Αγαπητοί αναγνώστες,
Καλημέρα Σας και Καλό μήνα με Υγεία!
– Πρώτη βδομάδα του καλοκαιρινού Ιούλη, π’ άρχισε με την γιορτή των Αγίων Κοσμά και Δαμιανού (1/7) και συνεχίζει σήμερα (5/7) με την ιερή μνήμη “του Αγ. Αθανασίου και των συν αυτώ μαθητών Του”, μεγάλη η Χάρη Των!
– Για τα λαογραφικά των ημερών, μας καλύπτει, και γι’ αυτή τη βδομάδα η συνεργασία μας, της προηγ. Παρασκευής!
– Ετσι, θα δώσουμε όλον τον υπόλοιπο χώρο της στήλης μας, στην παρουσίαση δύο εκλεκτών και ιδιαίτερα ενδιαφερόντων βιβλίων, για τον Μεγάλο: Νίκο Καζαντζάκη, αρχίζοντας αμέσως:
“Ο Νίκος Καζαντζάκης και η Πολιτική του”, συλλογικό έργο των εκδόσεων “Καστανιώτης”, Αθήνα, 2019, σχ. 8ο μικρό, σ. 262.
Η επίσημη παρουσίασή του, πραγματοποιήθηκε στην πόλη μας, στα μέσα Ιουνίου. Δυστυχώς εμείς, είχαμε την ατυχία, να βρισκόμαστε εκτός Χανίων, οπότε δε χαρήκαμε την εξαιρετική εκείνη παρουσίαση, που έγινε με παρόντα τον πρόεδρο της Δ.Ε.Φ.Ν.Κ. αξιότ. κ. Γιώργο Στασινάκη. Μετά τους χαιρετισμούς των συνδιοργανωτών της εκδήλωσης, κατά τα σχ. δελτία Tύπου, ακολούθησαν οι Εισηγήσεις των εκλεκτών κ.κ. Γιάννη Φίλη, πρώην πρύτανη Πολυτεχνείου Κρήτης, Σήφη Μιχελογιάννη, πρώην βουλευτή και μέλος της Συντον. Επιτροπής, και κας Ρούλα Βουράκη, φιλόλογο, υπεύθυνη του Τοπ. Τμημ. Δ.Ε.Φ.Ν.Κ. ν. Χανίων.
Τον συντονισμό της εκδήλωσης είχε ο αγαπητός συνάδελφος και εκλεκτός φίλος Βαγγέλης Κακατσάκης.
Μελετήσαμε αυτές τις μέρες, το έργο, και σήμερα μπορούμε να γράψουμε, δύο, έστω, φτωχικές γραμμές παρουσίασης των εκλεκτών μελετών του τόμου, αρχίζοντας από τον Πίνακα περιεχομένων του:
ΕΡΗ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ
Πρόλογος…
ΡETER BIEN
Η εσχατολογική αισιοδοξία: η αμετάβλητη φιλοσοφία του Καζαντζάκη…
ΑΘΗΝΑ ΒΟΥΓΙΟΥΚΑ
Ο Νίκος Καζαντζάκης και ο “Τρίτος Κόσμος”…
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Α. ΔΗΜΑΔΗΣ
Ο Νίκος Καζαντζάκης την εποχή του φασισμού…
Σηφης ΜιχελοΓιαννης
Νίκος Καζαντζάκης: Λογοτεχνία και Πολιτική –
μία αμφίδρομη σχέση…
ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΑΤΣΗΣ
Σχέσεις του Νίκου Καζαντζάκη με τον κομμουνισμό
Γιωργος Ρωμαιος
Η απέλαση του Νίκου Καζαντζάκη από την Αγγλία…
Φωτεινή Τομαη
Οι ελληνικές Αρχές και ο Νίκος Καζαντζάκης…
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΦΩΤΙΑΔΗΣ
Ο Νίκος Καζαντζάκης και οι Ελληνες του Καυκάσου…
ΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ
Οι διανοούμενοι της Αριστεράς και ο Νίκος Καζαντζάκης
Νικος Ψιλακης
Νίκος Καζαντζάκης: “Ζω κι εγώ τον καημό ολόκληρου του γένους…” – Από την περιπέτεια της Κατοχής στην κυβέρνησης Σοφούλη…
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ…
Ακολουθεί ιδιαίτερα κατατοπιστικός Πρόλογος (σ. 9-18) της κας Ερης Σταυροπούλου, στις γραμμές του οποίου, μεταξύ των άλλων, διαβάζουμε και τα παρακάτω:
«…Ο λογοτέχνης Καζαντζάκης, που δεν έγινε ακαδημαϊκός ούτε πήρε το βραβείο Νόμπελ γιατί την υποψηφιότητά του την πολέμησαν συντηρητικοί και αντιδραστικοί πολιτικοί και καλλιτεχνικοί κύκλοι στην Ελλάδα, είναι αξεδιάλυτα συνδεμένος με τον στοχαστή, τον φιλόσοφο, τον πολιτικό διανοητή Καζαντζάκη. Η κοσμοθεωρία του διαμορφώθηκε μέσα στη δίνη της εποχής του, αδιαχώριστη από τα κολοσσιαία ιστορικά γεγονότα που συνέβησαν στη διάρκεια της ζωής του και τις μεγάλες πολιτικοκοινωνικές, πολιτισμικές και ιδεολογικές ανατροπές, που άλλαξαν την εικόνα του τότε κόσμου. Τις βάσεις αυτής της κοσμοθεωρίας του, φτιαγμένης από ποικίλες και κάποτε φαινομενικά αλληλοσυγκρουόμενες ιδεολογίες και φιλοσοφίες, σηματοδοτούν τα τέσσερα “σκαλοπάτια” της δύσκολης ανοδικής δημιουργικής πορείας του: Χριστός, Βούδας, Λένιν, Οδυσσέας».
Αναλύεται και παρουσιάζεται διεξοδικά το Επιστημονικό Συνέδριο, με θέμα: “Ο Νίκος Καζαντζάκης και η Πολιτική”, που οργανώθηκε και πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα (15-16/2/2018), με τη συμμετοχή σημαντικών μελετητών του έργου του Ν. Καζαντζάκη (Peter Bien, Αθηνά Βουγιούκα, Κων/νος Α. Δημάδης, Σήφης Μιχελογιάννης, Μιχ. Πάτσης, Γιώργος Ρωμαίος, Φωτεινή Τομαή, Κων/νος Φωτιάδης, και Νίκος Ψιλάκης).
Οι εισηγήσεις των ως άνω εκλεκτών μελετητών, οι οποίες περιλαμβάνονται στον παρόντα τόμο, είναι όντως πολύτιμες!
«- Επιπλέον τα μελετήματα κατορθώνουν να φωτίσουν τις διαφορετικές αλλά συνδεόμενες όψεις μιας σειράς θεμάτων, όπως το ζήτημα της απέλασης του Καζαντζάκη από την Αγγλία το 1946 ή τις σχέσεις του με την Αριστερά ή τη συμμετοχή του στην κυβέρνηση Σοφούλη στα τέλη του 1945. Με τον τρόπο αυτό εξετάζονται διεξοδικά πολλά σημεία της πολιτικής δράσης και των ιδεών του Καζαντζάκη, σκιαγραφείται η ιδεολογική πορεία του και αναδεικνύεται η προσωπικότητά του ως διανοούμενου και ως ανθρώπου της δράσης».
Στέκομαι με πολλή συγκίνηση στα γραφόμενα όλων των μελετητών, όμως εκείνες οι σελίδες του τόμου 232-254 με το κείμενο του Ν. Ψιλάκη, με συγκινούν ιδιαίτερα. Σας μεταφέρω ένα συγκλονιστικό παράθεμα, μαρτυρία Κουτουλάκη, φωτογράφου της Επιτροπής: “Εκθεσης Διαπιστώσεων ωμοτήτων εν Κρήτη”, 1945, γράφει:
«Επιστρέφοντας από Κάντανο, στον δρόμο προς Κακόπετρο, είδαμε στο πλάι του δρόμου να στέκει ένας χωρικός, να κρατεί ορθό ένα δοκάρι και να μάσε κάνει νόημα να σταματήσομε […].
– Τέσσερις γιους μου σκοτώσανε… Οι δυο τελευταίοι ήσανε δίδυμα […].
Το σπίτι του ήταν κει δίπλα σε μιαν κατηφοριά. Μπαίνομε μέσα, τι να δούμε, ένα τραπέζι, μ’ όλα του Θεού τα καλά, και στη γωνιά μια γυναίκα μαυροφορεμένη μ’ ένα κοριτσάκι μικρό στην ποδιά της, να κάθεται να κλαίει…
– Ήντα ’ναι δα τουτανά, ήντα κλαις; Οι ανθρώποι δεν ήρθανε για να τωσε χαλάσεις την καρδιά ντως. Ελευτερω- θήκαμε, για όχι; Εξέχασές το; Ετσά ’ναι η λευτεριά· σε μας ήλαχε να δώσομε τα παιδιά μας… άλλος τα σπίθια ντου, άλλος ήδωκε τα λιόφυτά ντου… πως σου απόμεινε μόνο η κοπελιά, εγώ θα σου κάμω κι άλλους γιους…
Εκεί είδα τον Καζαντζάκη να κλαίει. Μέσα στ’ αυτοκίνητο μάς ήλεγε κι ήκλαιγε ακόμη, είδετε; αυτή είναι η κρητική ψυχή, την ελευτερία την έχει θρησκεία… Ενας τέτοιος λαός υποδουλώνεται ποτές;» (σ. 242).
Το παραπάνω απόσπασμα δεν το διαβάζομε πρώτη φορά. Το έχομε μελετήσει χρόνια τώρα, στον τόμο: Δήμου Ηρακλείου: “Εκθέσεις της Κεντρικής Επιτροπής Διαπιστώσεως ωμοτήτων εν Κρήτη” (Ηράκλειο, 1983, σχ. 8ο, σ. 108 + φωτογρ. υλικό, στις σ. 16, σ. 77, σήμερα όμως μας κατασυγκίνησε και συνιστούμε αυτό το έργο και βέβαια το σημερινό, να μην λείπουν από κανένα σπίτι της Κρήτης. Φροντίσετε, βρέστε τα!
***
Γιώργος Ν. Περαντωνάκης – Παναγιώτα Μ. Χατζηγεωργίου: “ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΝΙΚΟ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ” 1906-2012, Πανεπιστημ. Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο, 2018, σχ. 8ο μέγα, σ. 680.
Ενας ογκωδέστατος τόμος 680 σελίδων ογδόου σχήματος, αφιερωμένος στην “Βιβλιογραφία για τον Νίκο Καζαντζάκη, των χρόνων 1906-2012”, κυκλοφορεί από πέρυσι, από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.
Συγγραφείς του κοπιώδους αυτού έργου: ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης και η Παναγιώτα Μ. Χατζηγεωργίου.
Στην εισαγωγή του τόμου, οι ακούραστοι βιβλιογράφοι – δημιουργοί του έργου, μεταξύ των άλλων τονίζουν και τα παρακάτω:
«“Αρχή επιστήμης… βιβλιογραφίας επίσκεψις”. Κι όντως, για να μπορέσει ο μελετητής να ερευνήσει το έργο ενός λογοτέχνη, πέρα από τη δική του ματιά στα ίδια τα κείμενα και πέρα από τη θεωρία της λογοτεχνίας, η οποία θα του προσφέρει τα εργαλεία ερμηνείας, χρειάζεται και ένα πλήθος μελετών, άρθρων, βιβλίων κ.λπ. που αναδεικνύουν πτυχές και αναγνωστικές προσεγγίσεις του έργου αλλά και προβάλλουν έμμεσα τι δεν έχει διερευνηθεί. Η βιβλιογραφία, λοιπόν, είναι ακριβώς αυτός ο οδηγός που κατευθύνει την έρευνα και παρέχει όλα εκείνα τα επιστημονικά ερείσματα, τα οποία θα χρησιμεύσουν για την περαιτέρω μελέτη του συγγραφέα και των κειμένων του.
Κάπως έτσι, όταν πριν από είκοσι χρόνια θελήσαμε να μελετήσουμε το έργο του Νίκου Καζαντζάκη, ανατρέξαμε στις υπάρχουσες βιβλιογραφίες, οι οποίες προσέφεραν και προσφέρουν σημαντική βοήθεια, είναι όμως πεπερασμένες πλέον χρονικά και ερευνητικά. Ακριβώς γι’ αυτό τον λόγο, επιχειρήσαμε σταδιακά να συγκεντρώσουμε όλα όσα γράφτηκαν για τον ίδιο τον κρητικό συγγραφέα αλλά και για το έργο, τη δράση, τις λογοτεχνικές, φιλοσοφικές, πολιτικές και θρησκευτικές του αναζητήσεις, ώστε να μπορέσουμε να δούμε σε πλάτος και σε βάθος όλο τον καζαντζακικό κόσμο».
Για να καταλήξουν στην εκτενέστατη εισαγωγή τους, την τόσον διαφωτιστική, για το θαυμάσιο έργο, που μας χάρισαν.
«- Στην προσπάθειά μας πολλοί άνθρωποι συνέβαλαν με την εκούσια ή ακούσια προσοφρά τους, και γι’ αυτό οφείλουμε να τους ευχαριστήσουμε, γιατί είναι βέβαιο ότι χωρίς αυτούς δεν θα μπορούσαμε να φέρουμε εις πέρας το έργο μας».
– Και συνεχίζουν, με τις επιβεβλημμένες ευχαριστίες, προσώπων, φορέων οργανισμών κ.λπ.
Το κατόρθωμα των συντακτών του τόμου, να μας δώσουν στις σ. 1-629 αναλυτική τη βιβλιογραφία Ν. Καζαντζάκη, που φτάνει στον αυξ. αρ. 6350, και στις επόμενες σ. 631-677, τα αναλυτικά του έργου, ευρετήρια.
– Κλείνοντας τον πολύτιμο αυτό τόμο, στεκόμαστε με δέος μπρος στο επιτευχθέν έργο, συγχαίρουμε ολόψυχα τους δημιουργούς του, με τη βεβαιότητα ότι: τέτοιοι πνευματικοί άθλοι δεν επιτυγχάνονται εύκολα!
Πάντα άξιοι, και καλή συνέχεια.
***
Εδώ όμως σας αφήνομε για σήμερα. Καλή μελέτη, καλή ξεκούραση, και βέβαια Ιούλης είναι καλές και ευχάριστες διακοπές!
