Αγαπητοί αναγνώστες,
Καλημέρα Σας!
Η βδομάδα που διανύουμε και οδεύει προς το τέλος της, άρχισε με πικρές πικρότατες αναμνήσεις τη Δευτέρα (8/12) ημέρα της εορτής του οσίου Παταπίου και ημέρα συγκλονιστικής μνήμης – πένθους της Κρήτης μας απ’ αφορμή το φοβερό ναυάγιο του Ε/Γ-Ο/Γ “ΗΡΑΚΛΕΙΟΝ”στη Φαλκονέρα και τον πνιγμό 246 συνανθρώπων μας, την αποφράδα μέρα της 8ης Δεκεμβρίου 1966. Και σαν να μην έφτασε αυτή η θυσία, το 1969, ίδια μέρα, το αεροπορικό δυστύχημα στην Κερατέα, αεροπλάνου από Χανιά για Αθήνα, με επίσης πολύνεκρη θυσία συντοπιτών μας! Ευχή μας να μας προστατεύει ο Θεός από τέτοιες συγκλονιστικές στιγμές!
Την επομένη του οσίου Παταπίου, είχαμε την εορτή της Αγ. Άννας (9/12) της Μητέρας της Θεοτόκου. Θυμηθήκαμε και τον παλαιό κρητικό λόγο: “Τσ’ Αγίας Άννας, ανασαίνει η μέρα”.. Ύστερ’ από τρεις μέρες, δηλαδή σήμερα (12/12) γιορτάζεται στο πανελλήνιο ο πολιούχος της Κέρκυρας θαυματουργός, Άγιος Σπυρίδωνας, ο Κύπριος Επίσκοπος Τριμυθούντος. Οι χρυσοχόοι μας τον έχουν προστάτη τους, γιατί γνωρίζουν από το συναξάρι του, ότι για να βοηθήσει μια πάμπτωχη οικογένεια, «μετέβαλε έναν όφι που περνούσε κείνη την ώρα από μπροστά τους, σε χρυσό και τους τον έδωσε». Το λέει και το απολυτίκιο της εορτής του: «..και όφιν εις χρυσούν μετέβαλες…».
Ανέστησε πεθαμένη, κατέβασε από τον ουρανό αγγέλους για ψαλτάδες του. Εκείνο όμως που έκανε την μεγαλύτερη εντύπωση στους μαθητές μου -εκείνα τα χρόνια της διδασκαλικής μου ζωής- είναι όταν τους διηγούμουν το θαύμα του στην Α’ Οικουμ. Σύνοδο (Νίκαια, 325 μ.Χ.) όπου είχε λάβει μέρος. Η συζήτηση με τον Αρειο για την Τριάδα, ομοούσια και αχώριστη, το τρισυπόστατο δηλ. της Αγίας Τριάδος, ήταν σε αδιέξοδο, τότε ο Σπυρίδων παίρνοντας ένα κομμάτι κεραμίδι και προσευχόμενος στον Θεό, είπε:
«Μα δεν μπορείτε να κατανοήσετε την έννοια του αδιαιρέτου της Αγ. Τριάδος· δέστε το κεραμίδι για το τρισυπόστατο τι σας δείχνει».
Κι αμέσως η φλόγα που το ’ψησε ανέβαινε ψηλά, το νερό που το ζύμωσε, έτρεχε κάτω, και το χώμα που ζυμώθηκε βρίσκονταν στα χέρια Του… ενώ λίγο πιο πριν ήταν κεραμίδι… Και ο Αρειος έψαχνε πόρτα να εξαφανιστεί. Να γιατί ο Αγ. Σπυρίδωνας είναι και των αγγειοπλαστών, προστάτης.
Ευχές στους εορτάζοντες/ουσες, και πολυχρονισμούς με Υγεία!
Ας αλλάξουμε θέμα, μιας και η στήλη μας έχει πλούτο και ποικιλία, για σήμερα.
Αρχίζουμε με ένα ιδιαίτερα σημαντικό έργο. Πρόκειται για το σύγγραμα:
Βασίλη Ορφανού: “Λέξεις, τουρκικής προέλευσης, στο κρητικό ιδίωμα”
Ηράκλειο, 2014, σχ. 8ο, σ. 592, εκδ. Βικελαίας Δημοτικής Βιβλιοθήκης
Όταν προ διετίας ήμουν αποδέκτης της εργασίας του εκλεκτού φίλου, συγγραφέα του παραπάνω έργου, με τον τίτλο: “Η διαδρομή της εκφρασης: “Αμέτι μουχαμέτι” από τις αρχές του 19ου αι. μέχρι σήμερα”, και τη μελέτησα επισταμένα, βεβαιώθηκα ότι ο αγαπητός Βασίλης Ορφανός, δεν είναι μόνο χαρισματικός Δάσκαλος, Ψυχολόγος με μάστερς (Παν/μιο Paris V, Rene Descartes), και με πτυχίο Βυζ. και Νεοελλ. Τμήμα Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, αλλά και σημαντικός ερευνητής ιστορικών, γλωσσικών, φιλολογικών, κ.ά. θεμάτων.
Πρόσφατα έθεσε σε κυκλοφορία το παραπάνω έργο του, έκδοση της Βικελαίας Δημοτικής Βιβλιοθήκης, έργο-συμβολή στη συγκρότηση του corpus των τουρκισμών του κρητικού ιδιώματος. Περιέχει 3.000 λέξεις(!) που έχουν προέλθει κατευθείαν από τα τουρκικά ή προέκυψαν στη συνέχεια απ’ αυτές, με τη διαδικασία της παραγωγής ή της σύνθεσης. Πραγματοποίησε δε ξεκινώντας εξονυχιστική αποδελτίωση όλων των μέχρι σήμερα εκδοθέντων λεξικών του κρητικού ιδιώματος, ξεκινώντας από τον αείμνηστο Ιδομενέα Παπαγρηγοράκη (καταγωγή Σέλινο, 1888 – 1967), στη μνήμη του οποίου και αφιερώνει ευλαβικά το έργο του!
Ο σεβαστός σε όλους μας Πανεπιστημιακός Δάσκαλος κ. Θεοχ. Δετοράκης, προλογίζοντας το έργο του αγαπητού Βασίλη Ορφανού, καταθέτει μεταξύ άλλων και τα παρακάτω:
«…Η μέθοδος εργασίας και παρουσίασης του υλικού είναι υποδειγματική και διδακτική για άλλες ανάλογες λεξικογραφικές εργασίες όχι μόνο του κρητικού ιδιώματος, αλλά και των άλλων τοπικών ιδιωμάτων του ελληνικού χώρου. Προτάσσεται πρόλογος και παρουσίαση της μεθόδου εργασίας, ακολουθεί πίνακας συμβόλων φωνητικής μεταγραφής των λέξεων και πίνακας συντομογραφιών. Τον κύριο κορμό του βιβλίου καλύπτει ένας πλούσιος κατάλογος λέξεων τουρκικής προέλευσης στο κρητικό ιδίωμα. Επισυνάπτεται και ένας μικρότερος, λέξεων που πιθανόν να είναι τουρκικής προέλευσης…» (σελ. 11).
Και παρακάτω, τονίζει: «…Είναι η πρώτη φορά που παρουσιάζεται στη βιβλιογραφία της κρητικής λεξικογραφίας ένα έργο με τόσο πλούσια και έγκυρη επιστημονική τεκμηρίωση. Στο κάθε λήμμα εντάσσονται και όλοι οι τύποι με τους οποίους αυτό έχει καταχωριστεί στα λεξικά, καθώς και τα σχετικά υποκοριστικά και τοπωνύμια, λ.χ. τεψί – ταψί, χαλάλι – χελάλι, ετζέλι – ιντζέλι – ιτζίλι, οντάς – ονταδάκι, αραστάς – Αραστάς, χαμάμι – Μικρό Χαμαμάκι, κ.τ.ό.. Παρέχεται η ένδειξη της γραμματικής κατηγορίας και η μεταγραφή με λατινικούς χαρακτήρες της προφοράς…»
Στη συνέχεια, επισημαίνει: «…Είναι επίσης σημαντικό ότι ο κ. Ορφανός δεν περιορίζεται απλώς στις καταγραφές των έως τώρα γνωστών λεξικών του κρητικού ιδιώματος. Επανεξετάζει τις παρεχόμενες από παλαιότερους λεξικογράφους σημασίες και χρήσεις των τουρκογενών λέξεων, προτείνει διορθώσεις και προσάγει νέες σημασίες, πολλές από τις οποίες είναι παντελώς άγνωστες, και παραθέτει αντίστοιχες εκφράσεις και παροιμίες από τη σύγχρονη τουρκική γλώσσα».
Καταλήγοντας, ότι: «…Το έργο του είναι αληθινά αξιοθαύμαστο και αποτελεί σημαντική συμβολή όχι μόνο στη γνώση του κρητικού ιδιώματος, για την οποία εμείς οι κρητολόγοι και κρητολογούντες είμεθα ευγνώμονες, αλλά και στην όλη ελληνική λεξικογραφία». (σελ. 12).
Ενώ ο συντάκτης του έργου, στον δικό του Πρόλογο (σ. 13-16) και στην παρουσίαση της εργασίας του αυτής (σ. 17-43), μας ξετυλίγει το νήμα της πορείας της ενασχόλησής του, με τις τουρκικές λέξεις στο κρητικό μας ιδίωμα, τους ανθρώπους με τους οποίους συνεργάστηκε δημιουργικά, την εξαντλητική βιβλιογραφία την οποία διεξήλθε καθώς και την όλη δομή του έργου του, πολύτιμα στοιχεία για ενδιαφερόμενους ερευνητές. Ακολουθεί πλουσιότατος, εξαντλητικός κατάλογος των λέξεων τουρκικής προέλευσης στο ιδίωμά μας.
Πρόκειται, κοντολογίς για έργο αξιοθαύμαστο, μοναδικό, εξαντλητικό και προ πάντων απαραίτητο για τις βιβλιοθήκες μας, για τον κάθε Κρητικό, προπάντων.
Τα θερμά μας συγχαρητήρια στον δημιουργό του έργου κ. Ορφανό, και τις ευχές μας για καλή συνέχεια στο έργο του. Και στην εκδότρια Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη, τη βαθύτατη εκτίμησή μας για το πολύτιμο εκδοτικό, κ.λπ. έργο της!
*** * ***
Και μια και ο λόγος για εμπνευσμένο και χαρισματικό Δάσκαλο, πιο πριν, να θυμίσουμε ότι, αύριο Σάββατο (13/12) το μεσημέρι έχομε να χαρούμε:
“ΣΧΟΛΙΚΗ ΓΙΟΡΤΗ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΗ ΣΤΟ ΠΑΙΔΙ, ΜΕ ΑΡΩΜΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ”
Πιο συγκεκριμένα το 5ο Δημ. Σχολείο Χανίων και το 5ο Ν/γείο του, σε συνεργασία με τη Διεύθυνση και τον Σύλλογο Διδασκόντων τους και με την παρουσία της Σχολικής Συμβούλου, και βέβαια του Συλλόγου Γ./Κ. των παραπάνω Εκπαιδευτηρίων, του οποίου ήταν πρωτοβουλία λόγω αγαστής συνεργασίας, καθώς και το φιλανθρωπικό Χριστουγεννιάτικο παζάρι.
Το πρόγραμμα περιλαμβάνει:
– Παραμύθια, με τον Φ. Μανδηλαρά,
– Μουσική, με τον ιδιαίτερα αγαπητό Νίκο Περάκη,
– Θεατρικές δράσεις, με την ομάδα: Π. Νόβακ,
– Παραδοσιακούς Χορούς και Τραγούδια, με Κρητική Μουσική,
– Τοξοβολία!
Και να το σημειώσουμε: Είσοδος ελεύθερη!
Θα ’μαστε όλοι μας εκεί, μεσημεριάτικα, γιατί: η παρουσία μας και το χειροκρότημά μας, τονώνει τα παιδιά, και μένουν οι δημιουργοί της γιορτής, ικανοποιημένοι!
*** * ***
Τέλος του Χρόνου έχομε σε λίγο, και τα Ημερολόγια του νέου χρόνου 2015 έχουν αρχίσει να κάνουν την εμφάνισή τους μέρες τώρα. Για σήμερα, λάβαμε και σας παρουσιάζουμε δύο. Το πρώτο είναι έκδοση:
“ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΑΓΙΟΥ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΧΑΝΙΩΝ, ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2015”
Πρόκειται για ευπαρουσίαστο, περιεκτικό Ημερολόγιο τοίχου, 23×32, με πληρέστατο Αγιολόγιο όλου του ενιαυτού, συνεισφέρει δε τα μέγιστα στην ορθόδοξη οικοδομή του Χριστιανού, υπενθυμίζοντάς του: Το Σύμβολο της Πίστεως, τις Νηστείες, το πληρέστατο αγιολόγιο με τις θαυμάσιες εικόνες των καθημέρα εορταζόντων αγίων και στην πίσω σελίδα τα απολυτίκιά των, περιεχόμενο ιδιαίτερης σημασίας, γιατί, όπως γνωρίζουμε στις μετρημένες γραμμές ενός απολυτικίου περιλαμβάνονται τα πιο βασικά στοιχεία της ζωής και της δράσης του έμπροσθεν εικονιζόμενου αγίου.
Έτσι το Ημερολόγιο αυτό παρέχει γνώση της καθημέραν εορτής και συνιστά η μελέτη του ευλογία στο σπίτι μας!
*** * ***
Και τώρα το Ημερολόγιο τοίχου του Πολιτιστικού Συλλόγου Καθιανών-Ακρωτηρίου: “Η Ειρήνη” του 2015, που είναι αφιερωμένο: “ΣΤΗΝ ΑΝΑΒΙΩΣΗ ΤΗΣ ΣΠΟΡΑΣ, ΤΟΥ ΘΕΡΙΣΜΟΥ ΑΛΩΝΙΣΜΟΥ… ΜΕΧΡΙ ΤΟ ΖΥΜΩΜΑ ΚΑΙ ΨΗΣΙΜΟ ΤΟΥ ΨΩΜΙΟΥ”
Ο όντως δραστήριος Πολιτιστικός Σύλλογος Καθιανών “Η Ειρήνη” μας ετοίμασε για το 2015 ένα πρωτότυπο, και στην ιδέα και στην εκτέλεση, ημερολόγιο τοίχου, διαστάσεων 23×32, έγχρωμο.
Αφιερωμένο στην αναβίωση της Σποράς, του Θερισμού, Αλωνισμού, Ζέας, μέχρι και το Ζύμωμα και Ψήσιμο του Ψωμιού, τόσο παραστατικά και πλούσια, ώστε να μας συναρπάζει, μας μαθαίνει, και μας κάνει νοσταλγούς παλαιότερων εποχών, που στα χωριά μας σπέρναμε, θερίζαμε, αλωνίζαμε και “πυρώναμε τον φούρνο” νοιώθοντας το ζωογόνο άρωμα του ψημένου ψωμιού στο νοικοκυριό μας, ανταμοιβή μόχθων ολάκερης χρονιάς και ευλογία στα πατρογονικά μας!
Αυτά τα θαυμάσια, τα μοναδικά βιώματα, έρχεται ο Σύλλογος Καθιανών: “Η Ειρήνη” να χαρίσει στα παιδιά, να ζωντανέψει στους νέους, και στα νοικοκυριά των προοδευτικών Καθιανών – Ακρωτηρίου!
Το πλουσιότατο, φωτογραφικό υλικό του Ημερολογίου, κάθε μήνα, είναι θησαυρός ανεκτίμητος. Χρέος μας να σημειώσουμε πως είναι έργο και επιμέλεια της κας Μπερτάκη – Στρατουδάκη Χαρίκλειας.
Προτείνουμε στα σχολεία μας να το προμηθευτούν· θα έχουν πολλά να μάθουν! Καμαρώνουμε τη συμβολική φωτογραφία της δεύτερης σελίδας με τα μέλη του Δ.Σ. να σφίγγουν τα χέρια ικανοποιημένοι από την προσφορά τους, ομόγνωμοι, εργατικοί, μεθοδικοί, προσπαθώντας για τον τόπο τους. Σημειώνουμε τα ονόματά τους:
Κ. Καπετανάκης, Νίκος Λειβαδιτάκης, Κατερίνα Καλλέργη – Μπουράκη, Βαγγέλης Ανδρεαδάκης, Αγλαΐα Καλλέργη – Ανδρεαδάκη, Χαρίκλεια Μπερτάκη – Στρατουδάκη, & Γιάννης Κλαράκης.
Κλείνοντας, σας μεταφέρουμε από τις μαντινάδες του Ημερολογίου, που ανήκουν στην κα Βιργινία Καπετανάκη – Μπερτάκη, ένα δείγμα:
«Καλή Χρονιά ευχόμαστε, με το Ημερολόγιό μας,
Ξεφύλλισέ το για να δεις, τον τόπο τον δικό μας!»
«Γαλήνη, Αγάπη, Ομόνοια, και με χαρά λουσμένη,
ευλογημένη η χρονιά, ετούτη, που προβαίνει!».
Αγαπητοί Καθιανοί, συγχαρητήρια. Πάντα άξιοι! Καλή Χρονιά!
– Εδώ όμως τελειώσαμε για σήμερα. Τα ξαναλέμε -συν Θεώ- την άλλη βδομάδα· ως τότε γεια Σας!
