Την πολυτάραχη ιστορία του τόπου μας, μάς θυμίζουν τα μνημεία πεσόντων και οι προτομές που συναντάμε σε κάθε περιοχή του Νομού. Αυτά τα μνημεία παρουσιάζει η στήλη “Μνημεία του Νομού Χανίων” με τη βοήθεια του, επί σειρά ετών συνεργάτη μας, Αντώνη Πλυμάκη, ο οποίος μας παραχώρησε φωτογραφικό υλικό από το προσωπικό του αρχείο.
Εξέχουσα φυσιογνωμία του Μεγάλου Σηκωμού της Κρήτης ήταν ο Ιωάννης Εμμ. Ζυμβρακάκης η προτομή του οποίου βρίσκεται στην πλατεία 1866.
Ηταν, όπως αναφέρεται στο μνημείο, αρχηγός Δυτικού Τμήματος Κρήτης κατά την Επανάσταση του 1866.
Στη σειρά ιστορικών σημειωμάτων του Μιχάλη Γρηγοράκη στα “Χανιώτικα νέα” το 2002 με τίτλο: “Σταυραετοί του Εξηνταέξι”, στην ενότητα για τον Ιωάννη Ζυμβρακάκη (“Χ.ν”. – 8/8/2002), αναφέρεται, μεταξύ άλλων, ότι ο Χανιώτης καπετάνιος γεννήθηκε το 1818 στα Περβόλια Χανίων.
Από μικρός πήγε στην ελεύθερη Ελλάδα, σπούδασε καλά τα ζητήματα του στρατού, πήγε και στη Γαλλία για να συμπληρώσει τις σπουδές του και ύστερα γύρισε στην Ελλάδα, έγινε καθηγητής στη Σχολή Ευελπίδων, έφυγε, πολέμησε, ανδραγάθησε, προβιβάστηκε. Ταγματάρχης τον καιρό του Μεγάλου Σηκωμού διορίζεται από την Επαναστατική Συνέλευση γενικός αρχηγός των διαμερισμάτων Κυδωνίας, Κισσάμου, Σφακίων και Σελίνου. Την 1η Οκτωβρίου 1866, ξημερώματα, ξεμπαρκάρει στο Λουτρό Σφακίων με τριακόσια παλληκάρια – εθελοντές, που τον ακολουθούν όλο θάρρος και αναλαμβάνει τον αγώνα.
Η ξεσηκωμένη απ’ άκρου εις άκρου Κρήτη τον δέχεται με αγαλλίαση. Στο πρόσωπο του Ζυμβρακάκη βλέπει μια καλή αρχή της βοήθειας που η ελληνική κυβέρνηση υποσχέθηκε.
Μετά τη μάχη του Βαφέ ο Ζυμβρακάκης παίρνει τα παλληκάρια του και οπισθοχωρεί για τ’ Ασκύφου και μέχρι τον Ιούλη του 1868 βρίσκεται σε συνεχή καταδίωξη των Τούρκων.
Οταν ο αγώνας δείχνει πως πάει να χαθεί ο Ζυμβρακάκης, με την άδεια των καπεταναίων, ανεβαίνει στην Αθήνα για να συστήσει στους αρμόδιους την ενίσχυση και συνέχιση του αγώνα αλλά συναντά αδιαφορία και, όπως γράφει ο Μ. Γρηγοράκης, «πικραμένος, απογοητευμένος τα παρατά. Δεν ξανακατεβαίνει στην Κρήτη. Εξάλλου είναι πια αργά. Οι επαναστάτες σκόρπισαν και σε λίγους μήνες ο Μεγάλος Σηκωμός, που τόσες ελπίδες έδωσε για το ξεσκλάβωμα, έσβησε. Υστερα απ’ αυτά ο Ζυμβρακάκης διορίζεται διοικητής της Σχολής Ευελπίδων και στη συνέχεια αρχηγός του Γ΄ Αρχηγείου Στρατού κατά τους ελληνοτουρκικούς πολέμους 1885-86. Το 1891 γίνεται υποστράτηγος και το 1896 παραιτείται».
Ο Μιχάλης Γρηγοράκης χαρακτηρίζει τον Ζυμβρακάκη «μια από τις πιο εξέχουσες μορφές του Μεγάλου Σηκωμού, που για την αποστολή του ως γενικού αρχηγού των δυτικών διαμερισμάτων ο μεγάλος φίλος της Κρήτης και ξακουστός συγγραφέας Βίκτορ Ουγκό γράφει: Οπως ο Τζον Μπράουν υπέρ των Μαύρων, όπως ο Γαριβάλδης εξεγέρθη υπέρ της Ιταλίας έτσι και ο Ζυμπρακάκης υπέρ της Κρήτης.
Είτε καταστραφεί όπως ο Μπράουν, είτε θριαμβεύσει όπως ο Γαριβάλδης, ο Ζυμπρακάκης θα μείνει μέγας!…
