Πληθωρισµός είναι η γενική και διαρκής αύξηση των τιµών. Μετριέται από τη διακύµανση ενός δείκτη που περιλαµβάνει όλα τα αγαθά και τις υπηρεσίες.
Τί είναι όµως ο πληθωρισµός; Και γιατί είναι τόσο σηµαντικός; Σε σχέση µε τον παραπάνω ορισµό, µπορεί να οριστεί πιο στενά, για κάποια προϊόντα, όπως τρόφιµα ή ορισµένες υπηρεσίες όπως για παράδειγµα το κούρεµα των µαλλιών. Όποιο και αν είναι το πλαίσιο, ο πληθωρισµός µετρά την αύξηση της τιµής µιας οµάδας αγαθών ή/και υπηρεσιών για µια δεδοµένη στιγµή, γενικά το έτος.
∆ιαφορετικές συνέπειες
Ο πληθωρισµός δεν αντιστοιχεί στην ίδια πραγµατικότητα για όλα τα νοικοκυριά και για όλες τις επιχειρήσεις. Όσο για τα άτοµα, οι συνέπειες της αύξησης των τιµών είναι ανάλογες του επιπέδου του εισοδήµατος, της ηλικίας, του τόπου διαµονής, του επιπέδου περιουσίας.
Από την πλευρά των επιχειρήσεων κατά τη διάρκεια αύξησης του πληθωρισµού τα τελευταία χρόνια, ορισµένες υπέστησαν αυξήσεις κόστους, ενώ άλλες, στον τοµέα της ενέργειας, των αγροδιατροφικών προϊόντων ή της διύλισης πετρελαίου, εφάρµοσαν ένα συνδυασµό κερδών – τιµών, αναπτύσσοντας τον πληθωρισµό µέσω των περιθωρίων.
Αιτίες και τρόποι αντιµετώπισης
Τρεις είναι οι κύριες αιτίες του πληθωρισµού.
Πληθωρισµός από την πλευρά της ζήτησης. Αν η ζήτηση αυξάνεται ταχύτερα από την προσφορά αγαθών, οι τιµές αυξάνονται. Μπορεί να προκύψει από υπερβολική δηµιουργία χρήµατος, αύξηση του πληθυσµού.
Πληθωρισµός µε βάση το κόστος. Η αύξηση του κόστους που αντιµετωπίζουν οι επιχειρήσεις αντανακλάται στις τιµές των αγαθών και υπηρεσιών που µε τη σειρά τους αυξάνονται. Αυτό µπορεί να είναι αύξηση είτε στα εισαγόµενα προϊόντα (εισαγόµενος πληθωρισµός), είτε στο κόστος παραγωγής όπως οι τιµές της ενέργειας ή οι µισθοί (ειδικά εάν αυτοί οι τελευταίοι αυξάνονται ταχύτερα από την παραγωγικότητα της εργασίας). Αυτός ο πληθωρισµός που βασίζεται στο κόστος µπορεί να οδηγήσει σε µια πληθωριστική σπιράλ, µε τις εταιρείες να αυξάνουν τις τιµές για να διατηρήσουν τα κέρδη.
Πληθωρισµός µε βάση το νόµισµα. Ο πληθωρισµός προκαλείται εδώ από την υπερβολική νοµισµατική δηµιουργία, πιο συγκεκριµένα από την υπερβολική αύξηση της προσφοράς χρήµατος σε σύγκριση µε την αύξηση της παραγωγής.
Για την καταπολέµηση του πληθωρισµού, η δυναµική των τιµών προκύπτει από τις αποφάσεις πολλών παραγόντων. Οι επιχειρήσεις καθορίζουν τις στρατηγικές των τιµών τους, οι εργαζόµενοι αγωνίζονται για να λάβουν καλύτερους µισθούς, το κράτος µπορεί επίσης να επηρεάσει τις τιµές µέσω των κανονισµών του. Οι διαφορετικές θεσµικές διαµορφώσεις ειδικά για κάθε χώρα θα καθορίσουν την ισορροπία δυνάµεων και τον αντίκτυπό τους στις τιµές.
Θεωρητικά, εάν ο πληθωρισµός είναι νοµισµατικής προέλευσης, η νοµισµατική πολιτική είναι ο ιδανικός µοχλός ο οποίος οδηγεί στην επιβράδυνση της οικονοµικής δραστηριότητας. Εάν ο πληθωρισµός προέρχεται από την αύξηση της ζήτησης, το κράτος µπορεί να µειώσει το εισόδηµα που διανέµει ή να περιορίσει την εξέλιξη των µισθών των δηµοσίων υπαλλήλων.
Μερικά παραδείγµατα καταπολέµησης κάθε µορφής πληθωρισµού είναι το µπλοκάρισµα των τιµών, η κρατικοποίηση επιχειρήσεων σε µονοπωλιακή θέση, η τιµαριθµική αναπροσαρµογή των µισθών προς τις τιµές, κ.α.
Συµπερασµατικά, και για να κατανοήσουµε τη συγκρουσιακή διάσταση του πληθωρισµού, πρέπει να θεωρήσουµε ότι η οικονοµία δεν υπακούει σε αµετάβλητους φυσικούς νόµους, αλλά σφυρηλατείται µέσα από κοινωνικές σχέσεις.
Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Ακαδηµαϊκός
Πολυτεχνείο Κρήτης
Επίτιµος ∆ρ. ΑΠΘ
Paris School of
Business
Παρασκευάς Περάκης και Μιχαήλ Λαμπαθάκης κάνουν… unboxing την επικαιρότητα
