ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΥΨΗΛΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΟΣ
Ι.Ε. Πυργιωτάκης: “Πανεπιστήμιο Κρήτης:
Η γένεση και η Πορεία: 1977 – 2017”
(Έκδοση: Πρυτανείας Πανεπιστημίου Κρήτης
Ηράκλειο, 2018, σχ. 4ο, σ. 510, δεμένο, πλούσια εικονογράφηση)
«Σαράντα χρόνους διάβηκε,
τση Κρήτης το καμάρι,
για το Πανεπιστήμιο μιλώ,
που ’χει μεγάλη χάρη!»
Oντως πολύτιμος και επιβλητικός τόμο· συγγραφή του εκλεκτού ομότιμου καθηγητή του ίδιου Πανεπιστημίου κ. Ι.Ε. Πυργιωτάκη. Συνιστά επίτευγμα!
Και το αξίζει το Πανεπιστήμιό μας, γιατί, καθώς γνωρίζουμε, η 40χρονη λίαν ευδόκιμη πορεία και το συντελεσθέν έργο του, τα χρόνια: 1977-2017, το ανέβασαν -σύμφωνα με την κατάταξη των Times Highen Education- στη θέση των 200 καλύτερων Πανεπιστημίων της Ευρώπης και των350 καλύτερων του κόσμου!
Δίκαιη κατάταξη, με διεθνή αναγνώριση!
*** * ***
Είχαμε την εξαιρετική τιμή να επισκεφτούμε, προ ημερών, τον αξιότιμο κύριο Οδυσσέα – Ιωάννη Ζώρα, πρύτανη του Πανεπιστημίου Κρήτης, στα γραφεία της Πρυτανείας (Ηράκλειο) και φεύγοντας, να λάβουμε δώρο πολύτιμο, τον βαρύτιμο τόμο, αφιέρωμα στην σαραντάχρονη λίαν ευδόκιμη ιστορική πορεία του Πανεπιστημίου Κρήτης, 1977 – 2017.
Επιστρέφοντας στα Χανιά, η μελέτη του, ήταν δεδομένη.
Κι αρχίσαμε: Μια πρώτη στάση μας, στο Καλλιτεχνικό εξώφυλλο του τόμου· μια σύνθεση του γλύπτη Μ. Τζομπανάκη, εικαστική απόδοση του μύθου της αρπαγής της Ευρώπης, σωστό καλλιτέχνημα!
Ύστερ’ από τον αναλυτικό Πίνακα Περιεχομένων (σελ. 5-11), ο Πρόλογος στο έργο, του πρύτανη του Πανεπιστημίου κ. Οδυσσέα – Ιωάννη Ζώρα (σελ. 15-17) είναι ιδιαίτερου ενδιαφέροντος. Αναφέρεται στην προσωπική του σταδιοδρομία και πανεπιστημονική πορεία, στο ίδιο Πανεπιστήμιο, την ποιοτική του άνοδο και θέση που έχει διεθνώς καταλάβει. Εκτιμά ιδιαίτερα την αξία της παρούσας συγγραφής, από τον κ. Πυργιωτάκη, πρώην αντιπρύτανη και σήμερα ομότιμο καθηγητή! Και συνεχίζει:
«Σήμερα, φυλλομετρώντας αυτόν τον πολυτελή και πολυσέλιδο τόμο, διαπιστώνω ότι τόσο η σκέψη μου για τη συγγραφή, όσο και η απόφαση μας να ανατεθεί στον κ. Πυργιωτάκη κρίνονται εκ του αποτελέσματος απολύτως ορθές. Το βιβλίο κρίνεται θησαυρός για το Πανεπιστήμιο Κρήτης. Περιέχει έναν τεράστιο όγκο στοιχείων και πληροφοριών, από τη σύλληψη της ιδέας για την ίδρυση του Πανεπιστημίου Κρήτης, τις διάφορες διακυμάνσεις και τις παλινδρομήσεις που γνώρισε η ιδέα αυτή έως την πραγμάτωσή της. Ο Πυργιωτάκης μέσα από την αναδίφηση του τοπικού τύπου αντλεί πληροφορίες, τις οποίες επεξεργάζεται με μεγάλη ικανότητα και δεξιοτεχνία για να συνθέσει μια αξιόπιστη αφήγηση για τη γένεση και την πορεία του Πανεπιστημίου Κρήτης. Επιμένει στην αναπαράσταση των πρώτων ημερών με κάθε δυνατή λεπτομέρεια. Αναζητά τους πρωτεργάτες του Πανεπιστημίου, τους πρώτους καθηγητές και κυρίως τους πρώτους φοιτητές και τους πρώτους πτυχιούχους από τους οποίους αντλεί το πρωτογενές υλικό της μελέτης του. Συνεχίζει κατόπιν με την ανάπτυξη του Πανεπιστημίου στους διάφορους τομείς (κτιριακές εγκαταστάσεις, ανάπτυξη σχολών και τμημάτων, φοιτητική μέριμνα κ.λπ.) και δεν παραλείπει να μας παραθέσει στο τέλος ένα επίμετρο για το μέλλον του Πανεπιστημίου, σημαντικό για να μπορέσουμε να κρίνομε συγκριτικά την πορεία του Πανεπιστημίου Κρήτης στο μέλλον.
Για όλα αυτά ο Πυργιωτάκης υποβλήθηκε εθελουσίως σε μια υπεράνθρωπη προσπάθεια και με αξιοθαύμαστο ζήλο και αφοσίωση μπόρεσε να φέρει σε πέρας αυτό το τιτάνιο έργο. Τον συγχαίρω από καρδιάς για το σημαντικό αυτό βιβλίο και τον ευχαριστώ θερμά. Είμαι βέβαιος ότι με την προσπάθειά του το Πανεπιστήμιο Κρήτης δίδαξε ξανά, και αναμένω ότι και άλλα πανεπιστήμια θα μας μιμηθούν σύντομα. Ιδιαιτέρως ευχαριστώ τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, που τόσο πρόθυμα ανέλαβαν και ολοκλήρωσαν τον Επετειακό αυτό Τόμο. Εντελώς ιδιαιτέρως ευχαριστώ τον γλύπτη και καλό φίλο πολλών χρόνων Μανώλη Τζομπανάκη, που φιλοτέχνησε το εξώφυλλο του βιβλίου…» (σελ. 16) και καταλήγει με τις εγκάρδιες ευχαριστίες του, σ’ όλους τους συντελεστές, επίτευξης του τόμου!
Ο Πρόλογος του συγγραφέα του έργου, κ. Πυργιωτάκη, στη συνέχεια (σελ. 19-22), έχει πολλά και αξιοσημείωτα να μας πει, και να μας τονίσει ότι:
«…Σήμερα έχομε τη χαρά να βρίσκεται ενώπιόν μας ο πολυσέλιδος και πολυτελής αυτός τόμος. Και καθώς τον κοιτάζω διερωτώμαι: Μπόρεσα να διασώσω στις σελίδες του το μόχθο και την προσφορά των ανθρώπων του παρελθόντος; Μπόρεσα να αφήσω αυτούς τους ανθρώπους του παρελθόντος με την εργατικότητα, τον ενθουσιασμό και την αγάπη τους ως πηγή έμπνευσης για το παρόν και το μέλλον; Αν ναι, τότε το Πανεπιστήμιο Κρήτης είναι βέβαιο ότι θα έχει μέλλον, μέλλον λαμπρό. Ταυτόχρονα έρχεται στο νου μου η δήλωση του πρώην προέδρου της Διοικούσας Επιτροπής Γρ. Σηφάκη. “Ένα τέτοιο εγχείρημα”, μου είχε πει, “δεν το έχει κάνει μέχρι σήμερα κανένα πανεπιστήμιο. Αν το καταφέρετε εσείς θα είναι μεγάλο επίτευγμα”. Κάτι ανάλογο δήλωσε και ο πρώην πρύτανης του Πανεπιστημίου Κρήτης Γιώργος Γραμματικάκης. Μοιραία λοιπόν έρχονται στο νου μου τα δύο αυτά πρόσωπα και εντελώς φυσιολογικά ακολουθεί το ερώτημα: Τα κατάφερα; Ένα ερώτημα που με βασάνιζε δύο χρόνια τώρα και αγωνίστηκα σκληρά για να υπάρξει θετική απάντηση. Για να υπάρξει μια απάντηση που αρμόζει στη θέση και το κύρος του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Η απάντηση ανήκει στους αναγνώστες. Εγώ, από τη δική μου πλευρά, αισθάνομαι την ανάγκη να ευχαριστήσω όλους αυτούς που μου συμπαραστάθηκαν στη δύσκολη αυτή πορεία. Και πρώτα -πρώτα επιθυμώ να εκφράσω τις βαθύτατες ευχαριστίες μου στον πρύτανη του Πανεπιστημίου Κρήτης Οδυσσέα – Ιωάννη Ζώρα για όλη τη συνεργασία που είχαμε στη διάρκεια της θητείας μου στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Κυρίως όμως θέλω να τον ευχαριστήσω όχι μόνο για την τιμή που επιδαψίλευσε στο πρόσωπό μου, αλλά και για την ευχαρίστηση που αποκόμισα από αυτήν την ωραία συγγραφική περιπέτεια. Ευχαριστώ επίσης τα μέλη του πρυτανικού συμβουλίου που από κοινού αποφάσισαν την ανάθεση αυτή…» (σελ. 19-20).
Εκτεταμένη και η Εισαγωγή (σελ. 23-28) στο έργο, όπου τονίζεται ότι:
«…Η συγγραφή του παρόντος τόμου αποτελεί μια προσπάθεια αυτογνωσίας του Πανεπιστημίου Κρήτης για όλα τα μέλη του, διδάσκοντες, διδασκόμενους και εργαζόμενους με οποιαδήποτε σχέση σ’ αυτό. Μόνο μέσω συνειδητής αυτογνωσίας διαπιστώνει κανείς ποιος είναι και από πού ξεκίνησε, τι είχε, τι έχει και τι του υπολείπεται και πρέπει να το αποκτήσει. Εξάλλου αυτές οι επέτειοι, όπως η παρούσα για τα σαράντα χρόνια του Πανεπιστημίου Κρήτης, μπορούν να πάρουν ουσιαστικό περιεχόμενο μόνο όταν λειτουργούν ως αφετηρία για προβληματισμούς, αναζητήσεις και αυτογνωσία. Για το Πανεπιστήμιο Κρήτης ο ανά χείρας τόμος θεωρείται ότι συμβάλει σ’ αυτό. Μέσα από τη μελέτη του διδάσκεται κανείς πώς, με ποιους τρόπους και με ποια μέσα ένα πανεπιστήμιο που ξεκίνησε κάποτε από το απόλυτο ΜΗΔΕΝ, με μοναδικό σχεδόν εφόδιο την καλή διάθεση, τα όνειρα, την αφοσίωση και την εργατικότητα των μελών του κατάφερε να φτάσει στο επίπεδο που βρίσκεται σήμερα, συναγωνιζόμενο και διεκδικώντας μια αξιοπρεπή θέση ανάμεσα στα καλύτερα πανεπιστήμια του σύγχρονου παγκοσμιοποιημένου συστήματος.
Αυτή ακριβώς η δημιουργική πορεία των σαράντα χρόνων του Πανεπιστημίου Κρήτης παρουσιάζεται στον παρόντα τόμο, σε όλες σχεδόν τις εκφάνσεις της. Αφού πρώτα εκτεθούν οι αγώνες και οι αγωνίες ενός λαού (του κρητικού λαού) για την απόκτηση πανεπιστημίου σε μια δύσκολη και άγονη για την Ελλάδα εποχή (η πορεία προς τη γένεση), παρουσιάζεται η γένεση και η πορεία προς την ανάπτυξη. Μελετώντας κανείς αυτήν την πορεία του οργανισμού που ονομάζεται πανεπιστήμιο είναι δυνατόν να διαπιστώσει τι συνέβαλε θετικά στην ανάπτυξη του, τι επέφερε αρνητικές επιπτώσεις και πώς μπορεί να διαχειρισθεί την πραγματικότητα για να ασκήσει επιδράσεις προς αυτήν ή την άλλη κατεύθυνση. Για να παρουσιασθεί όλη αυτή η εξελικτική πορεία χρειάστηκε να συμπεριληφθούν στον παρόντα τόμο ένδεκα κεφάλαια, εκτός από την παρούσα εισαγωγή…» (σελ. 23-24).
Στη συνέχεια (σελ. 29-503) τα έντεκα (11) μέρη του έργου:
1. Η Γένεση
2. Πανεπιστήμιο Κρήτης: Από την Προϊστορία στην Ιστορία
3. Κτιριακή ανάπτυξη του Πανεπιστημίου Κρήτης
4. Οι σχολές και τα τμήματα του Πανεπιστήμιου Κρήτης
5. Βιβλιοθήκη και Κέντρο Πληροφόρησης
7. Οι πτυχιούχοι του Πανεπιστήμιου Κρήτης
8. Ειδικά επιτεύγματα του Πανεπιστήμιου Κρήτης
9. Προσφορά του Πανεπιστήμιου Κρήτης στην Ακαδημαϊκή Κοινότητα και την ευρύτερη κονωνία
10. Επίμετρο: Το μέλλον του Πανεπιστήμιου
11. Μέλη του Δ.Ε.Π. του Πανεπιστήμιου Κρήτης – Παράρτημα
– Σημ.: Όλα τα μέρη της συγγραφής, με πολλές υποενότητες.
Φτάνοντας, τέλος, στα: “Μερικά συναγόμενα”, των σελ. 465-467, στεκόμαστε με πολλή συγκίνηση, στις απολογιστικές σκέψεις του συγγραφέα του έργου, όπου διαβάζουμε τις παρακάτω, τόσον ενδιαφέρουσες επισημάνσεις, του “ειδήμονος”, εκλεκτού συγγραφέα του έργου! Καταθέτει ο κ. Πυργιωτάκης:
«…Το πανεπιστήμιο θεωρώ ότι πρέπει να έχει τη δυνατότητα όχι μόνο να προσδιορίζει την ταυτότητά του, αλλά και να ασκεί γενικότερα επιδράσεις στην κοινωνία. Για την επίτευξη του σκοπού αυτού χρειάζεται το πανεπιστήμιο να έχει πλήρη επίγνωση της ταυτότητας και της πορείας του μέσα στο χρόνο. Μόνο έτσι μπορεί να αυτοπροσδιορίζεται με μεγαλύτερη ασφάλεια και να ασκεί προσδιοριστική επίδραση και στους άλλους διαλεκτικούς του εταίρους. Όπως ελέχθη εξάλλου στην αρχή του βιβλίου τούτου, χωρίς αυτογνωσία το επόμενο βήμα παραμένει μετέωρο. Είναι λοιπόν θέμα πρώτης προτεραιότητας το πανεπιστήμιο να συζητά με τον εαυτό του, να ανιχνεύει τις ρίζες του και να προσδιορίζει το μέλλον του. Αν το Πανεπιστήμιο Κρήτης θα μπορούσε να δείξει το δρόμο και ως προς το σημείο αυτό, θεωρώ ότι θα αποτελούσε μια ακόμη σημαντική προσφορά προς την ακαδημαϊκή κοινότητα και την ευρύτερη κοινωνία…» (σελ. 467).
Κλείνοντας, τέλος, την πενιχρή μας αυτή παρουσίαση, του τόσο περιεκτικού τόμου, για τα 40χρονα του Πανεπιστημίου της Κρήτης μας, έχομε χρέος, να συστήσουμε στους αναγνώστες μας, την προμήθεια του τόσο αξιόλογου αυτού τόμου, για να γνωρίσουμε κι εμείς και τα παιδιά μας, την ιστορία και την προσφορά του κοσμήματος αυτού, της Κρήτης μας, του Πανεπιστημίου μας!
*δάσκαλος – λαογράφος
