“Πέτρινα χρόνια σε πέτρινο τόπο”

Είχα την ατυχία (ή την ευτυχία;) να γεννηθώ σε δύσκολους καιρούς σ’ έναν κακοτράχαλο τόπο… Το χωριό μου δεν είχε ούτε θάλασσα ούτε κάμπο… Στα παιδικά μου χρόνια έβλεπα μόνο κορυφές κι ο δρόμος που ακολουθούσαμε, μόλις βγαίναμε από το σπίτι μας, ήταν πάντα ο ανήφορος…
Αυτά ξαναζώ μέσα από το θαυμάσιο βιβλίο του Γιάννη Θ. Πολυράκη «Πέτρινα χρόνια σε πέτρινο τόπο», που μόλις δόθηκε στην κυκλοφορία.
Στις 218 σελίδες περιλαμβάνονται 50 εξαιρετικά  διηγήματα – πεζογραφήματα, 3 ποιήματα, πρόλογος και επίλογος καθώς και αναφορά στον αγαπημένο γενέθλιο τόπο του, τον Αϊ Γιάννη Σφακίων.
Ο συγγραφέας, μας έχει δώσει κι άλλες φορές δείγματα της αγάπης της πατρικής του γης. Ομως στα «Πέτρινα Χρόνια» ο λόγος του είναι τόσο άμεσος, τόσο  καίριος, τόσο δυνατός, που κάνει τον αναγνώστη  να παραβλέψει τις δυσκολίες, τις αντιξοό- τητες και τα καθημερινά βάσανα των ανθρώπων και να θαυμάσει το θάρρος και την αντοχή μικρών και μεγάλων, ανδρών και γυναικών. Ακόμη και των μικρών μαθητών, που όχι μόνο αγωνίζονταν να επιβιώσουν και ταυτόχρονα να  κατακτήσουν  τον κόσμο της γνώσης και της ζωής, αλλά και όπως επισημαίνει ο συγγραφέας «νοιώθαν πληρότητα στη φύση την αρχέγονη, που είναι αμφίβολο αν εύρισκαν τα άλλα παιδιά της ηλικίας τους σε πόλεις και μεγαλουπόλεις με τεχνητή μια φύση γύρωθέ τους…» . Κι ο μικρός Γιάννης, ο συγγραφέας του βιβλίου, καθώς κάνει τα πρώτα βήματά του στη ζωή, καταγράφει στην ευαίσθητη ψυχή του όλα όσα γίνονταν, τα κρατεί σαν θησαυρό πολύτιμο μέσα του και, ίσως για να λυτρωθεί, τα ξαναφέρνει ύστερα από τόσα χρόνια, στο φως.
Το καθένα απ’ αυτά τα ιστορήματα ανασταίνει έναν κόσμο περήφανο, σκληρό ατίθασο, ειλικρινή, γενναίο, αλλά  πάνω απ’ όλα, ανθρώπινο. Κι όλα μαζί ξαναζωντανεύουν όλο τον κύκλο της ζωής, από τη γέννηση ως τον θάνατο, στον πέτρινο τόπο του Αϊ Γιάννη, τα πέτρινα χρόνια της δεκαετίας του 1950.
Τα χάρηκα από το πρώτο ως το τελευταίο. Την καθημερινότητα μ’ εκείνο τα αξεπέραστο «το “ποτέ” δεν τελειώνει», τις ιδιαίτερες καταστάσεις με  το συγκινητικό     «ο αντάρτης και η μάνα», την εκπαίδευση με το «πατρός ποιμένος», το θρησκευτικό συναίσθημα με την αναφορά «στο θυμίαμα του Σαββάτου», τα έθιμα με το «Πάσχα στο χωριό», τα της νοσταλγίας κελεύσματα με το αξέχαστο «Το μητάτο: Ανιστορήσεις και αποχαιρετισμός» και τέλος τα ευτράπελα με «το σιτηρέσιο… των πεθαμένων…». Δυστυχώς ανέφερα μόνο ένα κείμενο από κάθε ενότητα…
Εχω επισκεφτεί πολλές φορές τα Σφακιά. Μ’ αρέσει η ζωή του βουνού και πάντοτε καθώς ανηφορίζω αποθαυμάζω εκτός από τους βράχους και μερικά μοναχικά δέντρα που στέκονται απροσκύνητα στο πείσμα των καιρών και των ανέμων. Μοιάζουν αλύγιστα σαν τις καρδιές των ανθρώπων, που περιγράφει ο συγγραφέας.
Ο Αϊ Γιάννης δεν είναι απλά ένα ιστορικό χωριό. Πέρα από τους αγώνες και τις θυσίες με τις οποίες είναι αξεδιάλυτα δεμένος, υπάρχει το μεγάλο κεφάλαιο  από  τον θησαυρό που αναφέρεται στην παραδοσιακή ζωή τη γεμάτη από γοητευτικές ιστορίες και ενδιαφέροντα περιστατικά που αποτελούν χαρακτηριστικό γνώρισμα του τόπου και των ανθρώπων του.
Σ’ αυτό τον πλούτο έσκυψε με πολλή αγάπη ο Γιάννης Πολυράκης, Τον είχε βιώσει από τα παιδικά του χρόνια, όπως είπαμε. Εκείνα τα βιώματα τα οδυνηρά, χωρίς να τα εξωραΐσει τα αποτύπωσε στο χαρτί και τα παράδωσε στους μεταγενέστερους.
Μέσα στις σελίδες ξαναζούν ο πατέρας, η μάνα και τα αδέρφια, οι συγγενείς και οι φίλοι, οι χωριανοί, σε χαρακτηριστικές στιγμές ηρεμίας ή έντασης, χαράς ή πόνου, μέσα στην καθημερινότητα του σκληρού τόπου εκείνη τη σκληρή εποχή.
Πίσω από τις γραμμές των κειμένων κυριαρχεί ο λαϊκός πολιτισμός του Αϊ Γιάννη Σφακίων, με την απλότητα, τη  σοφία  αλλά και τις αδυναμίες, τις προλήψεις ακόμη και τις λογικές αμφισβητήσεις του.
Η αποθησαύριση αυτού του πολιτισμικού πλούτου του χωριού του και η ανάπλασή του στης καρδιάς του το χωνευτήρι πρέπει να ήταν έργο ιδιαίτερα κοπιαστικό. Το αποτέλεσμα όμως είναι πάρα πολύ  ικανοποιητικό όχι μόνο για τον άξιο συγγραφέα, αλλά και για όλους τους τυχερούς που θα σκύψουν στις σελίδες του βιβλίου.
Το βιβλίο δεν είναι απλά περιγραφή γεγονότων και παλαιότερων τρόπων ζωής. Είναι ένας κόσμος ολόκληρος, λογοτεχνικά δοσμένος, με την αυστηρή δωρικότητα του λόγου και το καλοσυνάτο ύφος του συγγραφέα.
Μπορεί ο Αϊ Γιάννης Σφακίων, όπως και όλα σχεδόν τα ορεινά χωριά μας να έχουν ερημώσει και τα σπίτια τους χρόνο με τον χρόνο να γίνονται  χαλάσματα, όμως το συγκεκριμένο χωριό και οι άνθρωποί του, χάρη στο διαλεχτό και φωτισμένο παιδί του, τον Γιάννη Πολυράκη, θα παραμείνουν ζωντανοί στη μνήμη μας και στην καρδιά μας.