Αγαπητοί αναγνώστες,
Καλημέρα Σας!
Στα μέσα του ο Φλεβάρης, στα μέσα του και το Τριώδιο, στα μέσα του και ο εφετινός χειμώνας, δε λέει να σιγανέψει τη φόρα του και να μερώσει τη “μάνιτά” του.
Ευτυχώς που μπαίνουνε από σιγά – σιγά οι γι’ Αποκράδες και θα το ρίξουμε, έστω κι από λιγάκι, έξω!
Ηδη μεθαύριο (19/2) έχομε την Κυριακή των Απόκρεω, και κατά τα πατροπαράδοτα έθιμα της Κρήτης μας -παρά τις φτώχειες και τις δυσκολίες μας- “θα κλέψουμε του χάρου”, και θα παρακολουθήσουμε κάποιο από τα οργανωμένα καρναβαλικά δρώμενα, θα θυμηθούμε τα παλιά μας και “θ’ αποκριγιώσουμε”, κατά το πρεπό, όπου κι αν είμαστε…
…ΚΑΙ ΑΝΑΠΟΛΩΝΤΑΣ ΤΑ ΠΕΡΑΣΜΕΝΑ…
– Χθες, Πέμπτη (16/2), γιορτάσαμε την “Τσουκνοπέφτη”, όπως λέγεται, κατά την εθιμολογία και τα παραδομένα από τους γονιούς μας, γι’ αυτήν την ημέρα.
“Ξετσουκνίσαμε” κατά το έθιμο, την κουζίνα μας, με το “οφτό στα κάρβουνα” μυρωδάτο κρέας, που μοσχοβόλησε το σπίτι μας! Στείλαμε, με τα παιδιά μας στα γειτονικά σπίτια, που δεν είχαν “να ξετσουκνίσουν”, τη “δωρά” μας, και μάλιστα πλούσια, δόξα σοι ο Θεός! Κι αυτό το συνήθειό μας, δεν το παραλείπουμε ποτέ, είναι η απ’ αιώνων παραγγελία της Κρήτης. Μας τη θυμίζουν οι γέροντες μας:
“-Τση Τσουκνοπέφτης η δωρά, και τση Μέγαλης Πέφτης,
και της ημέρας τση Λαμπρής στον Ουραν’ ανεβαίνει!”
Είμαστε λοιπόν όλη η οικογένεια, οι γείτονες κι οι συγγενείς μας, στο σπίτι μας, απόψε! και με διάθεση για διασκέδαση.
Οι μεζέδες και το καλό κρασί, το καλούν και βέβαια, η διάθεσή μας, καθώς και όλης της συντροφιάς!
Και να ένας της παρέας, ήδη ξεκίνησε αποκριάτικο τραγούδι:
«-Πώς ήτον και πώς γίνηκε ετούτη νια η Κρήτη,
να μην μπορεί να βρεί κιανείς φαμέγιο για το σπίτι,
κι’ αν βρεί κιανένα, να ζητά να κάμουνε παζάρι;
-Κάτσε καλέ μ’ αφεντικέ να κάμωμε παζάρι.
Εγώ σαν είναι συννεφιά δεν πάω στο ζευγάρι.
Θέλω στιβάνια κόκκινα καί καλογαζωμένα,
σαν πορπατώ να τρίζουνε και νά ’ναι παινεμένα,
θέλω καρτσόνια γαλανά, κόκκινους καρτσοδέτες,
(να μη, μου λες αφεντικό, να πα να σκάφτω δέτες).
Και θέλω και τη βράκα μου νάναι οχταφυλλάτη,
να μην τσιτώνει απάνω μου, σαν την προβιά του κάτη.
θελω και ζώνη κόκκινη μεταξοφαδιασμένη,
απ τση κεραδοπούλας μου τα χέρια περασμένη,
θέλω ψιλό ποκαμισο και σταυρωτό γελέκι
να μη με πιάνει ο φταρμός, μήδε τ’ αστροπελέκι…»
κι οι απαιτήσεις του “φαμέγιου”, ξεπερνούν τα όρια και τα όνειρα του πιο πλούσιου “νοικοκύρη”!
Ετοιμος κι ο επόμενος, να συνεχίσει και να μας τραγουδήσει το πασίγνωστο:
«-Εμπέψανε μου προξενειό μιαν κοπελιά να πάρω,
Και λώμπης ήτονε καλλιά να βλοηθώ το Χάρο.
Μα ‘γω τη λιγοψύχουνα να τηνε δω ποια είναι
να τηνε δουν τα μάθια μου, καλή ‘ναι γή κακή ‘ναι.
Κι ήρθαν οι μήνες κι οι καιροί κι η βουλισμένη μέρα
που ‘θελε να στεφανωθώ την άσπρη περιστέρα.
Και στρέφομαι και τη θωρώ, μια μαύρη καμινάδα,
και με πιασε ψιλή σφαή και μιαν ψιλή τρομάρα.
Αν πεις και για τ’ αρθούνια τζη ήτονε σα θυρίδες,
και σαν τσι ζουριδότρυπες που διάνε οι ζουρίδες.
Αν πεις και για τα μάθια τζη, εβλέπαν ίσια κάτω,
και σαν τσι κοτσυφοφωλιές εκάναν έναν λάκκο.
Λιγάκι ήτονε στραβή, δεν έφεγγε ψιχάλι,
κι έτρωε και το φαητό, μόνο με το κουτάλι.
Αγάπα το μαγέρεμα, περίτου να ναι κρέας,
στον κάρδα τζη κατέβαινε σα να τονε αέρας.
Εις τα μαλλιά τζη ήτονε οι ψείρες μπερδεμένες,
κι ήτανε άλλες ζωντανές και άλλες ψοφισμένες.
Το βράδυ με συργούλευγε να θέτομεν ομάδι,
κι εγώ τηνε φοβόμουνε, τη νύχτα μη με φάει.
Μαζί μαζί πλαγιάσαμε, τα δυό σ’ ένα σεντόνι,
κι εκείνη το κατούρησε, κι εμένα τα φορτώνει!».
Και πάμε σ’ ένα τρίτο, πρωτότυπο, κι από της Μεσαράς τα μέρη. Χαρείτε το! Δείγμα πηγαίας λαϊκής σατιρικής ποίησης του νησιού μας, αποθησαυρισμένης στο έργο: Ανδρέα Λενακάκη: “Δημ. Τραγούδια στη Μεσαρά”, Μοίρες, 2007, σχ. 8ο, σ. 430. Εδώ στη σ. 308.
Εχει τίτλο: Οι παραγγελιές
«- Η σύζυγος αφήνει σημείωμα στο σπίτι:
“Πάω να πιω καφέ στη Μαρίκα, μη με ψάχνης”
– Ο σύζυγος γυρίζει ανάποδα το χαρτί και γράφει.
Γυναίκα, φεύγω ίδια ‘δά, να πάω στο απύρι,
αργά θα τσού ν-τα μάθια μου, του αθοκακομοίρη.
Αμα τελειώσει ο καφές, στο σπίτι όντε γυρίσεις,
τσι ψόφους απού έχομε να πχιάσεις να ταΐσεις.
Κράθιε ένα γ-κουβά νερό να βάλεις στσι ποτίστρες
και βάλε μνια ολιά τροφή σε ούλες τσι ταΐστρες.
Τάισε και τσι όρνιθες, τα κολοκύθια κόψε
και ανεμάζωξε τ’ αβγά, πολλά θα ν-έχει απόψε.
Λίγη τροφή ι-τω μ-πουλιώ, α’ θες να τως-ε βάλεις,
που να τα πάρει ο διάολος κι εφάγα ν-το τσουβάλι.
Σανό έχω των αιγώ στο πλέγμα ν-τως απ’ έξω,
βάλε ν-τως κι όντε μαζωχτώ, αργά, θα τσι αρμέξω…».
Οσο για τις ανάλογες μαντινάδες, οι σημαντικότερες δημοσιευμένες συλλογές αφιερώνουν και σ’ αυτές, αρκετές σελίδες. Ενα μικρό ανθολόγημα, παρουσιάζουμε εδώ, ενδεικτικά:
-«Τα μάθια σου ’ναι σαν τ’ αυγά, τ’ αυθιά σου μιάν παλάμη,
τα πόδια σου, τα χέρια σου, χοντρά σαν το καλάμι».
– «Τα μάθια σου γυαλίζουνε τη νύχτα στο σκοτίδι,
κι η μύτη σου ’ναι πιπεριά και βάλε την στο ξύδι».
– «Απ’ όλα του προσώπου σου, η μύτη σου μ’ αρέσει,
πού ναι σα χαβανόχερο και κρέμεται να πέσει».
Οι μαντινάδες έφεραν και τα όργανα στη συντροφιά και το γλέντι στήθηκε! Φτάσανε κι οι γείτονες, ήρθαν και μασκαράδες και η βραδιά γέμισε μ’ ευχάριστη διάθεση. Κανένας δεν παρεκτρέπεται, κανείς δεν ξεφεύγει από το πρεπό. Η παραγγελιά της Κρήτης το τονίζει: “Ξιά σου παιδί μου: Γιατί το πολύ περίσσιο, το χαλά το ίσιο!”.
Σημ.: Περισσότερα, σχετικά με τις “Απόκριες και την Καθαρή Δευτέρα”, βρίσκονται στις λαογραφικές συλλογές της Κρήτης (Ευαγγελίας Φραγκάκη, Μανόλη Πιτυκάκη, Ιδομ. Ι. Παπαγρηγοράκη, Μαρίας Λιουδάκη, Κανάκη Γερωνυμάκη, Αριστ. Κριάρη, Ανδρέα Λενακάκη, Ειρήνης Ταχατάκη, Σταμ. Α. Αποστολάκη κ.α.π.).
– Καιρός όμως να χαρούμε και κανένα βιβλίο ποιότητος στη συνέχεια.
Πρώτο και καλύτερο, το έργο: Χάρη Στρατιδάκη:
“Δημοτικός Κήπος – η δροσερή ανάσα των Χανίων”, Χανιά, 2017, σχ. 8ο, σ. 142 + πλούσια εγχρ. εικονογράφηση.
Το νέο πόνημα του ακούραστου συναδέλφου Χάρη Κ. Στρατιδάκη, μας συγκινεί ιδιαίτερα, γιατί πρόκειται για συγγραφή πολύτιμη, αφιερωμένη στον ιστορικό Χανιώτικο Δημοτικό μας Κήπο. Αυτό, κι αν πρέπει να το εκτιμήσουμε, να το χαρούμε, γιατί είναι μόχθος του πλέον ειδικού στη Δυτική μας Κρήτη, μελετητή!
Οργανωμένο μεθοδικά ξεκινά αγαπητικά, με την εκ βαθέων “Εισαγωγή” του (σ.11-12), για τη σχέση και γνωριμία του με τον Δημοτικό μας κήπο.
Στη συνέχεια το Α’ μέρος του έργου, αφιερώνεται στο Φυσικό και Ιστορικό πλαίσιο του χώρου καθώς και των λοιπών δημοσίων κήπων στην Κρήτη.
Επονται τα του ιδρυτού του Κήπου, ιστορικά στοιχεία, τα “Τοπόσημά του”, τον πύργο του… Ρολογιού, τον θερινό κινηματογράφο, την παιδική βιβλιοθήκη, τις προτομές, αναμνηστικές πλάκες κ.λπ. ενδιαφέροντα σημεία του Κήπου. Εργο και προσφορά του πλέον ειδικού, με σπουδές ανάλογες και έργο μοναδικό: Ιδέ “Φάλκονα”, Σχολ. Μουσείο Δήμου Ρεθύμνης, εκπαιδευτικά προγράμματα που άφησαν εποχή. Παράλληλα δε με το έργο του Σχολ. Συμβούλου, το συγγραφικό του έργο ξεπερνά αρκετές δεκάδες έργων, παραγωγές εκπ/κού υλικού, ψηφιακών δίσκων, βιντεοταινιών, μουσειοβαλιτσών, κλ. σχετικού υλικού, μοναδικού στον ανάλογο χώρο.
Κι ερχόμαστε (σ. 42 κ.ε.) στην εικόνα του Κήπου σήμερα, στους ανθρώπους του σήμερα, στις προτάσεις βελτίωσης και βέβαια στο χρήσιμο Χρονολόγιο του Κήπου (1871-2013).
Το δεύτερο μέρος του έργου (σ. 51 κ.ε.) διατίθεται για τις προτεινόμενες από τον μελετητή εκπ/κές δραστριότητες, από μαθητές Δ. Σχολείων και Γυμνασίων. Είναι μια πολύτιμη συνεισφορά, η οποία προσφέρεται από τον πλέον ειδικό του χώρου! Ο “Φάλκονας” κι όλα τ’ άλλα προηγηθέντα, το πιστοποιούν! Τίποτε άλλο! Οι ευχαριστίες των Χανίων για τον αγαπητό Χάρη, είναι εγκάρδιες! Πάντα άξιος και πάντα δημιουργικός!
***
Και μια ματιά στο Ημερολόγιο του Συλλόγου Γ/Κ των: 10ου Δημ. Σχολείου και Νηπιαγωγείου Χανίων!
Με θέμα του “Το παιδί στον καμβά Ελλήνων Ζωγράφων”, έθεσε σε κυκλοφορία, ο δραστήριος Σύλλογος Γ/Κ 10ου Δημ. Σχολείου και Νηπ/γείου Χανίων, ένα ιδιαίτερα φροντισμένο Ημερολόγιο τοίχου, που μόλις χθες λάβαμε! Κι όταν το ξεφυλλίσαμε διερευνητικά και το μελετήσαμε προσεκτικά, διαπιστώσαμε πως οι καλλιτεχνικά πλούσιες έγχρωμες σελίδες του Ημερολογίου, δεν είναι μόνον έργα Ζωγραφικής ονομαστών Νεοελλήνων Ζωγράφων, αλλά και διαλεχτών Νεοελλήνων Ποιητών εμπνεύσεις, όπως των: Γ. Ρίτσου, Ζαροκώστα, Ελύτη, Β. Ρώτα, Δροσίνη, Καβάφη, Γκάτσου, Βρεττάκου κλ.
Συγχαίρουμε από καρδιάς τους αγαπητούς συναδέλφους των: 10ου Δ. Σχ. και Ν/γείου της πόλης μας (Δ/νσεις, Συναδέλφους, Εκπ/κούς Ειδικοτήτων, Πολιτικό Προσωπικό και Σύλλογο Γ/Κηδεμόνων) γιατί κάθε χρόνο συντονισμένα και σωστά μελετημένα, μας χαρίζουν πέραν του κυρίως έργου τους, και το καλαίσθητο ημερολόγιό τους!
Πάντα άξιοι, συγχαρητήρια από καρδιάς!
***
Εδώ όμως φτάσαμε και σήμερα στο τέλος τα ξαναλέμε -συν Θεώ- την άλλη Παρασκευή, ως τότε γειά Σας και καλές απόκριες!
