Αγαπητοί αναγνώστες,
καλημέρα σας – Χριστός Ανέστη!
– Ιωάννου του Θεολόγου και Ευαγγελιστή, η ιερή μνήμη σήμερα· Ησαΐα του Προφήτη και Χριστοφόρου του Μεγαλομάρτυρα αύριο Σάββατο (9/5) και μεθαύριο Κυριακή (10/5) της Σαμαρείτιδας. Ετσι το πρώτο δεκαήμερο του Μάη, φεύγει ολοταχώς, “ανεπιστρεπτί” όπως έλεγαν παλαιότερα οι καθηγητές μας!
– Αυτές οι εκτιμήσεις όμως, μας οδηγούν σε σκέψεις σοβαρές, φιλοσοφικές, ας πούμε… Τι είναι στ’ αλήθεια ο χρόνος! Πόσες ιδέες, εκτιμήσεις και λογισμούς μας, δε σηκώνει. Συσχετίζονται μάλιστα τα δικά μας με τα γύρω μας, με τα ξένα και τ’ απόμακρα, με την ανασκόπηση της όλης διαδρομής μας, ασφαλώς οδηγούμαστε σε σκέψεις, αναθεωρήσεις, αυτοκριτικές ποικίλες. Ολα αυτά όμως, μας κάνουν να δούμε σωστότερα, να προβούμε σε επανεξετάσεις και παραπέρα εκτιμήσεις, για την όσο γίνεται ορθότερη πορεία μας, σε πολλά.
Ανοιξιάτικες σκέψεις, θα πεις… Μπορεί… Αλλά και γραμμές φτωχικές μιας προχθεσινής συζήτησής μας με φιλική παρέα, που μ’ άρεσε· κι είπα να καταθέσω δύο προβληματισμούς της, έτσι… για ενθύμιο…
– Πάμε τώρα στην καθιερωμένη ύλη της στήλης μας· η αναφορά μας σε νέες κυκλοφορίες βιβλίων και περιοδικών εκδόσεων έχει σειρά.
Κι αρχίζουμε:
Εταιρείας Ιστορικών Σπουδών επί του Νεωτέρου Ελληνισμού:
«ΜΝΗΜΟΣΥΝΗ»
Ετήσια περιοδική έκδοση εν Αθήναις, τομ. ΙΘ’ (2013), σχ. 8ο, σ. 630.
Στις πλέον πολύτιμες επιστημονικές περιοδικές εκδόσεις, συγκαταλέγεται ασφαλέστατα και η ΜΝΗΜΟΣΥΝΗ, η ετήσια περιοδική έκδοση «της Εταιρείας Ιστορικών Σπουδών επί του Νεωτέρου Ελληνισμού», η οποία ιδρύθηκε το 1965, το δε Καταστατικό της εγκρίθηκε από το Πρωτοδικείο Αθηνών την 31.1.1966.
– Πρώτος πρόεδρος του Δ.Σ. της Εταιρείας εξελέγη το 1966 ο αείμν. καθηγητής μου -και συντοπίτης μου- στην πανεπιστημιακή μετεκπαίδευση Νικόλαος Β. Τωμαδάκης, ο οποίος θυμάμαι είχε αφοσιωθεί στη σύνταξη του κάθε τόμου της «Μνημοσύνης» καθώς και ο επίσης καθηγητής μου, αείμνηστος, πλέον, σήμερα Τάσος Γριτσόπουλος.
– Δεν ξεχνώ, εξάλλου, πόσο καμάρωνα όταν στον Β’ τόμο της περιοδικής αυτής έκδοσης, του έτους: 1968 – 69 διάβασα το ονοματεπώνυμό μου στον «Πίνακα των τακτικών εταίρων». Το θεώρησα τίτλο και τιμή μεγάλη!
– Πάντα μελετούσα και μελετώ, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τις πολύτιμες συνεργασίες, μελέτες, των σελίδων της επιστημονικής αυτής περιοδικής έκδοσης και με βοηθούσε επίσης πολύ η εκτενέστατη, σε κάθε τόμο, «Βιβλιογραφία της Νεοελληνικής Ιστορίας»…
– Σήμερα, έχουμε μπροστά μας, τον ΙΘ’ (2013) τόμο της «Μνημοσύνης», τόμο 628 πυκνογραμμένων σελίδων ογδόου σχήματος, αφιερωμένου εξ ολοκλήρου στη δημοσίευση των «Πρακτικών του Συνεδρίου της Εταιρείας», του 2013, του αφιερωμένου στους Λογίους της Τουρκοκρατίας. Θέμα ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος, οι δε εισηγήσεις των ομιλητών είναι υψηλού επιστημονικού και ερευνητικού περιεχομένου.
«Καταξιωμένοι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι, σεβάσμιοι ιεράρχες και νέοι ερευνητές, που παρέχουν χρηστές ελπίδες για την προαγωγή της επιστήμης» είναι όλοι οι εισηγητές.
– Το θέμα: «Λόγιοι της Τουρκοκρατίας» επιλέχτηκε, όπως διαβάζουμε στον πρόλογο του τόμου:
– «…διότι, εκτός από το μεγάλο επιστημονικό ενδιαφέρον που παρουσιάζει, παραδίδει και ένα μεγάλο δίδαγμα στους δύσκολους καιρούς που περνούμε ως έθνος: η ελληνική λογιοσύνη στάθηκε επάξια στο ύψος της πνευματικής και εθνικής της αποστολής λαμπρύνοντας κυρίως τον χώρο της παιδείας και του κλήρου και θεριεύοντας την αποσταμένη ελπίδα με τα λόγια της πίστης και της προγονικής σοφίας…».
– Ακολουθούν οι τίτλοι των ανακοινώσεων των κ. εισηγητών:
π. Γεωργίου Δ. Μεταλληνού, Άγιοι Πατέρες και φιλοσοφία κατά τον Βικέντιο Δαμοδό.
Μαρίας Μαντουβάλου, Άγιος Αθανάσιος Πάριος και Χριστόδουλος Παμπλέκης. Νέα στοιχεία.
Μητροπολίτου Ηλείας Γερμανού, Ανέκδοτα κείμενα περί του μοναχού Χριστοφόρου Παναγιωτοπούλου (Παπουλάκου).
Μητροπολίτου Σάμου και Ικαρίας Ευσεβίου, Λόγιοι επίσκοποι και κληρικοί της Σάμου κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας.
Γεωργίου Δ. Παναγοπούλου, Ο Μάξιμος ο Γραικός και το Ισλάμ.
Ιωάννου Δ. Μπουγάτσου, Το συγγραφικό έργο του Κωνσταντίνου Οικονόμου του εξ Οικονόμων στη Σμύρνη (1809-1819).
Κωνσταντίνου Δ. Μαλαφάντη, Ο Αδαμάντιος Κοραής ως παιδαγωγός.
Ηλία Τεμπέλη, Η ελληνική μετάφραση της Λογικής του Friedrich Christian Baumeister (Βιέννη 1795). Το πλήρες προοίμιο των αποσυρθέντων αντιτύπων.
Βασιλείου Κ. Μπακούρου, Η ρητορική παιδεία της Πατριαρχικής Σχολής και η πολιτική διαπαιδαγώγηση του ελληνορθόδοξου γένους. Το “προσφώνημα”του 1705 “σύγγραμμα” του Αντωνίου Βυζαντίου.
Μ. Γ. Βαρβούνη, Εκκλησιαστικές βιβλιοθήκες της Σάμου (17ος αι. – 1912): Η συμβολή τους στην παιδεία του Γένους.
Νικολάου Α.Ε. Καλοσπύρου, Πώς ο Αδαμάντιος Κοραής διάβαζε τον Ηρόδοτο.
Σωτηρίας Τριαντάρη, Η ρητορική παιδεία στον Γεώργιο Γεμιστό Πλήθωνα και Ματθαίο Καμαριώτη. Μεταβυζαντινές επιδράσεις.
Ζωής Μουρούτη – Γκενάκου, Η ιδιοπροσωπία του Νεοελληνικού Διαφωτισμού και οι θέσεις του Νικηφόρου Θεοτόκη.
Δέσποινας Στεφ. Μιχάλαγα, Στυλιανός Βλασσόπουλος, ελάσσων λόγιος – απολογητής της Ορθοδοξίας.
Λίλιας Διαμαντοπούλου, Ο Λάμπρος Φωτιάδης (1752-1805) ποιητής.
Αναστασίου Γ. Μαρά, Ο Παχώμιος Ρουσάνος και η εποχή του: “Κατά Αγιοκατηγόρων”
Μαρίας Τερδήμου, Ο Κωνσταντίνος Κούμας ως δάσκαλος των επιστημών.
Πέτρου Φαραντάκη, Διαφωτισμός και ελλογιμότητα στη νεοελληνική διανόηση κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Από τη χειραφέτηση στη χειραγωγία; Η συμβολή του Κέντρου/Εργαστηρίου Ερευνών της Νεοελληνικής Φιλοσοφίας του Τομέα Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
Χρήστου Αθ. Μούλια, Γεώργιος Β. Θεοχαρόπουλος Πατρεύς (1770 – 1852;)
Αθανασίου Σωτ. Τζιερτζή, H έκδοση της “Ιερογραφικής Αρμονίας” από τον εξ Ανδριανουπόλεως μετέπειτα Οικουμενικό Πατριάρχη Άγιο Κύριλλο Στ’ (1802).
Olga C. Christodoulidou, The ideal of the “Christian perfect man” and evidence of its incorporation into theories on education in works of the Greek Enlightenment.
Χριστίνας Χ. Κολοβού, Η θεολογική πατερική παράδοση στο έργο του Ευγενίου Βουλγάρεως “Αδολεσχία Φιλόθεος”
Α.Ι. Τσιγκαροπούλου, Επίσκοπος Θεόφιλος Παπαφίλης: Ανιχνεύσεις για τη συμβολή του στην πνευματική αναγέννηση της Κολακιάς και στην τοπική συντεχνία ζωγράφων.
Αικατερίνης Κουτουξιάδου, Η συμβολή των λογίων στο φαινόμενο της ευεργεσίας προς την εκπαίδευση (τέλη 18ου – αρχές 19ου αι.)
Γεωργίας Ευθυμίου, Ο Δημήτριος Καταρτζής και οι γλωσσικές του απόψεις στη “Γραμματική της ρωμαίικιας γλώσσας”
– Αθηνάς Ν. Κονταλή, Μελέτιος Πηγάς, Κύριλλος Λούκαρις και τα “Κατά Ιουδαίων” έργα τους.
– Χρήστου Κ. Ρέππα, Αλληλογραφία λογίων Δημ. Μόστρα και Δημ. Σχινά κατά τα έτη 1812 – 1816.
– Αλεξάνδρας Γ. Αναστασιάδου, Η Ηπειρωτική λογιοσύνη ως συνήγορος της πολιτισμικής διαλεκτικής μεταξύ των λαών της Χερσονήσου του Αίμου κατά τον 18ον – 19ον αι.
– Παναγιώτη Νταβαρίνου, Λόγιοι του Νεοελληνικού Διαφωτισμού στην περιοχή των Αγράφων επί τουρκοκρατίας (17ος – 18ος αι.). Ευγένιος Γιαννούλης ο Αιτωλός και Αναστάσιος Γόρδιος
– Σπύρου Π. Παναγοπούλου, Η προσωπικότητα και το θεολογικό έργο του Νικολάου Μαλαξού (1498/1500 – 1587/1594)
– Ευστρατίου Βαχάρογλου – Ιωάννου Μπουνόβα, Η επίδραση των περί Ηθικής βιβλίων του Γρηγορίου Κωνσταντά και του Αλεξ. Ρ. Ραγκαβή στην ελληνική εκπαίδευση τον 19ο αι.
– Άννας Καλώτα, Οι δωρεές βιβλίων του Ευγένιου Βούλγαρη στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης
– Αναστασίου Δ. Διονυσοπούλου, Η κοσμολογία στο πλαίσιο της οντολογίας στο έργο του Ευγένιου Βούλγαρη
– Αθανασίου Θ. Φωτοπούλου, Επιστολαί Δανιήλ Κεραμέως του Πατμίου εις χειρόγραφον της μονής Βλαχερνών Ηλείας.
*** * ***
– Ο τόμος, όπως αντιλαμβάνεστε, και μόνο από την ανάγνωση των τίτλων των εισηγήσεων του συνεδρίου, συνιστά πολύτιμο εργαλείο για τους μελετητές του χώρου. Συνιστά επίσης, «τίτλο τιμής και αναγνώρισης έργου», για «την Εταιρεία των Ιστορικών Σπουδών, επί του Νεωτέρου Ελληνισμού» καθώς και επιβράβευση των μόχθων του δραστήριου Δ.Σ. για να φέρουν σε πέρας ένα τόσο υψηλής ποιότητας συνέδριο.
Θερμότατα συγχαρητήρια από παλαιό εταίρο σας και τακτικό αναγνώστη σας. Πάντα άξιοι!
*** * ***
– Και θα κλείσουμε τη σημερινή μας συνεργασία ρίχνοντας μια σύντομη ματιά στην περιοδική έκδοση που τώρα και -45- χρόνια, γράφει ιστορία, στα κρητικά μας Γράμματα.
Μιλούμε για την «ΑΜΑΛΘΕΙΑ», την περιοδική έκδοση της Ιστορικής – Λαογραφικής Εταιρείας Ν. Λασιθίου – Κρήτης, η οποία αγωνίζεται γενναία, όλ’ αυτά τα χρόνια, χάριν των εκάστοτε άξιων δ/ντών σύνταξής της και βέβαια των τακτικών συνεργατών της, τώρα και μισό αιώνα!
Ο αγαπητός μας πρόεδρος & δ/ντής σύνταξης της «Αμάλθειας», με τη συμπαράσταση και συνδρομή ολόκληρου του Δ.Σ. του, κάνουν θαύματα. Έτσι μόνο στήνονται τεύχη με τόσο εκλεκτά και ενδιαφέροντα θέματα, όπως π.χ. του σημερινού τεύχους του 2014, που μελετούμε. Μια ανάγνωση και μόνο των τίτλων των συνεργασιών του τεύχους, βεβαιώνει για τα παραπάνω. Διαβάστε τα, παρακαλώ:
– Επισημάνσεις
– Αφιερωμένο στη “Γιορτή της μητέρας” του Ιωάννη Ευάγγ. Σταμέλου
– Η Κρήτη πριν την κατοικήσει ο άνθρωπος, της Άρτεμης Μπλαζογιαννάκη
– Τα παρατσούκλια των Αγιονικολιωτών, της Μαρίας Καρτέρη – Σιγανού
– Η Εφημερίδα του Νομού Λασιθίου ΑΝΑΤΟΛΗ, του Ιωάννη Ευάγγ. Σταμέλου
– Ο Δομίνικος Θεοτοκόπουλος – Η περίοδος του Ηρακλείου, του Ιωάννη Ευάγγ. Σταμέλου
– Ο Δομίνικος Θεοτοκόπουλος στην Ιταλία της Μαρίας Χατζηπαναγιώτη
– Δομίνικος Θεοτοκόπουλος – Η ζωή του στην Ισπανία, της Μαρίας Καρτέρη – Σιγανού
– Η επίδραση του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου στη λογοτεχνία, της Ανθής Ρουμπελάκη
– Το δίκαιο της Δωρικής Κρήτης, του Ιωάννη Μ. Μαρκάκη, προέδρου Πρωτοδικών Δ.Δ.
– Ο ποιητής – προφήτης της Κύπρου Κώστας Μόντης, συνέντευξη του κορυφαίου Κύπριου ποιητή στον Νίκο Τραντά
– Χρύσα Δαμιανάκη, σε μια συνομιλία με τον Γιάννη Σταμέλο
– Οι βιβλιοδιαδρομές
– Εικαστικά: Νίκης Δούκα, Μανώλη Σαριδάκη, Γιώργου Ψαραδέλη.
– Και μη μου πείτε πως δε συναρπάζουν, πως δεν ανοίγουν ορίζοντες, πως δε συγκινούν. Είναι όλα τους διαλεχτά και ενδιαφέροντα· τιμούν δε τους συγγραφείς των και την ιστορία και προσφορά της “Αμάλθειας”. Σ’ όλο το επιτελείο σου, αγαπητέ Γιάννη Σταμέλο, τα θερμά μας συγχαρητήρια από τα Χανιά.
– Εδώ όμως τελειώσαμε για σήμερα· τα ξαναλέμε, συν Θεώ, την άλλη βδομάδα πάλι· ως τότε γεια σας!
