Αγαπητοί αναγνώστες, καλημέρα σας!
Την Τετάρτη (7/5) το απόγευμα ο Δήμος Χανίων και η Δημοτική Βιβλιοθήκη Χανίων τίμησαν τη μνήμη του αξέχαστου Μιχάλη Γρηγοράκη, με την ονομασία της αίθουσας των περιοδικών εκδόσεων της Δ.Β.Χ. σε: ΑΙΘΟΥΣΑ ΜΙΧΑΛΗ ΓΡΗΓΟΡΑΚΗ, εκεί δηλαδή όπου εργάζονταν όλα τα χρόνια της προσφοράς του στη Δ.Β.Χ. ο τιμώμενος!
Στην εκδήλωση, ύστερ’ από τους χαιρετισμούς των Αρχών και των Διοργανωτών της Τιμητικής Εσπέρας, μίλησαν για την προσφορά του αείμν. Μιχ. Γρηγοράκη: Η δ/ντρια της Δ.Β.Χ. κα Χουδαλάκη, ο δάσκαλος – λαογράφος κ. Σταμ. Α. Αποστολάκης, η φιλόλογος, ιστορικός κα Στέλλα Αλιγιζάκη και η τ. προϊσταμένη της Δ.Β.Χ. κα Χρυσούλα Καραπατάκη. Στοιχεία για τα χρόνια της συνεργασίας του τιμώμενου στον “Παρατηρητή” του αείμν. Μανόλη Μπακλατζή, μας έδωσε η φιλόλογος – τ. λυκειάρχης κα Αρχόντισσα Παπαδερού – Ναναδάκη.
Από τον πυκνό περιεχομένου, εξάλλου, χαιρετισμό της εκπροσώπου των “Χανιώτικων νέων”, σημερινής δ/ντριας των κας Ελιας Κουμή, πληροφορηθήκαμε με ιδιαίτερη χαρά ότι ετοιμάζουν τα Χαν. Νέα, μέσα στο καλοκαίρι, εκδήλωση στη μνήμη του αξέχαστου Μίγρη, έκδοση του τελευταίου τόμου των Εύθυμων Κρητικών Ιστοριών του καθώς και ανέβασμα μικρού θεατρικού έργου του από το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.Κ. Ανακοινώσεις που μας έδωσαν πολλή χαρά!
***
– Ακολουθεί το κείμενο της ομιλίας του κ. Σταμάτη Απ. Αποστολάκη κατά την παραπάνω περιγραφόμενη εκδήλωση!
“ΤΙΜΗ ΣΤΟΝ ΑΕΙΜΝ. ΜΙΧ. ΓΡΗΓΟΡΑΚΗ”
Ξεκινώντας από τα παλιότερα, λέω να θυμηθούμε:
1. Στην εκδήλωση με θέμα “τη Δημοτική Βιβλιοθήκη Χανίων, στο πέρασμα του χρόνου”, που διοργανώθηκε εδώ το Σάββατο 7 Ιουνίου 2008, δέχτηκα την πρόταση της Διεύθυνσης ν’ αναφερθώ σε σκόρπιες μνήμες μου, από της ιδρύσεώς της, 1953 και ως τα τότε 2008!
2. Με την ευκαιρία που μου έδωσε επίσης πρόσφατα, η πρόταση του αντιδημάρχου κ. Λειψάκη και η ομόφωνη -στη συνέχεια- έγκρισή της από το Δημοτικό Συμβούλιο Δήμου Χανίων για να δοθεί το όνομα του αείμν. Μιχάλη Γρηγοράκη, στην αίθουσα που φιλοξενούνται οι περιοδικές εκδόσεις της Δημ. Βιβλιοθήκης και όπου εκείνος εργάζονταν όλα τα χρόνια σε: “Αίθουσα Μιχ. Γρηγοράκη”, έγραψα στην έγκριτη χανιώτικη εφημερίδα που συνεργάζομαι, τα “Χανιώτικα νέα”, (φύλλο αριθμ. 14.224, της 11-4-2014, σελίδα 35), τις σκέψεις μου πάνω στη δίκαιη και επιβεβλημένη αυτή τιμή, για τον αείμνηστο φίλο, γκαρδιακό, γείτονα και συνεπαρχιώτη στην καταγωγή Μιχ. Γρηγοράκη. Ενοιωσα έντονα ότι είχα χρέος να δημοσιοποιήσω τις σκέψεις μου εκείνες, γιατί συμπορευτήκαμε για αρκετά χρόνια, με τον αξέχαστο Μιχάλη, εγώ σαν αναγνώστης και ας πούμε ερευνητής και εκείνος σαν “κατεχάρης υπάλληλος” της Βιβλιοθήκης και συμπορευτής σε πολλά θέματα έρευνας και συλλογής λαογραφικού και ιστορικού υλικού!
Ηταν εξάλλου και πατέρας της μαθήτριας μου, κόρης τους, της Ζαφειρούλας (Ρούλας) στο 6ο Δημ. Σχολείο Χανίων (Νέας Χώρας), τα χρόνια 1982 – 1985. Πήρε μάλιστα, καθώς θυμάμαι, απολυτήριο με άριστα καθώς και ο αδελφός της Ευτύχης, λίγο μετά.
[Απ’ εκείνα τα χρόνια διατηρώ στο αρχείο μου χειρόγραφες εργασίες, που ανέθετα στην κάθε τάξη μου για τις γιορτές. Στο λαογραφικό υλικό εκείνης της χρονιάς -τα κοίταζα χθες βράδυ- η μαθήτριά μου Ρούλα έγραφε: “Τα κάλαντα Χριστουγέννων και Φώτων, μου τα είπε η γιαγιά μου Ευδοξία Τσουρουνάκη, 68 χρόνων, από την Κάντανο και μου τα συμπλήρωσε η μητέρα μου Ελένη Γρηγοράκη, Καντανιώτισσα κι εκείνη!…”. Είμαστε δηλαδή: μπρος σε άρτιο λαογραφικό χειρόγραφο. Ολα στάλθηκαν στο Υπουργείο και βραβεύτηκαν.
Η αναφορά μας όμως γίνεται για να εκτιμήσουμε τις οικογενειακές καταβολές και φροντίδες που ήταν άριστες!].
– Ας επιστρέψουμε όμως στον φίλτατο πάντα αείμνηστο σήμερα Μιχ. Γρηγοράκη, τον “Μίγρη” των “Χανιώτικων νέων” και του “Παρατηρητή” πιο πριν.
3. Χρόνια Δικτατορίας: Τακτικός αναγνώστης, τις ελεύθερες από το σχολείο ώρες εγώ, βοηθός στις έρευνές μου ο υπάλληλος της Δ.Β.Χ. ο Μιχ. Γρηγοράκης και βέβαια και όλοι οι άλλοι, έτοιμοι να εξυπηρετήσουν πρόθυμα και τότε και σήμερα και πάντα.
– Κείνη τη μέρα γύρω στις 12 μ. εγώ κατέβηκα στο γωνιακό καφενείο του Σελινιώτη Ξανθού, απέναντι από τον Δήμο για έναν καφέ. Σε λίγο φτάνει κρυωμένος κι ο Μιχάλης για ένα τσάι. Το ’πιε βιαστικά, θαρρώ το πήρε και ξανανέβηκε στη βιβλιοθήκη. Δεν είχε τελείως απομακρυνθεί κι ενώ εγώ συνέχιζα τον καφέ μου και τα ανασκαλέματά της τσάντας μου με τις σημειώσεις, με πλησιάζει ένας κύριος σοβαρός – σοβαρός και μου λέει: “Είμαστε από την Ασφάλεια κύριε Αποστολάκη. Σου συνιστούμε ν’ αποφεύγεις τον κύριο που καθόσασταν πριν μαζί, γιατί θα ’χεις συνέπειες! Είναι μαρξιστής! Συνεννοηθήκαμε;…”.
“Συγγνώμη, παίρνω τον λόγο εγώ, αλλά ο άνθρωπος αυτός, ορκίζομαι σε ό,τι έχω ιερό, ποτέ δε μου συζήτησε πολιτικά μόνο για ποίηση, πεζογραφία, ιστορία της Κρήτης, συζητάμε…”.
– Με κοίταξε κι απότομα μου είπε.
“- Ακούσατε τι σας είπαμε;…” και αποχώρησε…
– Λίγο αργότερα τον μετακίνησαν σε άσχετη υπηρεσία και τον Μάρτη του 1968, τον έπαψαν!… Για να επανέλθει το 1976 ο ταλαίπωρος.
– Ευτυχώς στεγάστηκε στα “Χανιώτικα νέα”, που είχε ήδη αρχίσει η έκδοσή των!
4. Στα 1978 τώρα: Στο αναγνωστήριο του Μίγρη, όπως το λέγαμε, εδώ απέναντί μας ανεβαίνοντας τη σκάλα, αριστερά.
Εκείνος αποδελτιώνει, κάνει χαρτοκόμματα, καρτέλλες, φακέλους και συζητά. Βρίσκομαι κι εγώ, πάνω στην ώρα εδώ μπαίνει μέσα ο αείμνηστος σήμερα Βασίλης Ζαχαράκης, ζωγράφος και ποιητής, φίλος του Μιχάλη, άγνωστος σε μένα. Μου στον συστήνει, ανταλλάσσουμε σκέψεις, γινόμαστε φίλοι. Κι όταν την άλλη μέρα, πάλι εδώ, του χαρίζω το ανάτυπό μου, από την “Κρητ. Εστία”, με τίτλο: “Η Μάχη της Κρήτης, στη Νεολλ. Ποίηση” και το ξεφυλλίζει διερευνητικά, μου λέει:
“- Να σου δώσω κι εγώ ένα σχετικό ποίημα μήπως το συμπεριλάβεις στη μελέτη σου;
– Να το αυτόγραφο, έχει τίτλο: “Σκινές”, συγκλονιστικά βιώματα της καταστροφής του Σκινέ από τους Γερμανούς και την εκτέλεση του πατέρα του, 1-8-1941.
– Για μένα, χάρις στον Μιχάλη, πολύτιμο απόκτημα. Το συμπεριέλαβα στον τόμο: “Η Μάχη της Κρήτης, στη Νεολλ. Ποίηση”, στη σ. 64, της έκδοσης του 1995. Λίγο πιο πριν, στη σ. 49 φιλοξενείται του Μίγρη το ποίημα: “Σούμπερτ, ο δήμιος της Κρήτης”.
– Αυτές οι πνευματικές επικοινωνίες, γνωριμίες, ανταλλαγές δημοσιευμάτων μας, κρίσεις και κριτικές, είχαν μεγάλη σημασία.
Κι ο Μιχάλης πάντα γενναιόδωρος δεν μου λείπει έργο του ή φάκελος με τις σειρές των σχετικών αποκομμάτων του κι όλα με αφιερώσεις συγκινητικές. Να μία από τις τελευταίες: “Στο Σταμάτη αξιόλογο πνευματικό δημιουργό και φίλο καλό!” Μίγρης, Γενάρης του 2004, “στο έργο του: “Τα Χανιά, όπως τα είδαν οι ξένοι”, έκδοση “Χανιώτ. νέων” – Χανιά, Φθινόπωρο 2003, σχ. 8ο, σ. 192.
Από τα τόσα έργα του -για τα οποία έχει ανατεθεί σε άλλο ομιλητή ο τομέας αυτός- τα δημοσιευμένα, μόνο στις “Χανιώτικες φυσιογνωμίες” (έκδοση: “Χανιώτικων νέων”, Νοέμβριος του 2008) ήταν άτυχος, γιατί δεν πρόλαβε να το δει, να το χαρεί τυπωμένο.
Διαβάζουμε, με πολλή συγκίνηση το προλογικό σημείωμα του εκδότη του, Γιάννη Γαρεδάκη. Μεταξύ των άλλων σημειώνει: “…Ο αξέχαστος φίλος και συνεργάτης Μιχ. Γρηγοράκης είχε μεγάλη προσφορά στα Γράμματα, στην Ερευνα, στην Παρουσίαση Ιστορικών Προσώπων και Καταστάσεων του τόπου μας, αλλά και προσέγγιση της μαγκούφικης -όπως έλεγε- καθημερινότητας…”.
Χαρακτηρισμός και αποτίμηση έργου, πιστεύουμε εμείς, ακριβοδίκαιος και από τον Ανθρωπο που τον στήριξε πατρικά, τον έζησε από κοντά μια ζωή και ανέδειξε το έργο του, εκδίδοντάς το! γιατί το εκτίμησε σωστά!
– Για την επιβεβλημένη αυτή παρένθεση ας μου το συμπαθήσει ο αγαπητός Γιάννης Γαρεδάκης!
***
5. Μια άλλη δραστηριότητα του Δήμου μας -εκδοτική- δεν πρέπει να παραλειφθεί από τις αναφορές μας.
Αναφέρομαι στην κατά Μάιο ετήσια έκδοση: “Χανιά 1973” έως “Χανιά – 1991”.
Ο Μιχ. Γρηγοράκης από το 1975 που προετοιμάζεται η επιστροφή του στον Δήμο, μας δίνει ποίημα (βρίσκεται στη σ. 7 του τεύχους του 1975 με τον τίτλο: “Χανιά”).
Από το 1976 όμως (δημαρχία Αντ. Μαρή) μας ανατίθεται η φροντίδα της έκδοσης, η εικονογράφησή της, επιλογή του Μίγρη και βέβαια συνεργασίες του πεζές και ποιητικές.
Τακτική, που συνεχίζεται σ’ όλα τα επόμενα λευκώματα όπως τα λέγαμε. Η συγκέντρωση της ύλης από Χανιώτες πνευματικούς δημιουργούς, ανάμεσά τους κι εμείς. Η φροντίδα της εικονογράφησης του κάθε τεύχους, από τον γνώστη των θησαυρών της Δ.Β.Χ. και οι διορθώσεις στου Πελεκανάκη, στην Κίσαμο, στα όρθια, από μένα. Αξέχαστα χρόνια, αλλά και αλησμόνητη συνεργασία με τον Μιχάλη.
6. Σ’ εκείνα τα χρόνια αναφέρονται και οι επόμενες γραμμές: – Είμαστε στο 1989, στις 20 του Φλεβάρη, στην αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Χανίων, έχει οργανωθεί από τον Σύνδεσμο Φιλολόγων Νομού Χανίων και τη Δημοτική μας Αρχή, τιμητική βραδιά, αφιερωμένη: στον Μιχάλη Γρηγοράκη, στον Βασίλη Χαρωνίτη κι εμένα.
– Την προσφορά του αείμν. Μιχάλη και τη δική μου, είχε αναλάβει να παρουσιάσει, στο πολυπληθές όντως ακροατήριο, η αγαπητή φιλόλογος και ιστορικός, ερευνήτρια κα Στέλλα Αλιγιζάκη, η και αποψινή ομιλήτρια.
Τα τι είπε για τους δυο μας είναι δημοσιευμένα στο πανηγυρικό διπλό τεύχος της περιοδικός έκδοσης της Ενωσης Πνευματικών Δημιουργών: “Πνευματικά Χανιά”, τευχ. 4 – 5 Ιαν. – Αυγ. 1990, σ. 43 – 61.
Δεν ξεχνιέται ότι είδε κι έπαθε για να ’ρθει ο Μιχάλης στην αίθουσα του Δήμου. Δεν το ήθελε! Δεν το θεωρούσε απαραίτητο. Πιστεύω ότι η φιλία του με την κα Αλιγιζάκη, τον υποχρέωσε να υποχωρήσει προ στιγμής, που όμως τελικά δεν ήρθε.
Την επομένη, τα “Χανιώτικα νέα” αφιέρωναν πρωτοσέλιδα στήλες για την όλη εκδήλωση. Οι τιμηθέντες -εξάλλου- ήταν και τακτικοί συνεργάτες της εφημερίδας και ο κ. Γαρεδάκης δεν θα ενέκρινε την απουσία της προβολής της εκδήλωσης, από την πάντα πλούσια ενημερωμένη εφημερίδα του.
Αλήθεια! Σε πόσους εκλεκτούς συμπολίτες μας έχουμε απέραντες υποχρεώσεις. Οι ευχαριστίες μας από καρδιάς κι αυτήν την ώρα και πάντα, είναι δεδομένες!
7. Αγαπητοί μου,
είμαστε βέβαιοι πως ο αξέχαστος Μιχάλης θα είναι ασφαλέστατα παντοτινά ευγνώμων προς τον Δήμο μας (του οποίου ήταν παραγωγικός, μεθοδικός και εργατικός υπάλληλος και συνάμα πολύπαθος και πικραμένος τα δύσκολα της επταετίας χρόνια) για τη σημερινή δίκαιη τιμή της ονομασίας της αίθουσας που θήτευσε για χρόνους και εργάζονταν εκεί στο πάντα φορτωμένο γραφείο του, σε “ΑΙΘΟΥΣΑ ΜΙΧΑΛΗ ΓΡΗΓΟΡΑΚΗ”.
– Πιστεύουμε πως βρίσκεται εδώ το πνεύμα του κι όταν θα βγαίνει για τη συνήθη έξοδό του ξέρουμε πού θα σεργιανίζει και θα τακτοποιεί: στο υπόγειο θησαυροφυλάκιο των “Χανιώτικων νέων”, εκεί στην οδό Μπουνιαλή ή στο Μουσείο Τυπογραφίας, στο Βιομηχανικό πάρκο! Γιατί, ύστερ’ από τόσων χρόνων συνεργασία, αλλά και απλόχερη υποστήριξή του, δεν επιτρέπει στον εαυτό του να ’ναι αγνώμων!
Ετσι λοιπόν:
– Στο σπίτι τους στη Νέα Χώρα, ο αφοσιωμένος οικογενειάρχης: Παρών!
– Στην ΑΙΘΟΥΣΑ ΜΙΧΑΛΗ ΓΡΗΓΟΡΑΚΗ, εδώ στη Δημοτική μας Βιβλιοθήκη: Μόνιμα Παρών! Και βέβαια στα Χ.Ν. ούε σκέψη για απουσία του. Πάντα παρών!
Eυτυχές που το πνεύμα του δεν θα κουράζεται σ’ αυτές τις μετακινήσεις του γιατί και τα τρία “στέκια” του, βρίσκονται στα αγαπημένα του Χανιά, το ένα κοντά στο άλλο! Αιώνια: Παρών, παντοτινά: Κοντά μας!
Ευχαριστώ!
Χανιά, 7-5-2014
– Κι εδώ τελειώσαμε για σήμερα! Τα ξαναλέμε -συν Θεώ- την άλλη βδομάδα ως τότε γεια σας και καλό Σαββατοκύριακο.
