Αγαπητοί αναγνώστες,
Καλημέρα Σας και Καλές Γιορτές με Υγεία!
Φτάσαμε, με τη Χάρη του Θεού, στις τελευταίες μέρες του Δεκέμβρη! Γιορτάσαμε πάνδημα τα Χριστούγεννα στις εκκλησίες μας, και στη συνέχεια στα σπίτια μας, μέσα στην οικογενειακή θαλπωρή και την αγάπη των δικών μας!
Μας αξίωσεν ο Θεός -πιστεύομε- να θυμηθήκαμε και τον φτωχό κι αναξιοπαθούντα συνάνθρωπό μας, που δοκιμάζεται!
Χαρήκαμε το οικογενειακό ζεστό περιβάλλον μας, και ζήσαμε τις χρονιάρες μέρες των Χριστουγέννων, όπως έπρεπε!
Και την επόμενη (26/12), η γιορτή της Σύναξης της Παναγίας, μας δυνάμωσε, κι ο Πρωτομάρτυρας άγιος Στέφανος, χθες (27/12) μας θύμισε, μετά τον εκκλησιασμό μας στη Χάρη Του, να διηγηθούμε στα παιδιά μας, που κάθονται γύρω στη ζεστασιά του τζακιού μας ή της σόμπας μας, το μαρτύριό Του και τελειώνοντας έχομε χρέος να τους πούμε, για την τρομερή θηριωδία του απάνθρωπου Ηρώδη, να θανατώσει 14 χιλιάδες νήπια και παιδάκια, πιστεύοντας ότι ανάμεσά τους θα είναι και ο Χριστός, ο βασιλεύς του Κόσμου!…
***
Κι ύστερ’ από το καθιερωμένο εορτολόγιο της στήλης μας, έχομε για πάρα πολλά να αναφερθούμε. Θα ξεκινήσουμε πάντως από την πολύτιμη προσφορά ενός αιωνόβιου χαρισματικού εργάτη της πένας, και της έμπνευσης, του Σφακιανού 92/χρονου Κανάκη Γερωνυμάκη, που έθεσε σε κυκλοφορία πρόσφατα το 19ο βιβλίο του, παρακαλώ με τον τίτλο: “Λαογραφική ξενάγηση στην Κρήτη”. Χανιά, 2018, σχ. 8ο μεγάλο, σ. 250+ πλούσια εικονογράφηση.
Στο χώρο της λαογραφικής ξενάγησης της Κρήτης μας, και μάλιστα έμμετρα σε θαυμάσιο 15/σύλλαβο όλο το έργο, και συνοδευόμενο από σκίτσα του ίδιου τόσον γνήσια κι αυθεντικά και βέβαια πρωτότυπα, δεν έχει κυκλοφορήσει αντίστοιχό του έργο, τα χρόνια που εμείς γράφομε “τα πνευματικά γεγονότα”, στήλη – σελίδα, στην οποία και παρουσιάζεται η Κρητική σχετική βιβλιογραφία, παν’ από μισόν αιώνα!
Το έργο σχεδιασμένο θαυμάσια, μετά το βιογραφικό και τον πρόλογο του δημιουργού του, καθώς και την συγκινητική έμμετρη εισαγωγή του (σ.15-20), απλώνει τα κεφάλαια της Λαογραφικής του ξενάγησης: από τα χρόνια του Δημοτικού Σχολείου της εποχής του, στο χωριό του, ως τα παιδικά -τότε- παιχνίδια. Κι έρχεται ο πόλεμος του ‘40 και η γερμανική Κατοχή κι η Μάχη της Κρήτης – με πολλά σχετικά Κατοχικά περιστατικά, που πρέπει να μελετήσουμε, με προσοχή, μεγάλοι και μικροί. Οι μεγάλοι, για να θυμηθούμε, κι οι μικροί για να μάθουν τι θα πει: Πόλεμος – Κατοχή – Μαρτύρια και Εκτελέσεις!
Στην Παραδοσιακή Ζωή της Κρήτης μας, αναφέρεται το υπόλοιπο βιβλίο, με όλες τις εκφάνσεις της, ευχάριστες, δυσάρεστες, κλ. και με τις ασχολίες των ανθρώπων, για να ζήσουν (κεφ. Δ’ έως Κ’). Τέχνες και Τεχνίτες. Δοξασίες, που καταγράφονται στη ζωή μας, από το “μάντεμα της κουτάλας”, ως τις γητειές και την αστεία… ευθανασία, όχι μόνο στα Σφακιά μα κι αλλού…
Αγαπητέ μας Κανάκη, να ‘χεις χρόνους και υγεία, γιατί χάρισες στην Κρήτη μας, καταγραμμένη έμμετρα, την παράδοσή της!
Είσαι άξιος συγχαρητηρίων, τιμής και αναγνώρισης! Κι οι γονείς στα σπίτια τους, τώρα μάλιστα χειμωνιάτικα, κοντά στη ζεστασιά του σπιτιού τους, θα διαβάζουν στα παιδιά και τα εγγονάκια τους – όπως οι νέοι τον “Ερωτόκριτο”… το δικό σου βιβλίο και θα τους λένε: - Παιδιά και εγγονάκια μου. Εμείς:
“- Τα κάλαντα τα λέγαμε τις μέρες τις χρονιάρες,
μα δεν υπάρχανε λεφτά, ούτε και σε δεκάρες.
Ενα ασκί κρατούσαμε μέσα σε κοφινάκι,
κι από το κάθε του αυτί κρατούσε ένα παιδάκι.
Σε κάθε σπίτι εδίνανε καμιά σταλιά λαδάκι,
κι άλλο παιδί στο χέρι του κρατούσε καλαθάκι.
Και τελικά πουλούσαμε στο μαγαζί το λάδι,
και τα λεφτά μοιράζαμε κανονικά το βράδυ.
Μα το παιδί καμιά φορά, αντί να πάρει δώρα,
του τα ζητούσαν τα λεφτά από την πρώτη ώρα.
Μπορούσε ο πατέρας του να πει εις το παιδάκι,
“να πάρομε με τα λεφτά ένα παντελονάκι”.
Και μετά το σχ. σκίτσο:
“- Επά που καλαντίσαμε πέτρα να μην ραΐσει,
ο νοικοκύρης κι η κερά χρόνια πολλά να ζήσει” (σ.116)
ή θα τους διαβάσουμε, στη σ. 237, τι μας γράφει ο ποιητής Κανάκης για το Ποδαρικό, πρωτοχρονιάτικα:
“- Πάντα για την Πρωτοχρονιά υπάρχουν γυναικούλες
όπου τις παραδέχονται τις δοξασίες ούλες.
Τότε που ήμουνα παιδί, τριών χρονών και πάνω,
πολλές φορές με κάλεσαν ποδαρικό να κάνω.
Μια πέτρα απ’ έξω έπαιρνα πάνω της να καθίσω
και απ’ εκεί καθήμενος ευχές ν’ απαριθμίσω.
Πάντα για το ποδαρικό, έδιναν στα παιδάκια,
σύκα ξερά, αμύγδαλα, μα και παξιμαδάκια.
Ομως και στην πρωτομηνιά, υπάρχουν γυναικάκια,
όπου για το ποδαρικό γυρεύουνε παιδάκια.
Ξέρω για το ποδαρικό σε χρόνους περασμένους,
ανθρώπους “κακοπόδαρους” είχαν σεσημασμένους”.
– Να γιατί: “η λαογραφική ξενάγηση στην Κρήτη” του αγαπητού Κανάκη Γερωνυμάκη, με τα πρωτότυπα κι ωραία σκίτσα του, θα είναι από αύριο, σε κάθε σπίτι. Είναι ένα ωραίο έργο, και ευχόμαστε στον αγαπητό Κανάκη, να συνεχίζει σε έτη πολλά, τις πολύτιμες προσφορές του. Οντως τ’ αξίζουν. Καλή συνέχεια!
***
– Μιας και βρισκόμαστε, έστω και νοερά, στα πανέμορφα και ιστορικά βαρύτιμα Σφακιά, η μετάβασή μας, στην απέναντί τους νήσο Γαύδο, είναι μια ωραία ευκαιρία. Τα πλοιάρια, εξάλλου, περιμένουν στα νότια της Κρήτης μας λιμάνια. Για να πάμε όμως ως τη Γαύδο, απαραίτητο εφόδιο στην τσάντα μας, πρέπει να έχουμε, το πρόσφατα εκδοθέν, από την δραστήρια Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων: “Η ΓΑΥΔΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ”, έγχρωμο τεύχος 40 σελίδων, δίγλωσσο (ελληνικά – αγγλικά), με πλουσιότατο περιεχόμενο, πλαισιωμένο από θαυμάσιες έγχρωμες εικόνες, σχεδιαγράμματα κλ. σχετικά.
Οι τίτλοι των περιεχομένων του πολύτιμου τεύχους:
1. Η Νήσος.
2. Οι πρώτοι θαλασσοπόροι.
3. Οι πρώτες γεωργικές – κτηνοτροφικές κοινότητες, στα δίχτυα της Μινωϊκής κεντρικής εξουσίας.
4. Εν Καυδοί Φοικίοντες.
5. PAX ROMANA και αγροτική ανασυγκρότηση της υπαίθρου.
6. Νέο κράτος, νέα διοίκηση, νέα θρησκεία.
7. Υπό την Γαληνότατη Δημοκρατία της Βενετίας.
8. Από την Οθωμανική Κατάκτηση, στην Κρητική Πολιτεία και στην Ενωση με την Ελλάδα.
9. Ενδεικτική βιβλιογραφία.
10. Χάρτης της ν. Γαύδου.
– Συγχαίρομε από καρδιάς την Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων και όλως ιδιαίτερα τους συντελεστές της έκδοσης του ενδιαφέροντος αυτού τεύχους.
Επιμέλεια εντύπου: Ευανθία Τέγου.
Κείμενα: Ευανθία Τέγου, Παρασκευή Δροσινού, Αναστασία Αποστολάκη, Κατερίνα Κόπακα (σ.σ. 8-9, 12-13), Ελπίδα Χατζηδάκη (σ.σ. 26-27), Κυριακή Βακάλογλου, Μαρία Κουσουλάκου: Ο φάρος, σ.σ. 32-33, Ιωσήφ Φανουράκης: Το σπίτι των εξορίστων, σ.σ. 32-33, Ιωσήφ Φανουράκης, Γιάννης Χριστοδουλάκος: Τα Μετόχια, σ. 34.
Μετάφραση στην αγγλική: Ρόζμαρυ Τζανάκη, Σοφία Πρέβε.
Επιμέλεια κειμένων: Αναστασία Αποστολάκη, Σοφία Πρέβε, Γιάννης Χαιρετάκης.
Σχεδιασμός χάρτη: Γιάννης Χριστοδουλάκος, Χριστίνα Φραγκονικολάκη.
Φωτογραφίες: Αρχείο Εφορείας Αρχαιοτήτων Χανίων, Φωτογράφηση αντικειμένων: Δημήτρης Τομαζινάκης, φωτογράφος Εφορείας Αρχαιοτήτων Χανίων.
Επεξεργασία φωτογραφιών: Δημήτρης Τομαζινάκης, φωτογράφος Εφορείας Αρχαιοτήτων Χανίων, Αμαλία Σταμαθιουδάκη – Παππά, σχεδιάστρια Εφορείας Αρχαιοτήτων Χανίων.
Φωτογραφίες ανά σελίδα: Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου 10, 11, 20, Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Εργων Κρήτης 33, Κατερίνα Κόπακα: 4, 5, 9, 12, 13, 34 κάτω, Ελπίδα Χατζηδάκη: 22, 27, Κώστας Κυριακάκης: 16, 17 κάτω, 21, 31, Στέφανος Βερυβάκης: 6, 17 πάνω, μεσαία.
Σχεδιασμός – εκτύπωση: HORIZON.
Να γιατί το τεύχος αυτό, έπρεπε να οργανωθεί, να συνταχθεί και να εκδοθεί, ύστερα μάλιστα και από τις εργασίες, όλο το καλοκαίρι και όχι μόνο, εκεί, της Αρχαιολογίας μας. Γι’ αυτό και τα συγχαρητήριά μας είναι ολόθερμα. Μπράβο! Πάντα άξιοι!
***
Εδώ όμως φτάσαμε για σήμερα, στο τέλος και βέβαια στο τέλος της χρόνιας. Απ’ αρχής του Νέου Χρόνου, σειρά θα έχει η παρουσίαση πολλών και εκλεκτών ημερολογίων του 2019, που έχομε λάβει! Γεια σας, Υγεία και Καλή Χρονιά! Και σας ευχαριστούμε, που μας διαβάζετε!
