Αγαπητοί αναγνώστες
καλημέρα σας!
Σήμερα και αύριο οι τελευταίες μέρες του Γενάρη είναι στολισμένες και καθαγιασμένες από μεγάλες γιορτές της Πίστης μας! Ετσι, προχθές (27/1) είχαμε την ανακομιδή των λειψάνων Ιωάννου του Χρυσοστόμου, χθες (29/1) την αντίστοιχη Ιγνατίου του Θεοφόρου· και σήμερα (30/1) την καθιερωμένη από τον 11ο αιώνα μ.Χ. εορτή των Γραμμάτων μας, της Παιδείας μας, με «τους τρεις μεγίστους φωστήρας της τρισηλίου Θεότητος, τους την Οικουμένην ακτίσι, δογμάτων θείων πυρσεύσαντας· τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας, τους την κτίσιν πάσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας, Βασίλειον τον μέγαν, και τον θεολόγον Γρηγόριον, συν τω κλεινώ Ιωάννη τω την γλώτταν χρυσορρήμονι…», όπως διδάσκαμε τους μαθητές μας και ασφαλέστατα διδάσκονται -και εκκλησιάζονται- και σήμερα και πάντα, σ’ όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσής μας.
– Ο συντάκτης της στήλης, σαν παλιός δάσκαλος, εύχεται στον μαθητόκοσμο και στους εκπαιδευτικούς μας: Χρόνια πολλά, υγεία και έργο, παρά Θεού ευλογημένο!
*** * ***
– Ερχόμαστε τώρα, στη λοιπή ύλη της σημερινής συνεργασίας μας! Αρχίζουμε με τη σύντομη βιβλιοπαρουσίαση του πρόσφατα εκδοθέντος από το Ιστορικό Αρχείο Κρήτης (έδρα: Χανιά), έργου: Παύλου Γ. Βλαστού: «Ασματα Λαϊκά Κρητών ή Συλλογή Κρητικής ποιήσεως ποικίλης». Φωτομηχανική έκδοση, 2013, σχ. 8ο, σ. 654.
– Πρόκειται για το δεύτερο μέρος (ύστερ’ από τα «Ασματα Λαϊκά Κρητών», Παύλου Γ. Βλαστού Κρητός, τομ. Α’, τευχ. Α’, 2012, σχ. 8ο, σ. 366, των εκδόσεων Γ.Α.Κ. – Ιστορικού Αρχείου Κρήτης) της σειράς, το οποίο χαιρόμαστε σήμερα. Στις 654 (!) σελίδες του έργου, του εύστοχα φωτομηχανικά δοσμένου, για να ’χουμε κτήμα μας και τη χαρισματική γραφή του αειμν. Παύλου Γ. Βλαστού του Κρητός, χαιρόμαστε μιαν ανεκτίμητη συλλογή -σωστό θησαυρό- «Κρητικής ποιήσεως ποικίλης».
– Το περιεχόμενο του τόμου αυτού προέρχεται από τον Α’ τόμο (1850) της ύλης του απέραντου θησαυρού του Π.Γ. Βλαστού, που εναπόκειται στο Ιστορικό μας Αρχείο, τον ναό αυτόν του Πολιτισμού και της Ιστορίας μας! Οι -632- καλλιγραφημένες χ/φες σελίδες που διατίθενται για την «Κρητική Λαϊκή Ποίηση», την οποία συνέλεξε ο αειμν. Παύλος Γ. Βλαστός, γίνονται πλέον κτήμα μας, χάρη στη φωτισμένη απόφαση και φροντίδα του θεματοφύλακα του Ιστορικού μας Αρχείου· παραχώρηση ανεκτίμητη για την Κρήτη μας, για τους μελετητές μας, για τους φιλολόγους μας και τους ερευνητές μας, για τους τραγουδιστές μας, για όλους μας!
Ο αγαπητός προϊστάμενος του Ιστορικού Αρχείου Κρήτης, κ. Κώστας Φουρναράκης, στα «Επιλεγόμενά» του, τα οποία ακολουθούν στις σελίδες 633 – 654 του τόμου, μας καταθέτει τις σκέψεις του, τους προβληματισμούς και τα συμπεράσματά του για την έκδοση.
Μας τονίζει: «-Θεωρούμε ότι η συνέχιση της εκδοτικής προσπάθειας για τη
φωτομηχανική έκδοση της Συλλογής “Ασματα Λαϊκά Κρητών” του Παύλου Βλαστού, που πραγματοποιείται χάρη στη γενναιόδωρη χορηγία του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, θα αποτελέσει σταθμό στη μελέτη των δημοτικών τραγουδιών, γιατί κάνει προσιτή στους ειδικούς μελετητές και στο ευρύ κοινό τη σημαντικότερη ίσως συλλογή κρητικών δημοτικών τραγουδιών…» (σ. 633).
Και καταλήγει: «…Πολλοί θα αναρωτηθούν, αν στους δύσκολους καιρούς που ζούμε, αξίζει να στηρίζουμε πολιτιστικές δράσεις, να μελετούμε τα περασμένα, να δημοσιεύουμε βιβλία, να δημιουργούμε τέχνη, να επενδύουμε στην παιδεία. Εμείς θεωρούμε ότι η επένδυση στην παιδεία είναι το αποτελεσματικότερο αντίδοτο στην πολύμορφη κρίση των ημερών μας. Η μελέτη της ιστορίας και του λαϊκού πολιτισμού θα βοηθήσει να συνειδητοποιήσουμε την κλίμακα των αξιών της κοινωνίας μας και ν’ αναθεωρήσουμε οτιδήποτε σαθρό μας οδήγησε σ’ αυτή την κατάσταση. Το υγιές και ζωντανό κομμάτι της παράδοσης συνυφαίνεται με το παρόν, γίνεται οδηγός στα άγνωστα μονοπάτια του μέλλοντος. Μετά τη διάψευση των ελπίδων που είχαμε εναποθέσει στη δύναμη της τεχνολογίας και των αγορών, είναι καιρός να επανεκτιμήσουμε, πέρα από την αξία του χρήματος και τις θεμελιώδεις αξίες που συγκρότησαν την κοινωνία μας, την αλληλεγγύη, την ελευθερία, την ανθρωπιά.
Το Γ.Α.Κ. – Ιστορικό Αρχείο Κρήτης, η κιβωτός της Κρητικής Ιστορίας, ένα από τα παλαιότερα και σημαντικότερα πνευματικά ιδρύματα της χώρας μας, διαφυλάττει και μεταδίδει σε κάθε ενδιαφερόμενο την κραυγάζουσα σιωπή του παρελθόντος. Ευχή όλων είναι να εξευρεθεί λύση στο κτηριακό του πρόβλημα, ούτως ώστε με κατάλληλες συνθήκες να αναπτυχθεί, να προβάλλει τους θησαυρούς του και να εξυπηρετήσει καλύτερα τους πολυάριθμους ερευνητές…» (σ. 643).
Εργα σαν το παραπάνω, συνιστούμε να μην απουσιάζουν από κανενός Κρητικού το σπίτι, από κανενός φιλίστορα, μελετητή, ερευνητή, απλού συμπολίτη μας, γιατί είναι η ψυχή και ο Πολιτισμός της αθάνατης Κρήτης μας! Και είμαστε για πάντα ευγνώμονες σ’ αυτούς που φρόντισαν να το αποκτήσουμε! Πάντα άξιοι· και Καλή συνέχεια!
*** * ***
Θα συνεχίσουμε με ενός σύγχρονου δημιουργού, το έργο. Με του: Δημήτρη Ν. Θεοδοσάκη, τα «ΒΟΥΚΟΛΙΚΑ» Ηράκλειο, 2015, σχ. 8ο μεγάλο, σ. 142, εικονογρ. π. Μιχ. Πατεράκης.
«Του Κάστρου ο Ταχυδρόμος», ο χαρισματικός Δημήτρης Ν. Θεοδοσάκης, μας έστειλε, με θερμή αφιέρωση χριστουγεννιάτικα, το νέο του, εικοστό πρώτο (21!) παρακαλώ, έργο του, με τον τίτλο: «Βουκολικά».
Πρόκειται για ένα θαυμάσιο ποιητικό αφιέρωμα «στον βοσκό της Κρήτης» και στη ζωή του, τον πηγαίο και πατροπαράδοτο πολιτισμό του, ισοστάθμισμα στα παλιότερα «Γεωργικά» του, ύμνο κι εκείνα της γεωργικής ζωής, της παραδοσιακής μας Κρήτης.
– Στο σημερινό έργο του Δημ. Θεοδοσάκη «Βουκολικά», εκφράζεται με τον χαρισματικό δεκαπεντασύλλαβο στίχο, όλη η άδολη αγάπη του ποιητή, γιατί όχι κι ο σεβασμός του, στη ζωή και στην προσφορά του βοσκού!
– Συνιστά δε, όπως πολύ σωστά επισημαίνει και ο αγαπητός πνευματικός άνθρωπος του Κάστρου κ. Γιάννης Τσερεβελάκης, στον “Πρόλογό” του στο έργο, πρόσκληση να γευτούμε κι εμείς, τη ζωή και να μεταλάβουμε τη σοφία του ποιμενικού μας πολιτισμού, όπως μας την παρουσιάζει ο εμπνευσμένος δημιουργός των «Βουκολικών» Θεοδοσάκης, ο οποίος στον “Αντί Προλόγου” λόγο του, τονίζει εύστοχα, ότι:
«Η παρούσα ποιητική συλλογή “Βουκολικά” είναι ένα αφιέρωμα στις παλιές γενιές μας που υπερασπίστηκαν τον ποιμενικό μας πολιτισμό και κράτησαν μια παράδοση αιώνων. Είναι ένας αποχαιρετισμός στη στερνή γενιά, που αποχαιρετά κι εκείνη την παραδοσιακή ποιμενική και βουκολική ζωή. Ενα στερνό αντίο στους στερνούς ακρίτες των βουνών μας, εκείνους που δεν έσκυψαν το κεφάλι, που ζήσανε μακριά από τον κόσμο, αναζητώντας τη λευτεριά. Είναι μια αναφορά στα παλληκάρια μας, τους βοσκούς μας, που μαζί με τους άλλους πατριώτες πολεμήσανε και μεγαλώσανε την Ελλάδα. Και σαν τέλειωσε ο πόλεμος, αυτά τα παλληκάρια, οι βοσκοί μας, τίποτα δε γυρέψανε από την πατρίδα, δάφνες, αξιώματα και θέσεις, μα κονέψανε στα χαμηλά και στα ψηλά και με τον τίμιο ιδρώτα τους, στο κρύο, στη μοναξιά, με χίλια βάσανα μεγαλώσανε τις φαμίλιες τους. Και χρόνια τώρα, οι βοσκοί μας με το πάχτος που έδιδαν για τα ξοχώραφα, γεμίζουνε των χωριανών τα τυροκούρουπα με νόστιμα τυριά και μαζί με τους αγρότες μας καλύπτουν εγχώριες ανάγκες της αγοράς με καλή ποιότητα τυροκομικών προϊόντων καθώς και κρέατος, συμβάλλοντας τα μέγιστα στην εθνική μας οικονομία.
Αυτόν τον κόσμο των περήφανων ανθρώπων, που κουβαλούσαν ένα άλλο ήθος, που παλεύουνε με τις θεομηνίες, που ταξίδευαν χειμώνα καλοκαίρι στα χαμηλά και στα ψηλά, που ζουν τις χαρές και τις ομορφιές της φύσης και τη μαγεία της αλλαγής των εποχών, όλον αυτόν τον κόσμο που γνώρισα στα παιδικά μου χρόνια, τώρα, με τα χιόνια στα μαλλιά, θέλησα να τον τραγουδήσω. Γνωρίζω πως σε λίγο θα σβήσει, μα είναι ένα κομμάτι από εκείνα τα πράγματα που γνώρισα κι αγάπησα στα μικράτα μου και θέλω να το υπερασπιστώ κι ας γνωρίζω πως η μάχη είναι χαμένη. Ομως ο πόλεμος της μνήμης πιστεύω πως δεν θα χαθεί» (σ. 15)
– Σωστές και εμπνευσμένες οι σκέψεις το αγαπητού Δ. Θεοδοσάκη. Θαυμάσιο όμως και το δείγμα της έμπνευσής του, που ακολουθεί, δώρο γνωριμίας, ώσπου να εξασφαλίσετε το έργο. Δυσκολεύτηκα στο ποιο να πρωτοδιαλέξω· καταλήγω τελικά στο θαυμάσιο:
«Στους Αγίους των βουνών μας»
«- Πότε θα ρθει η γι-άνοιξη, να μπει το καλοκαίρι,
του θέρους η Σαρακοστή, μέρες του Κερασάρη,
οι σκόλες οι αυγουστιανές, λιοπύρια τ’ Αλωνάρη
που ξεμαργώνουν οι κορφές και λειώνουν τα κρουστάλλια
και των βουνών οι άγιοι έχουνε πανεγύρια,
να βγω τ’ ανεβολέματα και των βοσκών τσι στράτες.
Στ’ Αγιού Πνευμάτου να βρεθώ το μέγα πανεγύρι,
γ-ή στην κορφή του Αϊ-Λια, στ’ Αφέντη το ξωκκλήσι.
Να πιω ολόδροσο νερό, τη δίψα μου να σβήσω,
του Ριγολόγου αγίασμα να πιω που γιατρικό ’ναι.
Φως να χαρούν τα μάτια μου, βουνού τη δροσεράδα
και τον αέρα λευτεριάς απ’ την ψηλή Μαδάρα.
Να καμαρώσω κοπελιές, ξαθές και μπλαβομάτες,
γαλατερές, μελαχρινές, όμορφες μαυρομάτες
και βοσκοπούλες όμορφες ροϊδομαγουλάτες.
Οντε ’πολύσει η λειτρουγιά και τσ’ άρτους τσοι βλοήσουν,
με την καλή παρέα μου πρίνου ’σκιανό να βρούμε,
κριάς οφτό να κάμομε, να φάμε και να πιούμε.
Ασκομαντούρα να χαρώ, να δω πανωμερίτες,
βοσκάκια σεβνταλίδικα να παίζουνε μαντούρα
και τα κουδούνια των οζώ το πάσο να βαστούνε.
Τα μάτια μου θα χόρταιναν και η καρδιά μου ομάδι,
γιατί θαρρώ εκειά ψηλά πως με το Θιό θα σμίξω». (σ. 21)
– Αγαπητέ Δημήτρη· ακριβοχαιρετώ σε, από τα Χανιά. Πάντα άξιος, πάντα γερός, να γράφεις, να συνθέτεις, να μας δίνεις χαρές!
– Τιμάς την Κρήτη μας! Σ’ ευχαριστούμε!
– Εδώ όμως φτάσαμε -συν Θεώ- στο τέλος και σήμερα. Τα ξαναλέμε την άλλη βδομάδα. Ως τότε γεια σας!
