Από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ο κόσμος είναι πιο περίπλοκος, πιο δύσκολος στην αποκρυπτογράφηση.
Έχουν συμβεί διάφορα γεγονότα, μεταξύ των οποίων τα σημαντικότερα είναι:
– Η εποχή των μεγάλων απειλών.
– Η Μέση ανατολή εξακολουθεί να αρνείται να επιλέξει με ποια πλευρά θα πάει.
– H Τουρκία έχει γίνει υπερδύναμη;
– Το ΝΑΤΟ έχει ανακτήσει το λόγο ύπαρξής του.
– Πως η Δύση παραδίδει όπλα στην Ουκρανία.
– Η «ιστορική καμπή» της Γερμανίας.
– Το «Made in USA» αποδυναμώνει την Ευρώπη.
– Νέοι παίκτες εμφανίζονται.
– Γιατί η Σαουδική Αραβία θέλει να ενταχθεί στις χώρες του Brics;
– Το μεγάλο στρατηγικό παιχνίδι της Ινδίας.
– Taipei αναπτύσσει την αυτόνομη στρατηγική της.
– Το Τόκιο κλείνει το μάτι στο AUKUS (Australia, United Kingdom, USA).
– Αντιμέτωπη με απειλές, η Ουάσιγκτον υπερασπίζεται τη θέση της.
– Η Ρωσία θέλει «να βάλει φωτιά» στα Βαλκάνια.
Το άρθρο αυτό στηρίζεται στο πρόσφατο βιβλίο του Nouriel Roubini, Megamenaces: dix dangers qui mettent en peril notre economie, et comment leur survivre, 12.01.2023, 384 σελίδες.
Χαρακτηριστικά μιας νέας εποχής
Ο συγγραφέας αναφέρει σοβαρές μέγα-απειλές που θέτουν σε κίνδυνο το μέλλον μας – όχι μόνο την εργασία μας, το μισθό μας, τον πλούτο μας και ολόκληρη την παγκόσμια οικονομία, αλλά και την ειρήνη, την ευημερία και τις σχετικές προόδους που έχουμε αποκτήσει από το 1945.
Ο κόσμος έχει εισέλθει σε μια γεωπολιτική ύφεση, η οποία περιλαμβάνει (τουλάχιστον) τέσσερις επικίνδυνες δυνάμεις: την Κίνα, τη Ρωσία, το Ιράν και τη Βόρεια Κορέα. Αμφισβητούν την οικονομική, χρηματοοικονομική, ασφάλεια και γεωπολιτική τάξη που δημιούργησαν οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο κίνδυνος όχι μόνο ενός πολέμου μεταξύ μεγάλων δυνάμεων αλλά και μιας πυρηνικής σύγκρουσης είναι πολύ αυξημένος. Σε μια εποχή που ο Xi Jinping εδραιώνει την αυταρχική του επιρροή στην Κίνα και όπου οι ΗΠΑ εντείνουν τους εμπορικούς περιορισμούς τους κατά της Κίνας, ο νέος σινο-αμερικανικός ψυχρός πόλεμος γίνεται όλο και πιο ψυχρός μέρα με τη μέρα. Ακόμη χειρότερα, θα μπορούσε να γίνει μια ανοιχτή σύγκρουση για το καθεστώς της Ταιβάν, την οποία ο Xi Jinping είναι αποφασισμένος να εντάξει στην ηπειρωτική Κίνα και την οποία ο Biden φαίνεται αποφασισμένος να υπερασπιστεί. Εν τω μεταξύ, η Βόρεια Κορέα, προικισμένη με πυρηνικό οπλοστάσιο, αναζητά ξανά την προσοχή εκτοξεύοντας πυραύλους στον εναέριο χώρο της Ιαπωνίας και της Νότιας Κορέας.
Μεγάλες ανησυχίες
Ο συγγραφέας κατηγοριοποιεί τις πλανητικές ανησυχίες ως ακολουθεί.
– Περιβαλλοντική αποκάλυψη.
Αφορά την ουδετερότητα άνθρακα, τις υπεύθυνες επενδύσεις, την ενεργειακή μετάβαση, τον κίνδυνο νέων πανδημιών (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, κλίμα τα 5 πιθανά μελλοντικά σενάρια για την εξέλιξή του, Οικονομικός Ταχυδρόμος, 15.10.2022).
– Ο Homo sapiens σε λίγο θα είναι μάλλον περιττός.
Η τεχνητή νοημοσύνη, η ρομποτική και η αυτοματοποίηση θα καταστρέφουν όλο και περισσότερο θέσεις εργασίας, ακόμη και όταν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής ενισχύουν τα προστατευτικά μέτρα σε μια προσπάθεια να περιορίσουν το φαινόμενο.
– Ενεργοποίηση του προστατευτισμού και του λαϊκισμού.
– Κυβερνοπόλεμος, υποτιμημένος κίνδυνος για τις οικονομικές δραστηριότητες και τη δημόσια προστασία.
– Επιστροφή στις χρονιές 1930 και 1940.
Αφορά την περίοδο μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, την ισπανική γρίπη, το crash του 1929, μεγάλους εμπορικούς και νομισματικούς πολέμους, πληθωρισμό, χρηματοοικονομικές κρίσεις και πτωχεύσεις. Επίσης, η άνοδος μιλιταριστικών αυταρχικών καθεστώτων σε Ιταλία, Γερμανία, Ιαπωνία, Ισπανία και αλλού.
– Ζωτικής σημασίας διεθνής συνεργασία.
Καθώς υπάρχει αλληλεξάρτηση των σημερινών μεγα-απειλών, αυτό απαιτεί συστηματική και συνεκτική παρέμβαση. Θα χρειαστεί ηγέτες σε ιδιωτικό και δημόσιο σε εθνικό επίπεδο, καθώς και διεθνής συνεργασία μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων, για να αποτρέψουμε την αποκάλυψη που μας περιμένει.
Συμπερασματικά, οι χρονιές και οι δεκαετίες που θα έρθουν, θα σημαδευτούν από τις μεγα-απειλές: πόλεμος, πανδημίες κλιματική απορρύθμιση, η ανατρεπτική τεχνητή νοημοσύνη και η αποπαγκοσμιοποίηση θα λειτουργήσουν ενάντια στις θέσεις εργασίας, τις οικονομίες, τις αγορές, την ειρήνη και την ευημερία (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, προς μια νέα μορφή παγκοσμιοποίησης, Οικονομικός Ταχυδρόμος, 21.09.2022).
*Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Ακαδημαϊκός
Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών & Χρηματοοικονομικών
Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων
Επίτιμος Δρ. ΑΠΘ
Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business School, France
CIHEAM – International Center for Advanced Mediterranean Agronomic Studies, France, Greece
