«Επαναστατείς ή προσαρμόζεσαι: δεν υπάρχει άλλη επιλογή στη ζωή»
(Gustave Le Bon, 1841-1931), Γάλλος Ανθρωπολόγος και Ψυχολόγος)
ΣΕ ΕΝΑ κόσμο -τον κόσμο μας- που αλλάζει ραγδαία, η προσαρμογή στα εκάστοτε δεδομένα του είναι όχι μόνον αναγκαία αλλά και πρωταρχικής σημασίας. Oσα όντα στη φύση δεν προσαρμόζονται στο νέο τους περιβάλλον ή δεν αναπτύσσουν την ικανότητα της προσαρμοστικότητας σ’ αυτό, εξαφανίζονται από τη ζωή (1). Αντίθετα, όσα ακολουθούν τον γενικό κανόνα προσαρμογής (adaptation), αναπτύσσοντας μάλιστα πολλαπλές ψυχοανατομικές δεξιότητες, επιβιώνουν, αναπαράγονται, διαιωνίζονται.
ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ, όμως, στην πολιτική και στην εν γένει ζωή να είσαι προσαρμόσιμος; Σημαίνει να αλλάζεις τα «πιστεύω» και τις πρακτικές σου κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να «συν-ταιριάζεις» με το νέο: να εναρμονίζεσαι δηλαδή με τις αντίστοιχες συνθήκες που δημιουργούνται γύρω σου. Είτε αυτές αφορούν στη διακυβέρνηση της χώρας και τη θέση της στον κόσμο, είτε στην κλιματική μεταβολή, είτε στους γρήγορους ρυθμούς της εποχής, είτε στις επιταγές των μνημονίων… Όπως ακριβώς συμβαίνει με τη «δεύτερη φορά» αριστερή συγκυβέρνηση του κ. Τσίπρα, που παρά τους «βρυχηθμούς» και τις προεκλογικές ιαχές της, προσαρμόζεται τελικά στις εντολές των δανειστών μας.
…Η ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟΤΗΤΑ είναι θέμα επιβίωσης για τα άτομα, τους λαούς και τα έθνη. Εδώ, δεν χωρούν «ιδεοληψίες» βασισμένες σε παρωχημένες ιστορικές θεωρίες, ούτε σωτηριολογικές εμμονές με τη χρήση μάλιστα αναχρονιστικών «εργαλείων», όπως είναι ο εκβιασμός. Η χοάνη της Ιστορίας καταπίνει τους «ανιστόρητους», επειδή δεν μπορούν να αντιληφθούν τα μηνύματα των καιρών ή είναι ανίκανοι να δουν την πραγματικότητα, όπως αυτή διαμορφώνεται γύρω τους.
ΓΙΑ μας τους απλούς πολίτες που βιώνουμε περισσότερο από ποτέ πρωτοφανείς αλλαγές, υπάρχουν βασικές αρχές, ικανές να μας βοηθήσουν στο να προσαρμοζόμαστε (2) ευκολότερα και στις πιο αντίξοες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες.
Η προσαρμοστικότητα είναι μια ικανότητα απαραίτητη για τις μετέπειτα επιτυχίες μας. Σε καμιά δε περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί ως ηττοπάθεια. Ανεξάρτητα από το πόσο δυνατοί ή αδύνατοι είμαστε, μπορούμε να την καλλιεργήσουμε. Χρησιμοποιώντας δε τους τρόπους προσαρμογής σωστά, πάντα κερδίζουμε:
-Πρώτος τρόπος είναι η αποδοχή κάθε νέας κατάστασης, όταν βέβαια είναι ολοφάνερο πως δεν μπορούμε να την αλλάξουμε αλλιώς. Ας έχουμε υπόψη μας ότι ο κάθε άνθρωπος έχει κατά τη διάρκεια της ζωής του το δικό του μερτικό ψυχικού και σωματικού πόνου κάτι για το οποίο καμια οικογένεια και κανένα σχολείο δεν μας προετοιμάζει.
-Μπροστά σε μια ανυπέρβλητη δυσκολία, κρατούμε την ψυχραιμία μας παραμένοντας (έστω και «ανοήτως» για τους άλλους) αισιόδοξοι! Και μιας και τα γεγονότα δεν αλλάζουν, σημασία έχει πώς θα τα διαχειριστούμε εμείς. Η ψυχραιμία, η αισιοδοξία και η καλή διάθεση απέναντι στους άλλους θα μας βοηθήσουν, τουλάχιστον να πάρουμε ορθολογικότερες αποφάσεις.
-Τα προβλήματα, είναι σαν τη δερματίτιδα: συνήθως δεν φεύγουν από μόνα τους. Αν τα αγνοήσουμε, ή τα παραμελήσουμε (“άστα για αργότερα”), εκτός του ότι δεν τα λύνουμε, τα επιδεινώνουμε. Εδώ χρειάζεται η βοήθεια των άλλων που, ως τρίτοι και βλέποντας καθαρότερα γύρω τους, είναι σε θέση να μας δώσουν μια πρακτική συμβουλή. Οι κοινωνικές σχέσεις σ’ αυτό το σημείο είναι εκ των ων ουκ άνευ.
-Στα υπέρ της κρίσης είναι ότι δημιουργήθηκαν πολλά δίκτυα θετικών σχέσεων (αλληλοβοήθεια, αλληλεγγύη, προσφορά δωρεάν υπηρεσιών κ.ά.), με μέλη εθελοντές, φίλους, συγγενικά ή επαγγελματικά πρόσωπα. Οι απόψεις τους, η συνεχής στήριξη και συμπαράστασή τους δίνουν άλλη προοπτική των καταστάσεων που αντιμετωπίζουμε. Βοηθούν στο να δράσουμε αποτελεσματικότερα και να προσαρμοστούμε ανετότερα στα νέα δεδομένα, με καλύτερη μάλιστα ψυχική διάθεση και υγεία.
-Η ζωή είναι ένα μεγάλο και διαρκές «σχολείο». Δεν αφήνουμε καμιά εμπειρία να περάσει χωρίς «να πάρουμε» το μάθημά της. Από αυτά τα μαθήματα-διδάγματα εξαρτάται η ευκολότερη προσαρμογή μας σε κάθε νέα δυσκολία της ζωής.
-Το μεγαλύτερο δράμα μας είναι πως όταν παρουσιαστεί στη ζωή ένα μεγάλο πρόβλημα, διαπιστώνουμε πόσο αγνοούμε τον εαυτό μας και τις κρυφές δυνάμεις μας. Δυστυχώς, δεν καθόμαστε ποτέ να αναλύσουμε τα θετικά και τα αρνητικά στοιχεία μας, παρά ζούμε εικονικούς εαυτούς. Η αυτογνωσία όμως, δεν σταματά ποτέ. Μόνο αναγνωρίζοντας τα αδύνατα και δυνατά σημεία μας, μη υποτιμώντας ή υπερτιμώντας τα, μπορούμε να «ζυγιάζουμε» ακριβοδίκαια επιτυχίες και αποτυχίες.
-Όταν προκύψει ένα πρόβλημα, τα χάνουμε, κολλάμε σ΄αυτό και παραμελούμε την υγεία μας. Όμως, σωματική υγεία, ευεξία, προσαρμοστικότητα και αποτελεσματικότητα πάνε μαζί. Όσο πιο καλά νιώθουμε σωματικά, τόσο πιο έτοιμοι είμαστε και ψυχοδιανοητικά για την αντιμετώπιση κάθε πρόκλησης. Μια υγιεινή διατροφή, ένας καλός ύπνος, η τακτική σωματική άσκηση, η αποφυγή καπνίσματος και πιοτού, είναι στοιχεία απαραίτητα για τη διατήρηση της σωματικής μας υγείας.
-Η ολοκληρωμένη προσέγγιση του θέματος που μας απασχολεί, δίνει και τις ορθές του διαστάσεις. Αναλαμβάνουμε πρωτοβουλίες, απευθυνόμαστε σε πιο αρμόδιους (ακόμη και στα ΜΜΕ), διατηρούμε την ψυχραιμία μας και αξιοποιούμε την ευελιξία μας ώστε να ξεπεράσουμε με επιτυχία τη δυσκολία.
ΑΣ ΕΙΜΑΣΤΕ, λοιπόν, σωστά προετοιμασμένοι για όσα μας συμβαίνουν ή μας επιφυλάσσει το μέλλον. Το απρόοπτο στη ζωή είναι σχεδόν κανόνας, αφού τα γεγονότα δεν εξελίσσονται ποτέ κατά πως τα θέλουμε, ούτε σύμφωνα με τις πολιτικές καταστάσεις. Η προσαρμογή μας ξεκινάει από το σπίτι, τη γειτονιά, το σχολείο, το στρατό, το χώρο εργασίας κ.ά. Όλη μας η ζωή είναι συνεχείς προσαρμογές.
ΠΑΝΤΑ έχουμε στη διάθεσή μας δυο τρόπους να διαχειστούμε οποιοδήποτε πρόβλημα: να το αλλάξουμε προς το καλύτερο -όπως διατείνεται και η παρούσα κυβέρνηση- ή να προσαρμοστούμε σ’ αυτό. Ο πρώτος τρόπος δείχνει δύναμη ψυχής, ο δεύτερος «εξυπνάδα» και σύνεση. Βέβαια, καμιά προσαρμογή δεν θα πρέπει να παραβιάζει τις βασικές αρχές μας. Όμως, χωρίς αυτήν την ικανότητα (της προσαρμογής) δεν είναι δυνατή καμιά εξέλιξη, οποιασδήποτε μορφής, πάνω στον πλανήτη.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
-(1) «Τα είδη που επιβιώνουν δεν είναι αυτά που είναι τα πιο δυνατά, ούτε τα πιο έξυπνα, αλλά εκείνα που προσαρμόζονται καλύτερα στις αλλαγές» (Κάρολος Δαρβίνος)
-(2) «Η πραγματική εξυπνάδα των ανθρώπων είναι η ικανότητά τους να προσαρμόζονται. Ο άνθρωπος είναι προσαρμόσιμος σε όλα, ακόμη και στα χειρότερα» (Sebastiao Salgado/ L’ Express)
