«Η γραφή µου έχει στόχο να δώσει στον αναγνώστη να καταλάβει τον πόλεµο, όχι να τον αποθεώσει…» εξηγεί ο καθηγητής στο Πανεπιστήµιο Flinders στην Αδελαΐδα της Αυστραλίας, ιστορικός Peter Monteath (Πίτερ Μοντιθ) που πρόσφατα βρέθηκε στα Χανιά για την παρουσίαση του βιβλίου του “Η µάχη της 42ης Οδού” που κυκλοφορεί στα ελληνικά από την Historical Quest.
Με τον ιστορικό είχαµε την ευκαιρία να κάνουµε µια ενδιαφέρουσα συζήτηση τόσο για το βιβλίο όσο και γενικότερα για τη Μάχη της Κρήτης και πως την αντιµετωπίζουν σήµερα οι Αυστραλοί.
Γιατί ένα βιβλίο για τη “Μάχη στην 42η οδό”; Ίσως γιατί ήταν µια από τις λιγοστές νικηφόρες µάχες µέσα στη Μάχη της Κρήτης;
Η “Μάχη στην 42η οδό” είναι µια ευκαιρία να ξαναπείς τη µεγάλη ιστορία γύρω από την Μάχη της Κρήτης. Η συγκεκριµένη µάχη ήταν µια από τις λίγες κοινές αντεπιθέσεις Νεοζηλανδών και Αυστραλών στην οποία κατάφεραν να κατανικήσουν µια γερµανική µονάδα και αυτό σίγουρα ήταν ξεχωριστό. Κυρίως όµως η συγκεκριµένη µάχη αποτελεί µια πολύ καλή ευκαιρία για να µιλήσεις για την ψυχολογία του πολέµου, την ψυχοσύνθεση των ανθρώπων που πήραν µέρος σε αυτόν και να διαφανεί ότι Αυστραλοί και Νεοζηλανδοί στρατιώτες κατάφεραν να βάλουν τους εαυτούς τους σε µια τέτοια πνευµατική κατάσταση ώστε να κατανικήσουν τους Γερµανούς.
Ξέρουµε για τη “Μάχη στη 42η οδό” ότι το χαρακτηριστικό της ήταν η ορµή που επέδειξαν τα συµµαχικά στρατεύµατα έτσι ώστε να ανατρέψουν του Ορεινούς καταδροµείς των ναζί. Για σας ποιο ήταν το ασυνήθιστο σε αυτή τη σύγκρουση;
Καταρχήν η 42η οδός ήταν ανάµεσα σε ελαιόδεντρα έτσι οι Γερµανοί που είχαν πλήρη αεροπορική υπεροχή δεν εντόπισαν τους Αυστραλούς και τους Νεοζηλανδούς. Όταν πλησίασαν τα Ορεινά Γερµανικά στρατεύµατα το δρόµο δεν ήξεραν ότι υπήρχαν εκεί συµµαχικά στρατεύµατα που τους περίµεναν κυριολεκτικά µε την ξιφολόγχη στα χέρια|! Για αυτό και οι µετέχοντες πολέµησαν χέρι µε χέρι, µε τους συµµάχους να καταφέρνουν όχι µόνο να τους αποκρούσουν αλλά να τους αναγκάσουν να υποχωρήσουν µε πολύ βαριές απώλλειες. Τα καινούργια στοιχεία που προσθέτει το βιβλίο µου είναι ότι κάνει τον αναγνώστη να καταλάβει τη Μάχη από τη θέση και των δύο πλευρών.
Σε ποιες πηγές βασιστήκατε για τη συγγραφή σας; Ήταν εύκολο να συλλέξετε τόσα στοιχεία;
Προσέτρεξα στα Αυστραλιανά, στα Νεοζηλανδικά αλλά και στα Γερµανικά αρχεία ώστε να καταγράψω και τη δική τους εµπειρία από τη συγκεκριµένη µάχη και να έχω µια πλήρη εικόνα. Τα Αυστραλιανά αρχεία είναι ανοικτά και είναι διαθέσιµα και on line. Όπως π.χ. τα ηµερολόγια των µονάδων, των ταγµάτων. Επίσης χρησιµοποίησα πολλά στοιχεία από αναφορές, γράµµατα απλών στρατιωτών. Και τα Νεοζηλανδικά στρατιωτικά αρχεία είναι πολύ καλά επίσης. Στη Γερµανία αναζήτησα στοιχεία στο στρατιωτικό αρχείο του Φράιµπουργκ όπου υπάρχουν χρήσιµα πράγµατα όπως το ηµερολόγιο της 5ης Μεραρχίας Ορεινών Κυνηγών, της µονάδας που αποβιβάσθηκε µε αεροπλάνα στο Μάλεµε για να συνεχίσει την κατάληψη της Κρήτης αλλά και του συντάγµατος της 6ης Μεραρχίας Κυνηγών που είχε ενσωµατωθεί στην 5η Μεραρχία και συµµετείχε στη µάχη. Η συγκεκριµένη µάχη όπως φαίνεται από τα αρχεία τους κόστισε, τραυµάτισε τους Γερµανούς πάρα πολύ!
Οι παλιοί συγγραφείς, κυρίως στρατηγοί, ανώτεροι αξιωµατικοί επέµεναν να αναδεικνύουν την ηρωισµό των στρατευµάτων τους, των ίδιων, απέφευγαν να µιλάνε πολλές φορές για το πόσο τροµακτικό γεγονός είναι ο πόλεµος. Εσείς δεν ακολουθείτε αυτόν τον τρόπο γραφής…
Πράγµατι µέσα από αυτό το βιβλίο προσπαθώ να δώσω στον αναγνώστη να καταλάβει τον πόλεµο από τη πλευρά των ατόµων που συµµετείχαν στην µάχη. Πιστεύω ότι βάζει τον αναγνώστη στη θέση των στρατιωτών και στις δύο πλευρές ώστε να µπορεί να αντιληφθεί την ψυχολογική τους κατάσταση. Επίσης έχω ένα κεφάλαιο στο τέλος για το τι συνέβη µε τους στρατιώτες αυτούς στο υπόλοιπο της ζωής τους. Προσεγγίζω την ανθρώπινη πλευρά. ∆εν είναι πρόθεση µου και δεν το κάνω να αποθεώνω τον πόλεµο, θέλω να δείχνω πόσο φρικτός είναι και πόσο σηµαντικό είναι να τον καταλαβαίνουµε.
H Μάχη της Κρήτης είναι στο αντικείµενο ενδιαφέροντος των Αυστραλών;
Στην Αυστραλία η αλήθεια είναι πως η προσοχή ήταν στραµµένη για χρόνια στον πόλεµο στον Ειρηνικό Ωκεανό που πήραν επίσης µέρος στρατεύµατα µας και όχι τόσο στην Ευρώπη. Όµως η Ελληνική κοινότητα που είναι πολύ µεγάλη στην Αυστραλία και εορτάζει τη Μάχη της Κρήτης κρατάει ζωντανή τη Μάχη και στη χώρα µας.
Στη Μάχη της Κρήτης και στην 42η οδό συµµετείχε και το τάγµα των Νεοζηλανδών Μαορί. Τι είδους πολεµιστές ήταν οι Μαορί; Η γερµανική προπαγάνδα ανέφερε πως έκοβαν τα αυτιά των αντιπάλων τους… τι ισχύει;
Ναι τις έχω ακούσει και εγώ αυτές τις φήµες αλλά δεν βρήκα ποτέ στοιχεία που να το υποστηρίζουν. Σίγουρα οι Μαορί ήταν σκληροί πολεµιστές και είχαν τη δική τους στρατιωτική παράδοση, καθώς τον 19ο αιώνα έκαναν πολλές επαναστάσεις. Αυτές τις στρατιωτικές παραδόσεις τις µετέφεραν και στο Β΄ Παγκόσµιο πόλεµο. Στην 42η οδό πάντως και οι Αυστραλοί και οι Νεοζηλανδοί πολέµησαν µε τις ξιφολόγχες και πολύ σκληρά.
Ξέρουµε πως οι Βρετανοί, ειδικά οι στρατιωτικοί, δεν επιθυµούσαν να δώσουν τη µάχη της Κρήτης καθώς ήθελαν να στηρίξουν το µέτωπο στη Βόρεια Αφρική και είχαν σοβαρή έλλειψη στρατευµάτων. Ο Τσώρτσιλ επέµεινε να δοθεί η Μάχη. Υπάρχει συζήτηση στην Αυστραλία για τα γεγονότα αυτά; Ξέρουµε επίσης ότι η κατηγορία σε βάρος των Νεοζηλανδών στρατηγών (Φράιµπεργκ, Χαρτζεστ) που ήταν υπεύθυνοι και για τον τοµέα των Χανίων είναι ότι ήταν στρατιωτικοί παλιάς κοπής, κολληµένοι στις µεθόδους του Α’ Παγκοσµίου Πολέµου και παρότι είχαν σαφείς πληροφορίες από την κατασκοπία των Βρετανών ότι η κύρια επίθεση θα γίνει από τον αέρα ακόµα και 4-5 ηµέρες µετά την 20 Μαΐου συνέχισαν να περιµένουν απόβαση από τη θάλασσα γι’ αυτό και είχαν κρατήσει τις καλύτερες µονάδες του µέσα στα Χανιά. Ποια είναι η άποψη σας;
Τόσο οι Αυστραλοί όσο και οι Νεοζηλανδοί ιστορικοί αναγνωρίζουν τα λάθη αυτά, ότι π.χ. ο Φράιµπεργκ θα µπορούσε να οργανώσει καλύτερα την άµυνα του νησιού, ότι δεν έπρεπε να υποχωρούσαν από το ύψωµα 107 στο Μάλεµε κ.ά. Η βασική κριτική όµως στρέφεται στον Τσώρτσιλ για τη γενικότερη πολιτική του στην υπεράσπιση της Ελλάδας. Αυτή η πολιτική είχε ως αποτέλεσµα να υποστούν πολύ µεγάλες απώλειες τόσο τα Νεοζηλανδικά όσο και τα Αυστραλιανά στρατεύµατα.
Τέλος, γιατί να πάρει στα χέρια του το βιβλίο ένας Κρητικός;
Είναι ένα βιβλίο που προσπαθεί να δει και την πλευρά των Κρητικών και συµµετοχή των ντόπιων στην αρχή της αεροαπόβασης, στο Γαλατά κ.ά. Επίσης σηµειώνεται η βοήθεια που πρόσφεραν οι Κρητικοί στα συµµαχικά στρατεύµατα που υποχωρούσαν ή δεν µπόρεσαν να φύγουν για τη Β. Αφρική. Είναι ένα πολύ σηµαντικό κοµµάτι της Κρητικής ιστορίας όλα όσα αναφέρονται στο βιβλίο.
