Αγαπητοί αναγνώστες, καλημέρα σας και καλό μήνα!
Την Τρίτη είχαμε την Πρωτομηνιά· την πρώτη τ’ Οχτώβρη, του Αγιοδημητριάτη μήνα, του μήνα της σποράς και των οργωμάτων… όταν εσπέρναμε…, του μήνα με τα ευλογημένα Πρωτοβρόχια και τα ξεκινήματα των κοπαδιών με τους βοσκούς των για τα χειμαδιά!
Εχουμε όμως και θρησκευτικές γιορτές μεγάλες μέσα στον μήνα, που όμως θ’ αναφερθούν στη βδομάδα τους· όπως π.χ. για το χθες: μνημονεύουμε Αγιον Διονύσιον τον Αρεοπαγίτην τον προστάτη των Αθηνών (3/10) και σήμερα (4/10) Αγιον Ιερόθεον τον επίσης Αρεοπαγίτην, πρώτον Επίσκοπον Αθηνών.
Επίσης μέσα στον Οκτώβριο πρωτοκορυφαίες εθνικές εορτές που και γι’ αυτές θα αναφερθούμε, καθώς αρμόζει, στις βδομάδες τους.
Και τώρα· μια κι ο Οκτώβρης είναι ο μήνας των σχολείων, αρχίζουμε τις παρουσιάσεις τις σημερινές με έργο που αναφέρεται στην Παιδεία της Κρήτης μας.
Πρόκειται για το έργο του: Μανόλη Μακράκη: “Κρητών Παιδεία” (Η Παιδεία στην Τουρκοκρατούμενη και Αυτόνομη Κρήτη.
– Η περιοχή Αρκαλοχωρίου, Καστελίου και Βιάννου)
Ηράκλειο, 2013, σχ. 8ο, σ. 684 + 495 φωτογραφίες.
Αρχές καλοκαιριού φέτος, έφτασε στα χέρια μας το έργο. Χρονιά με πολλές υποχρεώσεις – λόγω της Εκατονταετίας από την Ένωση της Κρήτης (1913 – 2013) – τρέχουσες, άφηναν πίσω την ολοκλήρωση της επισταμένης μελέτης του πολυσέλιδου αυτού έργου!
Μιας βδομάδας όμως… θεόσταλτης ευχέρειας, μας έδωσε την ευκαιρία και τον απαιτούμενο χρόνο για την ολοκλήρωση της προσεγμένης μελέτης έργου, που και τη δικαιούται και την αξίζει!
Γιατί, ο εργατικότατος δημιουργός της, μας συνέλεξε, μελέτησε και οργάνωσε μεθοδικότατα, ένα έργο πρωτότυπο, ιδιαίτερα ενδιαφέρον και πληρέστατα επιστημονικό.
Η “Κρητών Παιδεία”, του αγαπητού συναδέλφου Μανόλη Μακράκη: από το ένα μέρος εκπληρώνει «προσωπικό χρέος προς την ιδιαίτερη πατρίδα του» και από την άλλη μεριά, υλοποιεί «αίτημα των καιρών» και καλύπτει «ένα μεγάλο συγγραφικό έλλειμμα», όπως πολύ σωστά τονίζει στον Πρόλογο του έργου ο σοφός καθηγητής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων κ. Απόστολος Παπαϊωάννου, δ/ντής του Εργαστηρίου Νεότερης Ιστορίας και Πολιτισμού Ελλάδος, ο οποίος είχε και την όλη εποπτεία στην πορεία της θαυμασίου αποτελέσματος, αυτής, διδακτορικής διατριβής.
Το έργο που κρατάμε στα χέρια μας και μελετούμε αυτές τις μέρες έχει ως θέμα του: “Την Εκπαίδευση στην περιοχή Αρκαλοχωρίου και Βιάννου, κατά την περίοδο της Κρητ. Πολιτείας”, θέμα το οποίο στην πορεία επιμηκύνθηκε χρονικά αφ’ ενός και προστέθηκε και η περιοχή Θραψανού – Καστελίου, αφ’ ετέρου. Η δομή του έργου -κύρια για τους ενδιαφερόμενους συναδέλφους, τακτικούς αναγνώστες της στήλης μας- έχει ως ακολούθως:
“- Το βιβλίο απαρτίζεται από δύο μέρη. Το πρώτο που αφορά τη γενικότερη κατάσταση της εκπαίδευσης στην Κρήτη και το δεύτερο που εμπεριέχει τα σχολεία της περιοχής.
Μετά το προλογικό σημείωμα παρουσιάζεται η Εισαγωγή: μια ιστορική επισκόπηση της εκπαίδευσης των ετών 1868 – 1913 στην Κρήτη και τα σπουδαιότερα νομοθετήματα.
Το α’ μέρος δομείται σε 5 κεφάλαια.
Στο α’ κεφάλαιο παρουσιάζεται η διοίκηση και η επιθεώρηση της εκπαίδευσης.
Στο β’ κεφάλαιο η λειτουργία σχολείων και της περιοχής, τα διδασκόμενα μαθήματα, τα διδακτικά βιβλία, τα αναλυτικά προγράμματα κ.ά.
Στο τρίτο κεφάλαιο το διδακτικό προσωπικό, η εκπαίδευση των δασκάλων, η μισθοδοσία τους, το διδασκαλείο Ηρακλείου, τα διδασκαλικά συνέδρια, οι κομματικές διαμάχες και η εξάρτηση των δασκάλων από την πολιτική.
Το τέταρτο κεφάλαιο σκιαγραφεί τους μαθητές (τη φοίτηση, τα παιδονομικά μέσα, την εκπαίδευση κοριτσιών κ.λπ.).
Στο ε’ κεφάλαιο, παρουσιάζονται οι Πόροι των σχολείων, Μοναστηριακοί και Δημόσιοι, οι βιβλιοθήκες, τα εκπ/κα περιοδικά, οι σχολικές επιτροπές, οι παιδονόμοι.
Στο β’ μέρος του βιβλίου παρουσιάζονται τα σχολεία που λειτούργησαν στην υπό εξέταση περίοδο στην περιοχή των πρώην Δήμων Αρκαλοχωρίου, Θραψανού, Καστελίου και Βιάννου.
Στον επίλογο γίνεται μια προσπάθεια συνολικής ανασύνθεσης και περιληπτικής αποτίμησης της εργασίας…
(σ. 18)
Ασφαλώς και θα ήταν πιο χρήσιμη η αναλυτική παρουσίαση των περιεχομένων κάθε κεφαλαίου, του μνημειώδους αυτού έργου, όμως ο περιορισμένος χώρος μας δεν μας το εγκρίνει. Ολ’ αυτά θα τα χαρεί και θα τα θαυμάσει, ο μελετητής του έργου, ο οποίος και θα μείνει έκπληκτος για τα πέραν της δομής και της πορείας συγγραφής του υποδειγματικού αυτού διδακτορικού πονήματος και από το πολύτιμο και τόσο πλούσιο φωτογραφικό υλικό που το συνοδεύει, το οποίο λειτουργεί ενισχυτικά στα κείμενα.
Τελειώνοντας τη μελέτη του έργου ξαναγύρισα στις σελίδες: 654 – 668, με τις βιβλιογραφικές σημειώσεις για τις προ αυτών σελίδες και θαύμασα πραγματικά για το πότε τον βρήκε, ο συγγραφέας, τον χρόνο, να τις εντοπίσει, να τις μελετήσει, να τις σημειώσει μεθοδικά βιβλιογραφικά, για να τις χαιρόμαστε σήμερα εμείς, θαυμάζοντας!
Είχα διαβάσει (ως συνδρομητής της τοπικής εφημ. “Ηχώ της Βιάννου”, την ανταπόκριση από την παρουσίαση του έργου στην Αθήνα (στο φύλλο υπ’ αριθμ. 95/Μαΐου 2013, σελ. 10) και είχα χαρεί: για το νεαρό της ηλικίας του κ. Μακράκη -σαν 50χρονος έχει χρόνους πολλούς μπροστά του, για επόμενα πονήματά του, εκτός των ως τώρα, σαν θαυμάσιος οικογενειάρχης κι ας είναι “ξενομπάτης” στην Ελούντα, θα ’ναι παραγωγικός και δημιουργικός στην κοινωνία που ζει και ασφαλέστατα επιτυχεμένος διευθυντής του Δημ. Σχολ. Ελούντας, θα συνεχίζει να ’ναι φάρος και οδηγός για την αυριανή ελπίδα της μαγευτικής Ελούντας, τα παιδιά της, τους μαθητές του!
Αγαπητέ Μανόλη, ώσπου να γνωριστούμε κι από κοντά, έχεις από τα Χανιά, τα θερμά συγχαρητήρια και τον θαυμασμό μας, για το νέο σου επίτευγμα, το διδακτορικό σου, με την “Κρητών Παιδεία”, που δεν έχει το ταίρι της· έχεις τις ευχές μας για περαιτέρω δημιουργικό έργο. Να ’σαι γερός, να χαίρεσαι το νοικοκυριό σου και την εκτίμηση της περιοχής που υπηρετείς, πέραν της γενέτειράς σου (Καραβάδω Ηρακλείου) και να το κατέχεις πως:
– Φέτος με τα Εκατόχρονα από την Ενωση της Κρήτης, η δική σου συμβολή, στα του χώρου της Παιδείας, με την “Κρητών Παιδεία” σου, είναι ανεκτίμητη! Σ’ ευχαριστούμε, σ’ ευγνωμονούμε. Πάντα άξιος!
Θα κλείσουμε τη σημερινή μας συνεργασία, με μια ακόμη πιο ενδιαφέρουσα συγγραφή. Πρόκειται για το έργο της δρος Βυζαντινής Φιλολογίας κας Δέσποινας Αθανασιάδου – Στεφανουδάκη:
“Αγιος Κυρ-Γιάννης, ο Ξένος” (Βίος – έργο – ομιλίες)
Χανιά, 2013, σχ. 8ο, σ. 96 + πλούσιο έγχρωμο φωτογρ. υλικό.
Ακριβό δώρο και ευλογία, πήραμε προχθές το πόνημα της κας Δέσποινας Αθανασιάδου – Στεφανουδάκη: “Αγιος Κυρ- Γιάννης ο Ξένος” που με τη συναρπαστική εξιστόρηση και παρουσίαση του βίου, του έργου και λοιπών σχετικών του Αγίου, τα φωτεινά γράμματα εκτύπωσής του και γενικά την όλη ιδιαίτερα προσεγμένη εμφάνισή του, μας συνεπήρε αμέσως, ώστε γίναμε κοινωνοί των σελίδων του χωρίς ανάσα.
Σταθήκαμε με πολλή χαρά και ικανοποίηση στην όλη δομή του έργου: του Α’ μέρους, με τις ενότητες: Ι. Ο ασκητής – ιεραπόστολος, 2. Ο λόγιος, 3. Ο κήρυκας του ευαγγελικού λόγου, 4. Ιωάννης ο Ξένος και Ιωάννης ο Ερημίτης, 5. Επίσημη αναγνώριση της αγιότητας, 6. Ασματικές ακολουθίες και 7. Αγια λείψανα και Τιμία Κάρα.
Στη συνέχεια, του Β’ μέρους, με τα άγνωστα σε μας μέχρι χθες, κείμενα των Ομιλιών του Αγίου (σ. 43 – 70) όλα θεόπνευστα, συναρπαστικά και φωτισμένα, διά των οποίων: “παρακινούνται οι πιστοί να αγωνίζονται πνευματικά, υπακούοντας στο θέλημα του Θεού και οραματιζόμενοι τη βασιλεία των Ουρανών. Ο Ιωάννης ο Ξένος, επισημαίνεται, προκρίνει τον ενάρετο χριστιανικό βίο έναντι της φθοροποιού αμαρτίας και τονίζει τη λυτρωτική σπουδαιότητα της ειλικρινούς μετάνοιας, της αδιάλειπτης προσευχής, της νηστείας και της ταπείνωσης” (σ. 25).
Με το πόνημα της κας Στεφανουδάκη, έχουμε πλέον, ένα περιεκτικό, παρά το multum in parvo των σελίδων του, έργο στο οποίο με σαφήνεια και επιστημονικό κύρος μελετούμε όλα τα του βίου, του έργου και πολλών ομιλιών του δεδομένα.
Οφείλουμε: θερμές, θερμότατες ευχαριστίες στην εκπονήσασα το ενδιαφέρον αυτό διδακτορικό της, κυρία Δέσποινα Αθανασιάδου – Στεφανουδάκη, στον σεβαστό σε όλους μας καθηγητή κ. Θεοχάρη Δετοράκη, ο οποίος όχι μόνο πρότεινε το σχετικό θέμα στην εκπονήσασα -αλλά και της παρέσχε, από το προσωπικό του αρχείο- φωτοαντίγραφα ανέκδοτων ομιλιών του Οσίου, τα οποία εμείς σήμερα χαιρόμαστε!
Οφειλέτες, επίσης, είμαστε στον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Κισάμου και Σελίνου κ. Αμφιλόχιο, γιατί στον ιδιαίτερα περιεκτικό πρόλογο του, στο πόνημα της κας Στεφανουδάκη, τονίζει την τεράστια και πρωτοποριακή δράση του Αγίου στη Δυτική Κρήτη, σε δύσκολες εποχές και υπενθυμίζει στους αναγνώστες του έργου την ευλογία της παρουσίας του Αϊ Κυρ Γιάννη του Ξένου στην Ι.Μ.Κ. Σελίνου, με τον Τάφο του στο Καβούσι και την Αγία Κάρα του στα Τσουρουνιανά Κισάμου.
Το έργο που μελετούμε σήμερα, μας ξεχώρισε επίσης, τα της ζωής, δράσης και Κοίμησης των δύο Αγίων: Αϊ Κυρ Γιάννη του Ξένου και Αϊ Γιάννη του Ερημίτη
Για το σύνολο περιεχόμενο του βιβλίου της κας Στεφανουδάκη, θερμά συγχαρητήρια και ευχές για νέα έργα της!
Εδώ όμως φτάσαμε και σήμερα -συν Θεώ- στο τέλος. Τα ξαναλέμε την άλλη βδομάδα. Ως τότε γεια σας και καλό μήνα!
