σχεδόν ολοκληρωθεί η τρίτη μας συνεργασία, ένα πολυσέλιδο graphic novel που διαδραματίζεται στο μετά θάνατο κόσμο μας με τίτλο “BUBBLES”. Nαι, στις δουλειές μου χρησιμοποιώ αρκετά συχνά τις μορφές των ζώων, αντικαθιστώντας τους ανθρώπους ενίοτε, θέλοντας με αυτό τον τρόπο να περάσω διάφορα μηνύματα, όπως, λόγου χάρη, το επιτακτικό θέμα της επιβίωσής τους σε ένα πλέον αφιλόξενο και εχθρικό περιβάλλον. Θέλω να τους δώσω ένα “βήμα” και να τονίσω ότι είναι όντως “ανώτερα” πλάσματα κάποια απ’ αυτά (μιας και, παρόλα όσα τους κάνουμε, νοιάζονται ανυστερόβουλα για μας).
Περιορίζεται η δημιουργικότητα του εικονογράφου όταν το κείμενο είναι “δοσμένο”; Εσείς από ποιες εικόνες αντλείτε έμπνευση;
Στην περίπτωση των “Εντόμων”, διαβάζοντας το κείμενο του Νίκου, αυθόρμητα μου ερχόντουσαν στο νου διάφορες εικόνες – σαν αυτές που δημιουργεί ο Aaragones στο πλαίσιο του περιοδικού “ΜΑD”- και τις έστελνα πίσω στον Νίκο, γινόταν ένα δημιουργικό πηγαινέλα. Έτσι προέκυψε η εικονογράφηση αλλά και η σελιδοποίηση του βιβλίου που την κάναμε από κοινού. Αντλώ έμπνευση από οτιδήποτε μου προκαλέσει κάποιο ενδιαφέρον ερέθισμα, ευαισθητοποιούμαι περισσότερο με θέματα του περιβάλλοντος και της συμπεριφοράς γενικότερα των ανθρώπων σε θέματα μεγάλης κλίμακας. Ευαισθητοποιούμαι, όμως, κι από ένα… αεράκι, κι από τίποτα. Ανάλογα με τις περιστάσεις.
Γραμμοσκιάσεις Μάριου Ιωαννίδη
