» Ο ΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ
Eντελώς πρόσφατα, η ευφήμως γνωστή γιατρός, λογοτέχνης και ποιήτρια Πηνελόπη Ντουντουλάκη, που συνεχίζει επάξια την παράδοση των γιατρών της πόλης μας, να θεραπεύει δηλαδή παράλληλα με την ιατρική και τη λογοτεχνία, μας έδωσε μια ασυνήθιστη ποιητική συλλογή με τον τίτλο “Το βλέμμα του Μινώταυρου”.
Μέσα στις σελίδες της συλλογής, σαν σ’ ένα φανταστικό Λαβύρινθο, κυκλοφορούν και προβληματίζουν ο Μίνωας, η Πασιφάη, ο Μινώταυρος, η Αριάδνη, ο Δαίδαλος…
Τι κρύβουν αυτά τα πρόσωπα; Είναι μυθικά δημιουργήματα ή έχουν δόση αλήθειας; Είναι αξιοπρόσεκτο το γεγονός ότι ο Μινώταυρος δεν λογαριάζεται παιδί του Μίνωα, ισότιμο και ισάξιο με τα άλλα παιδιά του. Γιατί; Δεν τον αναγνωρίζει ο πατέρας του; Μήπως η ιστορία του δεν αποτελεί απτή πραγματικότητα αλλά ένα βαθύτατο μύθο;
Ο μεγάλος Ρώσος στοχαστής Νικόλαος Μπερντιάγεφ στο βιβλίο του “Πνεύμα και Ελευθερία” αναφέρει: «Ο μύθος είναι μια πραγματικότης μεγαλειτέρα ή το διανόημα… Όπισθεν του μύθου είναι κεκρυμμέναι αι μεγαλύτεραι πραγματικότητες, τα αρχέγονα φαινόμενα της πνευματικής ζωής. Η δημιουργία μύθων εις τους λαούς εξαγγέλλει μίαν πραγματικήν πνευματικήν ζωήν, περισσότερον πραγματικήν ή η πραγματικότης των αφηρημένων διανοημάτων και της ορθολογιστικής σκέψεως»…
Συμβαίνει αυτό στην περίπτωση της μυθολογίας του τερατώδους Μινώταυρου; Ποια πραγματικότητα υποδηλώνουν οι μύθοι που έχουν διασωθεί; Τι μας άφησαν οι Μινωίτες;
Η Πηνελόπη Ντουντουλάκη επιχειρεί να αποκωδικοποιήσει τους μύθους γύρω από όλα αυτά και με ωραίο ποιητικό τρόπο επιζητά να μας προβληματίσει ώστε να δούμε με άλλο βλέμμα, «με το βλέμμα του Μινώταυρου» όλα όσα επί αιώνες κρύβονται στον αληθινό ή το φανταστικό Λαβύρινθο.
Γράφει: «κάθε Λαβύρινθος// είναι ένας γρίφος μοναδικός// που επιζητεί τη δική του λύση» και αλλού αναρωτιέται: «Ποια μοίρα και ποιος ένοχος νους// έπλασε το μύθο σου ω Μινώταυρε// που βυθίζεσαι στην αιώνια νύχτα// δίχως δικαίωμα να νιώσεις// τη θαλπωρή της αγάπης;» Και βέβαια αιώνες τώρα «πολλοί αναλογίζονται ποιος κρύβεται// κάτω από την περικεφαλαία// που έχει τη μορφή ταύρου».
Τι είδους γυναίκα ήταν η Πασιφάη που στα νέα Ελληνικά μπορεί να αποδοθεί ως «ολοφώτεινη»; Ήταν δυνατόν να συνευρέθηκε με ένα ζώο, και να γεννήθηκε ένα τέρας; Ήταν δυνατόν να δέχτηκε το κλείσιμο του γεννήματός της στον απρόσιτο Λαβύρινθο ή μήπως ο μύθος καλύπτει κάτι εντελώς διαφορετικό π.χ. το ιερό του Λάβρυ ή ένα μυστικό εργαστήριο;
Ποια χείλη το νανούρισαν με τούτα τα πανέμορφα λόγια:
«Κοιμήσου μήλο ευωδιαστό και κόκκινο κεράσι//
σταφύλι χρυσοπράσινο σε ασημένιο τάσι//
κρασί καθάριο διάφανο, ατόφιο κεχριμπάρι//
και μέλι που μοσχοβολά της Ίδης το θυμάρι»;
Ήταν δυνατόν αδερφή (Αριάδνη/Πάναγνη) να βοήθησε στο θάνατο του αδερφού της;
Ποιο ήταν το τέλος του Μίνωα; Υπάρχει ανάμειξη του Δαίδαλου στη δολοφονία του με το καυτό νερό;
Μήπως όλα αυτά αποτελούν ένα ευφυέστατο, φοβερό, μύθο που υποδηλώνει τη λάβα από τη μεγάλη έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης, που δεν έχει σχέση απλά με τον θάνατο ενός ατόμου, αλλά με τον θάνατο ενός λαού και ενός πολιτισμού, όπως εύστοχα παρατήρησε η ποιήτρια;
Η 60σέλιδη συλλογή “Το βλέμμα του Μινώταυρου”, με τα 37 ποιήματα περιέχει και ισάριθμα ερωτήματα που απευθύνονται στον κάθε αναγνώστη για βαθύ στοχασμό. Τα ερωτήματα αυτά, παρά το ότι μπορεί να έχουν τεθεί και κατά το παρελθόν, δεν παύουν να επανέρχονται. Αν τα δούμε με την ωραία ποιητική γραφή της Πηνελόπης Ντουντουλάκη κάτω από “το βλέμμα του Μινώταυρου”, μπορεί να βρεθούμε σε άλλους κόσμους, μπορεί να σκεφτούμε τα αιώνια παιγνίδια της εξουσίας ή ακόμη τις υπαρξιακές αγωνίες των κάθε λογής ανθρώπων.
Η συλλογή κοσμείται με έργα του διακεκριμένου καλλιτέχνη, Γιάννη Μαρκαντωνάκη. Ο Μαρκαντωνάκης με τη γνωστή πρωτότυπη δημιουργικότητά του, συμπορεύτηκε με το στίχο. Νομίζω ότι κι εκείνος αναρωτιέται εναγωνίως: Πώς από τη ζωώδη κατάσταση (που την εκπροσωπεί ο ταύρος) γεννήθηκε το ανθρώπινο πνεύμα (που αντιπροσωπεύεται από τη γυναίκα – την Αριάδνη = την Πάναγνη);
Έχω την αίσθηση ότι η σοφία του στίχου έχει δεθεί τόσο στενά με τη σοφία της εικόνας, ώστε μας έδωσαν όχι απλά ένα ιδιαιτέρως ικανοποιητικό αποτέλεσμα, αλλά έθεσαν για λύση ένα νέο καίριο πρόβλημα. Ίσως τον διαρκή αγώνα επικράτησης του πνεύματος επάνω στην άψυχη ύλη.
Ας το στοχαστούμε…
Θερμά συγχαρητήρια…
