Πνευματικά και καλλιτεχνικά γεγονότα του τόπου μας

Αγαπητοί αναγνώστες,
Καλημέρα Σας!
Η βδομάδα αυτή, που τρέχει βιαστική και που μια κλαίει (βροχερή) και μια γελά (λιακάδα χειμωνιάτικη), είναι βδομάδα φορτωμένη, όπως κι όλος ο Δεκέμβρης, με γιορτές και πανηγύρια.
Γιορτάσαμε τον Αϊ-Σάββα (5/12) και τον Αϊ-Νικόλα (6/12), είμαστε σήμερα στη γιορτή της Αγίας Αννας (9/12) και οδεύουμε -συν Θεώ- μεθαύριο (11/12) στη γιορτή Δανιήλ του Στυλίτου και Λουκά, του νέου Στυλίτου, οσίων της Εκκλησίας μας.
Την ίδια μέρα (11/12) γιορτάζομε -ιδιαίτερα στην Κρήτη μας- τον Αγιο Νικηφόρο Φωκά, τον αυτοκράτορα και ελευθερωτή της Κρήτης (10ο αι. μ.Χ.). Και δεν ξεχνούμε να θυμήσουμε στα παιδιά μας, ότι διετέλεσε Αρχιστράτηγος των Βυζαντινών στρατευμάτων και ότι στα 960 μ.Χ. με πολυάριθμο ναυτικό και στρατό, απελευθέρωσε το Νησί μας από τους Αραβες. Κι ακόμη ότι στη συνέχεια μερίμνησε για την θρησκευτική αναγέννηση των Χριστιανών, ανεγείροντας πολλούς ναούς κι ανάμεσα τους, του Αποστόλου Τίτου, στο Ηράκλειο, καθώς και το μοναστήρι της Σαρακίνας στα Χανιά μας! Ανέθεσε ταυτόχρονα σε φωτισμένους κληρικούς και μοναχούς, όπως τον Ιωάννη τον Ξένο, τον Νίκωνα τον Μετανοείτε, τον Αθανάσιο τον Αθωνίτη κ.ά. τον επανευαγγελισμό των κατοίκων της Κρήτης. Το τέλος του όμως ήταν άδοξο σφαγιάστηκε από τον Ιωάννη τον Τσιμισκή, για να του πάρει τον θρόνο.
Χρέος μας να ψιθυρίσουμε το απολυτίκιο της εορτής του που ψάλλει: “Δυνάμει τη άνωθεν, ως ευσεβής πεποιθώς, την Κρητήν απήλλαξας, Σαρακηνών ασεβών, δουλείας αοίδιμε ώφθης εν βασιλεύσιν, ασκητής τε και Μάρτυς, πάσης καταφρονήσας, κοσμικής ευδοξίας, διό σε Νικηφόρε, Χριστός αξίως εδόξασε”. Ηχος δ’
(Δες: Βαγγέλης Π. Λέκκου: “Γνωριμία με τους Αγίους της Κρήτης”, σ. 115 κ.ε.)
Ι. Για το τρομερό και πολύνεκρο ναυάγιο στη Φαλκονέρα του οχηματαγωγού F/B “ΗΡΑΚΛΕΙΟΝ”, στις (8-12-1966), πενήντα χρόνια πριν, δεν το μπορεί η στήλη μας να μην το μνημονεύσει, καθώς και το πολύνεκρο αεροπορικό δυστύχημα στην Κερατέα (8-12-1969), τρία χρόνια μετά.
Στην εργασία μας στο συνέδριο των Ανωγείων (οργάνωση Κέντρου Κρητικής Λογοτεχνίας και Δήμου Ανωγείων, πέρυσι) το θέμα μας ήταν: “Λαϊκοί θρήνοι και μοιρολόγια της Κρήτης, για πολυπρόσωπα θανατηφόρα δυστυχήματα”, (δες: Πρακτικά, σ. 229-257).
Οποιος ανατρέξει στον πολύτιμο αυτό τόμο, είμαστε βέβαιοι πως θα συγκλονιστεί και θα δακρύσει για τα τρομερά αυτά συμβάντα, και για τη Λαϊκή Ποίηση, τα μοιρολόγια, που συνταίριαξε ο ευαίσθητος, λαϊκός ποιητής της Κρήτης μας. Ενα μικρό απόσπασμα:
«- Στης Φαλκονέρας τα νερά, βυθίστηκε καράβι,
είχε της Κρήτης τα παιδιά, της Κρήτης το καμάρι.
– Καταραμένη θάλασσα κι αναθεματισμένη,
που μαύρισες και ρήμαξες, την Κρήτη την καημένη…
– Ανάθεμά σε θάλασσα, καταραμένη να ’σαι,
που πήρες τους ανθρώπους μας, και δε μασε λυπάσαι…” (σ. 236)
Θυμίαμα και προσευχή στις ψυχές των αδικοπνιγμένων!..
***
ΙΙ. – Κι ύστερα από τα παραπάνω ενθυμήματά μας, που ράγισαν τις καρδιές και μαύρισαν τα σπίτια τόσου κόσμου, ας βοηθηθούμε ν’ αλλάξουμε θέμα, παρουσιάζοντας κάποια βιβλία συνανθρώπων μας, που διώχνουν -όσο γίνεται- τις πίκρες μας, από τα παραπάνω.
Κι είναι χρέος της στήλης μας, σχεδόν μισόν αιώνα, που έχει αυτό το έργο, έναντι των αναγνωστών της. Ας δούμε λοιπόν πού θα μας οδηγήσει -στη συνέχεια- σήμερα:
Γιώργης Μαρκάκης: “Οι πρωτοθυγατέρες” – Η μαντινάδα στη Ζωή της Κρήτης – Εκδοση: Μουσείου: “Λυχνοστάτης”, 2016, σ. 344
Ακαταπόνητος, κι ο Θεός να τον έχει γερό και πολύχρονο, ο Γιώργης ο Μαρκάκης, ο ςπίκουρος καθηγητής Οφθαλμολογίας, ο ιδρυτής και η ψυχή του πασίγνωστου Μουσείου Παραδοσιακής Ζωής και Λαϊκου Πολιτισμού της Κρήτης μας “Λυχνοστάτης”, ο συγγραφέας των έργων: “Αναλαμπές σε σκοτεινό θάλαμο”, “Ανω τελεία”, “Οπως πέρυσι, όπως και πάντα”, “Το άσπρο ράσο”, και πρόσφατα τη βραβευμένη ως καλύτερη ταινία – ντοκιμαντέρ “Το μέσα φως”, σε σκηνοθεσία Σταύρου Ψυλλάκη, που είμαστε ευτυχείς, γιατί τη χαρήκαμε ολοζώντανη στην κρητική μας τηλεόραση, όπου ξεδιπλώθηκε εκ βαθέων η Ζωή και το Εργο, του πολυσέβαστου Γιώργου Μαρκάκη. Για την πολύτιμη γνωριμία και πνευματική σχέση μας, με τον ίδιο κι όλη την αγαπητή μας οικογένειά του, είμαστε ευτυχείς!
Η προσφορά της οικογένειας Γιώργου Μαρκάκη στην Κρήτη μας και στην αυθεντική προβολή του Λαϊκού Πολιτισμού και της Παραδοσιακής Ζωής μας, είναι ανεκτίμητη, είναι μοναδική!
Στο πρόσφατο πολύτιμο δώρο τους στην ταπεινότητά μας, έκδοση του “Λυχνοστάτη”, με τον τίτλο: Γιώργης Μαρκάκης: “Οι πρωτοθυγατέρες – η μαντινάδα στη ζωή της Κρήτης”, βρισκόμαστε μπροστά σ’ ένα πολύτιμο θησαυρό μπροστά σ’ ένα απέραντο αποθησαύρισμα αυθεντικής μαντινάδας της Κρήτης μας, μπροστά σε μια πολυδιάστατη μελέτη της, από τον όντως ειδικό του χώρου, τον Γιώργο τον Μαρκάκη!
Οσοι ευτυχείς πήγαμε και ξαναπήγαμε στον “Λυχνοστάτη” μελετησαμε κατά τις στάσεις μας, στα σημεία του χώρου, στους θησαυρούς των πηγαίων μαντινάδων, που είναι σκαλισμένες – πλάκες μαρμάρινες, θαρρείς, στα πολύτιμα εκθέματα του σύνολου χώρου, μπορούμε να εκτιμήσουμε τον θησαυρό που χαιρόμαστε, καθώς και τις “Πρωτοθυγατέρες” του Μαρκάκη, που έχομε ήδη στα χέρια μας, από τις σελίδες του πολύτιμου τόμου!
Κι από κει και πέρα: Την απεραντοσύνη της έρευνας, της καταγραφής, της αποδελτίωσης του ανάλογου θησαυρού της μαντινάδας μας και της συλλογής του επώνυμου ανάλογου υλικού, ονομαστών μαντιναδολόγων της Κρήτης μας, που μόνον σ’ έναν Μαρκάκη Γιώργη, θα μπορούσαν να εμπιστευθούν. Δέστε σχετικά τις πολύτιμες και μοναδικές συμμετοχές, στο Ειδικό μέρος του έργου, δηλ. στις σ. 148-261.
Στο Παράρτημα, επίσης, σ. 263-337 ξαναθυμούμαστε τη διαδικασία, την αλληλογραφία με τον “Λυχνοστάτη”, και χαιρόμαστε το αποτέλεσμα αυτής της πρωτότυπης σκέψης και οργάνωσης, «η οποία θα μπορούσε ν’ αποτελέσει έναν πυρήνα συμπύκνωσης, που θα βοηθήσει τη μελλοντική καταγραφή τους» (σ. 266), από την Ακαδημία Αθηνών, το Πανεπιστήμιο Κρήτης και λοιπούς αρμόδιους φορείς καθώς προτείνεται.
Στο σημείο αυτό, συγχαίρουμε την εκλεκτή επιτροπή κρίσης των μαντινάδων που στάλησαν στη Διεύθυνση του “Λυχνοστάτη”, και που τελικά αποτελούν την τελευταία ενότητα του έργου με τον τίτλο: “Πρωτοθυγατέρες”, για το οποίο μιλούμε!
Κλείνοντας τον πολύτιμο αυτό τόμο, του ξεχωριστού πνευματικού αναστήματος της Κρήτης μας, του ονομαστού μια ζωή γιατρού οφθαλμιάτρου και δημιουργού του “Λυχνοστάτη” Γ. Μαρκάκη, νοιώθουμε την ανάγκη να φωνάξουμε ώστε ν’ ακουστεί στα πέρατα της Κρήτης μας, στο Πανελλήνιο, παντού, η πολύτιμη προσφορά του, η αγονάτιστη προσπάθειά του – κι όλης του της οικογένειας, να προβάλλεται σωστά η Κρήτη μας, ο ανεκτίμητος Λαϊκός Πολιτισμός και οι θησαυροί της, το αιώνιό της πρόσωπο, η κληρονομιά των γονιών και των παππούδων μας για να μπορούν σήμερα και πάντα, να τα μελετούν, να τα σπουδάζουν, να τα θαυμάζουν και να τα χαίρονται τα παιδιά μας, το μέλλον μας. Χρέος μας η επίσκεψη μας στον “Λυχνοστάτη”.
Μεγάλη η Χάρη του Θεού και της εκκλησούλας του “Λυχνοστάτη” να προστατεύουν και να ’χουν γερούς και ακμαίους τους δωρητές και φροντιστές στην Κρήτη μας, τον “Λυχνοστάτη” και του εκδοτικού και λοιπού έργου τους!
Εδώ όμως τελειώσαμε και για σήμερα τα ξαναλέμε -συν Θεώ- την άλλη βδομάδα, ως τότε γεια Σας και καλό Σαββατοκύριακο.