Αγαπητοί αναγνώστες
Καλημέρα Σας!
Μια βδομάδα ακόμη -συν Θεώ- και φτάνομε στη Μεγαλοβδομάδα!
Ασφαλώς θυμηθήκαμε να εκκλησιαστούμε κι αυτές τις μέρες: την Τετάρτη (10/4), για την ιερή μνήμη του μαρτυρικού Πατριάρχη Κων/πόλεως, Γρηγορίου του Ε’, και την επομένη (11/4), στην ακολουθία του Μεγ. Κανόνα, ενώ σήμερα (12/4), έχομε τον Ακάθιστο Υμνο, στο σύνολό του (Α-Ω).
Να σημειώσουμε επίσης πως μεθαύριο (14/4) γιορτάζομε την Ε’ Κυριακή των Νηστειών, την αφιερωμένη στη Μαρία την Αιγυπτία. Στην ευαγγελική περικοπή της λειτουργίας της Κυριακής αυτής (της Ε’ των Νηστειών) παρακαλούμε να προσέξετε την ευαγγελική περικοπή (Μάρκου, κεφ. Ι’, 32-45) που θα εκφωνηθεί. Είναι η οδηγία προετοιμασίας μας, για να βιώσουμε με πίστη και ευλάβεια, τα γεγονότα της Μεγ. Εβδομάδας. Ο Κύριος, σ’ αυτήν την περικοπή, μιλεί στους μαθητές Του, για τα πάθη των Αγίων Ημερών, που έπονται!
***
Εδώ όμως θα συνεχίσουμε σήμερα, με την αναφορά μας, για ένα σπάνιο βιβλιαράκι, έκδοσης 1965, από την Ιερά Μητρόπολη Κισάμου και Σελίνου, που τυχαία έπεσε πρόσφατα στα χέρια μας.
Αυτό το… απόκτημα, μας έδωσε την ευκαιρία να γνωρίσουμε τη βαθειά εκτίμηση που έτρεφε μια ζωή, ο αοίδιμος – σήμερα Ιεράρχης της Επισκοπής Κισάμου και Σελίνου Ειρηναίος Γ. Γαλανάκης, για τη Βυζαντινή Τέχνη!
Αναφερόμαστε στο πόνημα του αείμν. Ανέστη Χ. Μακριδάκη, υπευθύνου τότε, το 1965, του Γραφείου Τουρισμού της Νομαρχίας Χανίων, με τίτλο: “Βυζαντινοί ναοί του Νομού Χανίων”, θέμα για το οποίο καθημερινά του ζητούσαν, ξένοι αλλά και Ελληνες επισκέπτες, πληροφορίες, για να πάνε και να θαυμάσουν και μελετήσουν Βυζαντινή Τέχνη και Αγιογραφίες, στα χωριά μας.
Σχετικό βιβλίο – οδηγό, να τους παραπέμψει, δεν είχε. Είχε όμως ετοιμάσει ένα βιβλιαράκι – ευρετήριο των Βυζαντινών Ναών μας, χειρόγραφό του.
Και τότε απευθύνθηκε στον Σεβασμ. Μητροπολίτη Κισάμου και Σελίνου Ειρηναίο στο Καστέλλι, αρχές του 1965, (ήξερε πως έχει ένα μικρό τυπογραφείο για την εκμάθηση της σχετικής Τέχνης, μαθητών της εκεί Τεχνικής Του Σχολής, κι ότι εκεί τυπωνόταν το περιοδικό της Μητροπόλεως: “Χριστός και Κόσμος”, καθώς και άλλα βιβλία), και του ζήτησε αν υπάρχει δυνατότητα εκτύπωσης του φυλλαδίου του, 50 περίπου σελίδων και μικρού 8ου σχήματος, στο τυπογραφείο αυτό της Ι.Μ.Κ. Σελίνου!
Ο Σεβ. Μητροπολίτης Ειρηναίος του είπε: «Οχι μόνο θα στο εκδώσουμε, και χωρίς αμοιβή, (μόνο το χαρτί θα προμηθευτείς), αλλά και θα γράψουμε κι έναν μικρό Πρόλογο, εισαγωγικά, αφού εσύ δεν έχεις ετοιμάσει!».
Και το βιβλιαράκι: “Ανέστη Χ. Μακριδάκη: Βυζαντινοί Ναοί του νομού Χανίων – Κρήτης” – “Εκδοσις: Ιεράς Μητροπόλεως Κισάμου και Σελίνου, 1965, σε σχήμα 8ο μικρό, σελίδες 50, πρόλογο Του Κισάμου Σελίνου Ειρηναίου”, εκτυπώθηκε χαρίστηκε, διατέθηκε και εξαντλήθηκε, πολύ σύντομα.
– Τον “Πρόλογο” αυτού του βιβλίου, σας παραθέτουμε στη συνέχεια, δώρο των ημερών, και ευλογία από τα ουράνια, του αοίδιμου Ιεράρχη της Μητροπόλεως Κισάμου και Σελίνου Ειρηναίου Γαλανάκη! Το κείμενο του Προλόγου:
«- Η τέχνη υπήρξε πάντοτε το μοναδικόν μέσον με το οποίον ο άνθρωπος εζήτησε να εκφράση τα βαθύτερα βιώματα και συναισθήματά του. Η Μουσική, η Ποίηση, η Γλυπτική και η Ζωγραφική εχρησιμοποιήθηκαν σε όλους τους πολιτισμούς και από όλες τις θρησκείες διά να ερμηνέψουν και να παραστήσουν ιδέες και δόγματα που είναι δύσκολο να τα εκφράση κανείς με το συνηθισμένο πεζό λόγο. Ο Χριστιανισμός καίτοι αρνήθηκε στην αρχή, από φόβο προς την ειδωλολατρεία, να χρησιμοποιήση την αρχαία τέχνη, άρχισε σιγά – σιγά να καλλιεργή μία δική του απλή συμβολική τέχνη κι αργότερα που νίκησε κι απλώθηκε με δύναμη κι επιρροή πάνω σ’ ολόκληρο τον κόσμο, ανέπτυξε πρωτότυπα και δημιουργικά την ποίηση, τη μουσική και τη ζωγραφική κι έδωσε αριστουργηματικά έργα στους Μεσαιωνικούς και τους νεώτερους χρόνους. Ιδιαίτερα καλλιεργήθηκε η ζωγραφική στον Ορθόδοξο Βυζαντινό κόσμο που εδημιούργησε Σχολές, ανέδειξε μεγάλους ζωγράφους κι έδωκε κλασσικούς τύπους έργων τα οποία θαυμάζονται και σήμερον. Ετσι εδημιουργήθηκε η περιλάλητη Βυζαντινή Αγιογραφία, που εζήτησε με το συμβολισμό και την λιτότητά της να εκφράση τη μεγάλη φιλοσοφική αρχή του Χριστιανισμού, τη νίκη δηλ. και την επιβολή του πνεύματος επί της ύλης. Οι αυστηρές και σκελετωμένες μορφές της Βυζαντινής ζωγραφικής δεν έχουνε βεβαίως την πλαστική αρμονία της αρχαίας τέχνης διότι δεν έχουν σκοπό να εκφράσουνε το “φυσικόν” αλλά το “υπερφυσικόν”, το πνευματικό δηλ. και το υπερκόσμιο.
Ο Χριστιανισμός που βρήκε τον άνθρωπο στο χαμηλό επίπεδο του υλισμού και του αισθησιασμού της αρχαίας ειδωλολατρείας, εζήτησε να τον ανυψώση και να τον πνευματοποιήση. Εζήτησε να τον μαθητεύση στην άσκηση και την περισυλλογή και να τον παιδαγωγήση στη νέα, στην “καινή κατά Χριστόν ζωήν και πολιτείαν”. Ο Βυζαντινός Χριστιανισμός εχρησιμοποίησε πάρα πολύ την εικονογραφία για την πνευματική αγωγή των πιστών του. Σήμερο θεωρούμε τον κινηματογράφο σαν το μοναδικό μέσο για να κάνωμε εποπτική διδασκαλία και να ψυχαγωγήσωμε τον άνθρωπο της εποχής μας. Η Εκκλησία όμως, πρέπει να το αναγνωρίσουμε αυτό, είναι εκείνη που πρώτη εχρησιμοποίησε τον Κινηματογράφο, την παράσταση δηλ. με εικόνες προσώπων και γεγονότων που συγκινούν και συναρπάζουν τον άνθρωπο. Κι όπως ο σημερινός θεατής του Κινηματογράφου στέκει εκστατικός και θαμπωμένος μπροστά στο φίλμ του, έτσι στεκόταν μια φορά, στους μεγάλους εκείνους χρόνους της πίστεως, εκστατικός και μεταρσιωμένος ο χριστιανός μπροστά από το εικονοστάσι και τις τοιχογραφίες της Εκκλησίας του.
Δεν είναι βέβαια εδώ ο τόπος για να κάμωμε τη σύγκριση Εκκλησίας και Κινηματογράφου και να πούμε πώς πρέπει να αντιμετωπίση ο Χριστιανισμός το τεράστιο αυτό θέμα της εποχής μας, θέλομε όμως να πούμε πως και σήμερο ακόμη κείνος που ευρίσκεται σε Ναό με αληθινή Βυζαντινή Αγιογραφία δε μπορεί παρά να νοιώσει την έκσταση και το μυστήριο που γεμίζει την ψυχή μας η Ιερά τέχνη. Γνωρίζομε πόσα έντονα είναι τα αισθήματα του συγχρόνου ανθρώπου προς ό,τι είναι επίγειο και “υλικό”. Ομως μέσα βαθειά στην ψυχή του κάθε ανθρώπου υπάρχει κατά τον Ποιητή “…μια λουρίδα γαλάζιας λαχτάρας” κι όλοι μπορούμε μέσα στο Χριστιανικό μας Ναό να βλέπωμε πίσω από τις σιωπηλές και σοβαρές μορφές των Αγίων και των εκλεκτών του, τα μεγάλα πρότυπα των αιωνίων ιδανικών της ζωής και της ανθρωπότητος.
Η Βυζαντινή Αγιογραφία καλλιεργήθηκε με ιδιαίτερη φροντίδα στην Κρήτη και μας άφηκε έξοχα μνημεία σε εικόνες και τοιχογραφίες, που στολίζουν ακόμη τα Μοναστήρια και τα Εκκλησάκια μας παντού σ’ όλη τη Νήσο. Ο Νομός των Χανίων και ιδιαίτερα αι επαρχίαι της Μητροπόλεως Κισάμου και Σελίνου είναι γεμάτες από Εκκλησάκια με εικόνες γνησίας κατά το πλείστον Βυζαντινής τέχνης. Τα εκκλησάκια αυτά δεν έχουνε μόνο αρχαιολογικόν ενδιαφέρον, αλλά πρέπει να τα θεωρούμε ως Ιερά κειμήλια των προγονικών μας παραδόσεων και ως Μουσεία της Θρησκευτικότητας και των ευσεβών αισθημάτων του λαού μας. Εχομεν λοιπόν χρέος να τα προστατεύωμεν από τη φθορά του χρόνου, από τις ζημιές των καιρικών συνθηκών και να μη κάμνωμε καμμιά μεταβολή σ’ αυτά χωρίς τη γνώμη της ειδικής αρχαιολογικής υπηρεσίας.
Διά να μη χαθούν δε και οι λιγοστές ακόμη καλές εικόνες των καλόν είναι να μεταφερθούν σε ωρισμένα κέντρα (Μοναστήρια, πινακοθήκες κ.λπ.) που θα προστατευθούν από τους ιεροσύλους και τους αρχαιοκαπήλους… Και παραλλήλως προς αυτά, καλόν είναι να γνωρίζομεν όλοι μας και να γνωρίζουν ιδιαιτέρως οι κάτοικοι των χωριών μας την ιστορία και την αξία των Βυζαντινών μας αυτών μνημείων και θησαυρών διά να τα σέβωνται και να τα κατανοούν καλύτερα.
Προς το σκοπό αυτό γράφεται και το μικρό αυτό βιβλιαράκι του φίλου κ. Α. Μακριδάκη, ο οποίος με περισσόν ζήλον καλλιεργεί και προάγει τον τουρισμόν εις τον τόπο μας και έχει ιδιαίτερον ενδιαφέρον διά τα Βυζαντινά μας μνημεία. Συγχαίρομε και ευγνωμονούμε τον κ. Μακριδάκη διότι είχε την διάθεση και τον κόπον να εργασθή, να συλλέξη και να εκθέση έστω και περιληπτικώς πολύτιμους πληροφορίας διά τα Βυζαντινά μνημεία του Νομού μας.
+ Ο Κισάμου και Σελίνου Ειρηναίος
– 1965 -»
Εδώ φτάσαμε συν Θεώ, στο τέλος και για σήμερα. Ευχές για ένα Σαββατοκύριακο χαρούμενο, με Υγεία «και κάθε ποθητό» που εύχονταν κι οι παλιοί μας! Γειά Σας!
