Αγαπητοί αναγνώστες, καλημέρα σας!
Πέρασε -συν Θεώ- κι η “κουφοβδομάδα”, όπως λέει ο λαός μας τη βδομάδα αυτή, που ήδη τελειώνει, και από αύριο (23/4) γιορτάζεται η ανάσταση του Λαζάρου και την επομένη 24/4 η Κυριακή των Βαΐων!
Για την αυριανή μεγάλη μέρα, που γιορτάζει η Χριστιανοσύνη την Ανάσταση του Λαζάρου έχουμε να θυμίσουμε -ιδίως στους νεαρούς αναγνώστες μας- ότι τα κάλαντα του Λαζάρου, που τα τελευταία χρόνια ψάλλονται όλο και σε περισσότερα χωριά και συνοικίες – ενορίες της πόλης μας, από τα παιδία, κρατώντας τον Σταυρό μες στο πανέρι με λουλούδια κι έχοντας κάτω ξαπλωμένο ένα παιδί σαβανωμένο (αναπαράσταση) ως τη στιγμή που οι “καλαντιστάδες” των Λαζαρικών φτάνουν στον στίχο:
“…Λάζαρος απελυτρώθη, ανεστήθη κι εσηκώθη,
ζωντανός, σαβανωμένος, και με το κερί ζωσμένος…”.
Ακολουθεί μια παραλλαγή Λαζαρικών καλάντων για τα παιδιά μας:
Η ανάσταση του Λαζάρου
“Σήμερον έρχετ’ ο Χριστός,
ο επουράνιος Θεός,
εν πόλει Βηθανία,
με κλάδους, με βαΐα.
Εβγάτε, παρακαλούμεν,
διά να σας διηγηθούμεν,
διά να μάθετε τι γίνη
σήμερον ‘ς την Παλαιστίνη
Εις την πόλιν Βηθανία
Μάρθα κλαίει και Μαρία,
Λάζαρον τον αδελφόν τους
τον γλυκύν και καρδιακόν τους
τον μοιρολογούν και λέγουν,
τον μοιρολογούν και κλαίγουν.
Τρεις ημέρας τον θρηνούσαν
και τον εμοιρολογούσαν.
Την ημέραν την τετάρτη
κίνησ’ ο Χριστός για ν’ άρθη
και εβγήκε και η Μαρία
έξω από τη Βηθανία
και εμπρός του γόνυ κλίνει,
και τους πόδας του φιλεί.
– Αν εδώ ήσουν Χριστέ μου,
δεν απέθνησκεν ο αδελφός μου
μα και τώρα ’γω πιστεύω
και καλώτατα ηξεύρω
ότι δύνασ’ αν θελήσεις
και νεκρούς να αναστήσεις.
Λέγει – Πίστευε Μαρία
άγωμεν εις τα μνημεία
Και πάραυτα ανήλθανε
τον τάφον του εδείξανε.
Τότε ο Χριστός δακρύζει
και τον Άδην φοβερίζει·
Άδη, Τάρταρε και Χάρο
Λάζαρον θε να σου πάρω.
Δεύρω έξω Λάζαρέ μου
φίλε και αγαπητέ μου.
Και παρευθύς από τον Αδη
ω εξαίσιον σημάδι!
Λάζαρος απελυτρώθη,
ανεστήθη και εσηκώθη,
ζωντανός, σαβανωμένος
και με το κερί ζωσμένος.
Τοτ’ η Μάρθα κι η Μαρία,
τότε ολ’ η Βηθανία,
Μαθηταί και Αποστόλοι,
τότε ευρέθηκαν όλοι.
Δόξα τω Θεώ φωνάζουν,
και τον Λάζαρον ξετάζουν.
– Πες μας Λάζαρε τι είδες
Εις τον Άδην που επήγες;
– Είδα τρόμους, είδα φόβους,
είδα βάσανα και πόνους.
Δώστε μου νερό λιγάκι
να ξεπλύνω το φαρμάκι
της καρδιάς, των χειλέων,
και μη μ’ ερωτάτε πλέον.
Του χρόνου πάλι νάλθωμεν
μ’ υγείαν να σας βρούμεν,
‘ς τους οίκους σας χαρούμενοι
κι όλοι να τραγουδούμεν.
Και εις έτη πολλά”.
Και μια σημείωση ενδιαφέρουσα: Καθώς ψάλλονται τα κάλαντα του Λαζάρου και όλοι οι παριστάμενοι ζουν το θαύμα της Ανάστασής του, τον ρωτούσαν: “Τι είδε όλες αυτές τις τέσσερις μέρες στον Κάτω Κόσμο και είναι τόσο κατατρομαγμένος και κατηφής”, εκείνος τους είπε: “…Είδα τρόμους, είδα φόβους, είδα βάσανα και πόνους…” μόνο: “Δώστε μου λίγο νεράκι, να ξεπλύνω το φαρμάκι της καρδιάς και των χειλέων, και μη με ρωτάτε πλέον!” και τους αποστόμωσε, κατηφής και λυπημένος!
– Λέγεται, ότι στη δεύτερη ζωή του ο Λάζαρος, πάντα σκεφτικός, δε γέλασε παρά μόνον μια φορά: Είχε κατέβει στο παζάρι για κάποιο ψώνιο και πήραν τα μάτια του τη σκηνή: – Ένας, με παλτό, έκλεψε ένα σταμνί από τον πάγκο του εμπόρου που τα πουλούσε. Τότε ο Λάζαρος γέλασε και είπε μονολογώντας: “Δες τε, για όνομα του Θεού, πώς μπορεί, το ένα χώμα, να κλέβει το άλλο χώμα!…” και συνέχισε σκεπτικός το δρόμο του!
– Κάπου εδώ όμως, τα εισαγωγικά της σημερινής μας συνεργασίας, πρέπει να δώσουν τη συνέχεια, στην επόμενη μέρα· κι αυτή είναι η Κυριακή των Βαΐων. Θυμούμαστε πάντα ότι:
Όλη αυτή η βδομάδα (18-24/4) που κλείνει μεθαύριο Κυριακή των Βαΐων, στη λαϊκή γλώσσα της Κρήτης λέγεται Βαγιοβδομάδα.
Λαϊκές εκφράσεις όπως: “Σήμερα είναι τω Βαγιώ”, “Ελάτε να πάμε στου παπά να σιάξουμε τα βάγια” (λέγεται τ’ απόγευμα του Λαζάρου) κ.α. σχετικά, δίνουν και παίρνουν σήμερα.
Στο νοικοκυριό του εφημέριου του χωριού έχουν έλθει τα βάγια από νωρίς το Σάββατο του Λαζάρου και απόψε Σαββατόβραδο ετοιμάζει η συντροφιά τους σταυρούς, τα βάγια και τα τοποθετεί στο μεγάλο πανιέρι της εκκλησίας. Τα ωραία πολυσύνθετα κατασκευάσματα από λευκά φύλλα Βαΐων που προορίζονται για τους πολυελαίους και άλλα μέρη της Εκκλησίας τοποθετούνται πάνω για να τα βάλει πρωί – πρωί ο παπάς στις θέσεις των. Τα άλλα προορίζονται για τον κόσμο.
Τα σχέδιά των σωστά κομψοτεχνήματα, όμορφα, περίτεχνα. Μοιράζονται στα χωριά από τον εφημέριο στο τέλος της Θείας Λειτουργίας.
Ο κάθε πιστός τοποθετεί το βαγί στο πέτο του εμφανώς και φτάνει στο σπίτι. Με την είσοδό του, κρατά μπρος το βαγί και λέει: “Όξω, ψύλλοι και κοργιοί, μέσα μπαίνει το βαγί…” (τρεις φορές) κι ύστερα το τοποθετεί στα εικονίσματα του σπιτιού.
Στο τραπέζι της Κυριακής τω Βαγιώ, καλό είναι να υπάρχει ψάρι. Το λέει και η παραδοσιακή μαγειρική μας.
“Βάγια, βάγια τω βαγιώ,
τρώνε ψάρι και κολιό,
κι ως την άλλη Κυριακή,
του καλιτσουνιού τ’ αυτί!”.
Όταν πίνουμε το κρασί μας, ευχόμαστε στη συντροφιά μας: “Και στην Αγία Ανάσταση με καλό!” “και τη Λαμπρή με υγεία!…” κ.α.
Τα σχολεία έχουν κλείσει από προχθές. Τα “δασκαλάκια” απερίσπαστα τώρα ξεχύνονται στα χωράφια και στα πλάγια για να συλλέξουν τα ξύλα του οφανού, όπου την Ανάσταση θα κάψουν τον Ιούδα.
Το βράδυ τω Βαγιώ, αρχίζουν και οι Ακολουθίες του Νυμφίου, από τις οποίες δεν απουσιάζει κανένα στεφάνι του χωριού. Εκκλησιάζονται όλοι και με την απόλυση, το ’χουν σε καλό τα κορίτσια, να χτυπήσουν “δυο σειστριές καμπάνα για να πάει καλά το μεταξαργιό τους”, ώστε να ετοιμαστούν γρήγορα τα προικιά κι ο γαμπρός… να μην αργήσει!
Το τροπάριο: “Ιδού ο Νυμφίος έρχεται…” το σιγοψάλλει όλο το εκκλησίασμα, όπως και το εξαποστειλάριο πριν τους Αίνους “Τον νυμφώνα Σου, βλέπω….” ενώ το ιδιόμελο του Α’ ήχου: “Ερχόμενος ο Κύριος προς το εκούσιον πάθος, τοις Αποστόλοις έλεγεν εν τη οδώ Ιδού αναβαίνομεν εις Ιεροσόλυμα και παραδοθήσεται ο Υιός του ανθρώπου, καθώς γέγραπται περί αυτού…” συγκλονίζει με τα νοήματα, τη σοφία και το θαυμάσιο μέλος του, όλο το εκκλησίασμα, “γιατί δε θέλει γράμματα” για να νιώσεις αυτά τα τροπάρια!…
ΕΥΦΗΜΕΣ ΜΝΕΙΕΣ:
Ας προχωρήσουμε τώρα σε κάποιες εύφημες μνείες, που η στήλη μας, η οποία σχεδόν μισό αιώνα παρακολουθεί τα πνευματικά και καλλιτεχνικά γεγονότα του τόπου μας, από το βήμα των φιλόξενων “Χανιώτικων νέων” έχει χρέος να προβάλει και να τονίσει τη σημασία τους.
Χρονολογικά· θα αναφερθούμε “πρώτα στα Ντουλιανά” το προοδευτικό χωριό τ’ Αποκόρωνα, που με τον Πολιτιστικό τους Σύλλογο, κάνουν θαύματα!
Ζήσαμε, το Σαββατόβραδο της 9/4, στην πλημμυρισμένη από κόσμο αίθουσά τους, μιαν περιεκτική εσπέρα, με τα εγκαίνια της δανειστικής Βιβλιοθήκης τους και τα χαρούμενα δρώμενα των παιδιών, που παρακολουθήσαμε και βέβαια την πλουσιοπάροχη αποκορωνιώτικη φιλοξενία που επακολούθησε για όλους τους παρευρεθέντες, στο τέλος της εκδήλωσης!
Μαζί με τα θερμότατα συγχαρητήριά μας, για το έργο και την όλη προσφορά του Συλλόγου τους και προ πάντων τη σύμπνοια των κατοίκων, που διαπιστώσαμε, θέλοντας να προτρέψουμε τους αναγνώστες μας, να μην ξεχάσουν να φέρουν ή να στείλουν, κι αυτοί, τη δωρεά τους, με διαλεχτά βιβλία: παιδικά, λογοτεχνικά, ιστορικά, εγκυκλοπαιδικά κ.λ.
Συμβάλλουμε έτσι όλοι μας, στην προκοπή και την πρόοδο των κατοίκων, μικρών και μεγάλων, των Ντουλιανών. Ίσως μάλιστα το παράδειγμά των, το μιμηθούν και άλλοι Σύλλογοι, κι άλλα χωριά μας!
Το ευχόμαστε ολόψυχα! Ήδη η Σκάφη Ανατολ. Σελίνου, ξεκίνησε!
– Η δεύτερη, σημερινή μας εύφημη μνεία, αναφέρεται στην ίδρυση Παγκρήτιου Μουσείου Μουσικών, στις Λουσιακές!
Πληροφορηθήκαμε, με πολλή χαρά, από τα τοπικά μέσα ενημέρωσης, ότι στις αίθουσες του παλαιού κτηρίου του Δημοτικού Σχολείου Λουσακιών – Κισάμου -που έχει παύσει να λειτουργεί από χρόνια- μελετάται να στεγαστεί, ύστερα βέβαια από τις απαραίτητες επεμβάσεις και εγκαταστάσεις, το παγκρήτιο Μουσείο Μουσικών!
Το υπό ίδρυση, λοιπόν, και λειτουργία: Μουσείο, είμαστε βέβαιοι ότι θα προσφέρει πολλά στον τόπο μας, στους μελετητές της μουσικής μας και βέβαια στην πολιτιστική ιστορία μας ευρύτερα.
Τους χώρους του καθώς και τον θαυμάσιο αύλειο χώρο που διαθέτει, τα θυμούμαστε με πολλή συγκίνηση, από τις παλαιότερα εκεί, καλοκαιρινές μουσικές συνάξεις των μουσικών μας σχημάτων. Είναι, πράγματι, ιδεώδης χώρος· και έχουμε χρέος όλοι μας, να συμπορευτούμε με την πραγματοποίηση της ιδέας αυτής και να συμβάλουμε μάλιστα, με ό,τι σχετικό διαθέτουμε, εμπιστευόμενοί το, στους εκεί αρμόδιους!
Δίσκους π.χ. παλαιών εκδόσεων, που έχουμε όλοι μας και που δεν χρησιμοποιούμε πια καθώς και σύγχρονους, ηχογραφήσεις, έστω και ερασιτεχνικές, παλαιοτέρων -προπάντων – μουσικών εκδηλώσεων, πολύτιμα στοιχεία και ενθυμήματα προπερασμένων μουσικών, βιώματα και ακούσματα καταγραμμένα, φωτογραφικά πορτρέτα οργανοπαικτών και τραγουδιστών μας, που έγραψαν ιστορία στη μουσική παράδοση του τόπου μας, είναι νομίζουμε κι αυτά, απαραίτητη προικοδότηση στο Μουσείο των Μουσικών μας, το οποίο πρέπει οπωσδήποτε να μη μείνει στο περίμενε… Οφείλουμε μ’ ένα λόγο, όλοι, να αγκαλιάσουμε την πραγματοποίηση της ίδρυσης και λειτουργίας του, σεβόμενοι το παρελθόν του τόπου και τους εμπνευστές της ιδέας της δημιουργίας του. Ευχές για καλή συνέχεια!
– Εδώ όμως φτάσαμε -συν Θεώ- στο τέλος και σήμερα. Τα ξαναλέμε τη Μεγαλοβδομάδα· ως τότε γεια σας!
