Πηνελόπη Ντουντουλάκη: “Το βλέμμα του Μινώταυρου”

Eνα πολύχρωμο εξώφυλλο (έργο του καταξιωμένου ζωγράφου Γιάννη Μαρκαντωνάκη) με τον γονατισμένο Μινώταυρο, ο οποίος με σκυφτό κεφάλι και ένα ματωμένο δάκρυ κρατά σφιχτά ένα κυματιστό ύφασμα που κρύβει τη γύμνια του στη σκιά του σκοτεινού και φωτεινού συνάμα φεγγαριού αντικρίζει ο αναγνώστης, διαβάζοντας τη νέα ποιητική συλλογή της ιατρού-λογοτέχνιδας Πηνελόπης Ντουντουλάκη.

Ως σύγχρονη Αριάδνη ξετυλίγει τον μίτο των συναισθημάτων της στον λαβύρινθο της σημερινής αδυσώπητης πραγματικότητας. Γεμάτη αλληγορίες και συμβολισμούς η στιχουργική της πλέξη μεταφέρει νοερά τη σκέψη σε τόπους μακρινούς και κοντινούς συνάμα, ταξιδεύοντας στον χωροχρόνο, όπου παρόν, παρελθόν και μέλλον γίνονται ένα. Υπαρξιακή αγωνία, πνευματικός αγώνας ενάντια στον άκρατο υλισμό της καθημερινότητας, ερωτήματα και απαντήσεις για τη ζωή και το θάνατο, τη θρησκεία, την κοινωνία και τις ανθρώπινες σχέσεις που δοκιμάστηκαν και δοκιμάζονται στο καμίνι του κορωνοϊού και την απόγνωση της πολεμικής σύρραξης στην Ουκρανία. «Πάντα διαφεύγει ο καιρός», γι’ αυτό πρέπει να γίνονται όλα «Απλά και καθαρά» στο «Λαβύρινθο» της σκέψης και της ζωής, καθώς υπάρχει η «Νοσταλγία» για το παρελθόν. Άλλωστε, ο «Μύθος» πάντα κρύβει αλήθειες, όπως ο βασιλιάς «Μίνωας» που «υπηρετεί τα σκοτεινά μονοπάτια της εξουσίας», ο πολυμήχανος «Δαίδαλος» που κατασκεύασε την Κνωσό και έβρισκε λύσεις, η μητέρα του Μινώταυρου «Πασιφάη» που τον έφερε στη ζωή και η αδελφή του «Αριάδνη» που την αφαίρεσε.

Ανατέμνοντας την ανθρώπινη ψυχή η ποιήτρια περιγράφει την «προαιώνια πάλη για την εξουσία», η οποία δεν έχει ηθικούς φραγμούς και δεν υπολογίζει την ανθρώπινη ζωή. Ταυτόχρονα, με τους στίχους της παρακολουθεί την πορεία της «Αυτογνωσίας» («Είναι ο Λαβύρινθος/της ψυχής καθρέπτης») του ανθρώπινου υποκειμένου, λειτουργώντας ως εκκρεμές ανάμεσα στα δίπολα ψυχή-ύλη, ζωή-θάνατος, έρωτας-μίσος και μύθος-αλήθεια. Με τον τρόπο αυτό φωτίζει τον λαβύρινθο της ανθρώπινης ψυχής χωρίς να ξεχνά όμως και τον «Ξένο». Αυτός είναι η ρωγμή μέσα από την οποία χύνεται άπλετο το φώς της μητρικής αγάπης και της συγχώρησης, καθώς ο συνειρμός οδηγεί στην εικόνα της Θεοτόκου («[…]Ξένον τόκον ιδόντες[…]»).
Αυτή η θραυσματική ποίηση γεμάτη εικόνες και μνήμες ομολογεί σιωπηλά τις ανθρώπινες αδυναμίες, οι οποίες προβάλλονται μέσα από τις ανθρώπινες αρετές. Ο ήρωας (Θησέας) μπορεί να είναι ταυτόχρονα και αντιήρωας, ενώ η Αριάδνη παραδίδεται στον έρωτα του Θησέα προδίδοντας την οικογένειά της. Τελικά, όλα είναι μέρος της Φύσης μέσα σε μια συμπαντική αρμονία που όταν διαταχθεί με την ύβρη και την άτη επισύρει τη νέμεση και την τίση.

*Ο κ. Αγησίλαος Κ. Αλυγιζάκης είναι ιατρός ορθοπεδικός, πολιτισμολόγος