«Αναπολώ και σκέφτομαι, θυμούμαι και δακρύζω,
μ’ όσα γροικώ απ’ την τιβί, και δεν τα νταγιαντίζω».
Αγαπητοί αναγνώστες Καλή Μεγαλοβδομάδα και Λαμπρή με Υπομονή!
Παρακολουθούμε απόγευμα και βράδυ τις ειδήσεις από την TV κι ο επίλογος του εκφωνητή: «Ολη τη Μεγαλοβδομάδα, οι ναοί μας, θα είναι κλειστοί για τους πιστούς. Οι ακολουθίες όμως θα τελούνται!»
Κι αρχίζουν οι πικρές σκέψεις· και σκεπτόμαστε κι εμείς: Κοντεύουμε τα ενενήντα συν Θεώ, περάσαμε τα παιδικά και νεανικά μας χρόνια, κάναμε το στρατιωτικό και τις σπουδές μας, μακρόχρονη η θητεία μας στην δημοτική εκπαίδευση, σωστούς τριάντα πέντε χρόνους, υπηρετώντας από τη Δυτική Μακεδονία (Καστοριά) ως την Κρήτη μας.
Ζήσαμε τον πόλεμο του ‘40 και την απαίσια γερμανική κατοχή, σε παιδική ηλικία. Κι ύστερα όλες τις πορείες και διαδρομές της ελληνικής πραγματικότητας, κοντά έναν αιώνα…
Στα χρόνια του Δημ. Σχολείου, θυμάμαι πως περιμέναμε να ‘ρθει το Σάββατο του Λαζάρου, να κλείσουμε, για να ξεχυθούμε τ’ αγόρια, κυρίως, στα λιόφυτα και στα χωράφια του χωριού μας, για να συγκεντρώσουμε κλαδιά θάμνων, θυμαριών κ.λπ., για τον “οφανό” της Ανάστασης κοντά στην εκκλησία, ενώ τα κορίτσια ξέβγαιναν ως τις ανθισμένες πλαγιές για την συγκέντρωση των λουλουδιών, για το στόλισμα, από τις μεγάλες γυναίκες, του Επιταφίου.
Στα χρόνια του Γυμνασίου, στη συνέχεια, ύστερ’ από το κλείσιμό τους για τις γιορτές του Πάσχα, γυρίζαμε στα χωριά μας, οπότε μετείχαμε στις ομάδες που θα έψαλλαν τα Εγκώμια (Μεγάλη Παρασκευή βράδυ), ξεχώριζαν τα κορίτσια, που θα ντύνονταν Μυροφόρες, μαυροντυμένες, γύρω από τον Επιτάφιο, ενώ τ’ αγόρια φρόντιζαν για τη συλλογή ξερών θάμνων και ξύλων, για τον “οφανό” της Ανάστασης, κι όλοι μαζί για την εξασφάλιση των παλιών ρούχων, που θα ‘ντυναν τον Ιούδα, που στο τέλος στην πρώτη Ανάσταση τον έκαιγαν με τις φωτιές τ’ οφανού!
Την ημέρα της Λαμπρής, με την απόλυση της Διπλανάστασης, (=του Εσπερινού του Πάσχα), χτυπούσαμε τις καμπάνες χαρμόσυνα, μετείχαμε στο εορταστικό πασχαλιάτικο γλέντι του χωριού μας, στην αυλή της εκκλησίας μας, που χορεύαμε όλοι -πρώτος ο εφημέριός μας- τσουγκρίζαμε αυγά, κι ήταν όλα ωραία στο χωριό μας, πασχαλιάτικα.
Στα νιάτα μας -στη συνέχεια- τέτοιες μέρες στα χωριά μας, μετείχαμε στα πάντα, και συνεχίζουμε. Κι όλ’ αυτά τα χρόνια, ο εκκλησιασμός μας, η συμμετοχή μας στη ζωή της ενορίας μας, στη ζωή του χωριού μας, του σπιτιού μας ακολουθούσαν τα καθιερωμένα, απ’ όλους μας.
Αισθανόμασταν ζωηρά την Ανάσταση του Λαζάρου, την θριαμβευτική είσοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμα την Κυριακή των Βαΐων, παίρναμε το βαγί μας από τον σεβαστό εφημέριό μας και επιστρέφοντας σπίτι, θυμούμασταν στην είσοδο το:
«Οξω ψύλλοι και κοριοί, μέσα μπαίνει το βαγί…» κ.λπ., πριν το τοποθετήσουμε πλάι στα εικονίσματα.
Κι ύστερα: τη Μεγάλη Δευτέρα, την αφιερωμένη στη μνήμη του Ιωσήφ του Παγκάλου και στην ανάμνησή της υπό του Κυρίου, κατηρασθείσας άκαρπης συκιάς, σιγοψάλλουμε κι εμείς στον εσπερινό διακριτικά και χαμηλόφωνα, μαζί με τους ψάλτες το αυτόμελο εξαποστειλάριο: «Τον νυμφώνα Σου βλέπω, Σωτήρ μου κεκοσμημένον και ένδυμα ουκ έχω, ίνα εισέλθω εν αυτώ, λαμπρινόν μου, την στολήν της ψυχής, φωτοδότα και σώσον με».
Καθώς και το: «Ερχόμενος ο Κύριος, προς το εκούσιον πάθος, τοις Αποστόλοις έλεγεν εν τη οδώ· Ιδού αναβαίνομεν εις Ιεροσόλυμα, και παραδοθήσεται ο Υιός του ανθρώπου, καθώς γέγραπται περί αυτού. Δεύτε ουν και ημείς, κεκαθαρμέναις διανοίαις, συμπορευθώμεν αυτώ, και συσταυρωθώμεν και νεκρωθώμεν δι’ Αυτόν, ταις του βίου ηδοναίς· ίνα και συζήσωμεν Αυτώ, και ακούσωμεν βοώντος αυτού· Ουκ έτι εις την επίγειον Ιερουσαλήμ, διά το παθείν, αλλά αναβαίνω προς τον Πατέρα μου και Πατέρα υμών, και Θεόν μου και Θεόν υμών· και συνανυψώ υμάς εις την άνω Ιερουσαλήμ, εν τη Βασιλεία των Ουρανών…».
Και προχωρούσαν οι Αγρυπνιές της Μεγαλοβδομάδας, κι όλο το χωριό, νιοι, κοπέλια και γέροντες, παρόντες όλοι. Να μη λείψουν από το Ευχέλαιο της Μ. Τετάρτης, και να κρατούν λίγο στάρι, για τα πεθαμένα τους.
Βιωματικά συγκλονιστική και η εσπέρα της Μεγάλης Πέμπτης, με το: «Σήμερον κρεμάται επί ξύλου, ο εν ύδασι την γην κρεμάσας», την περιφορά του Σταυρού, το μαυροστόλισμα των Εικόνων όλων, και την προσκύνηση του Εσταυρωμένου, απ’ όλο το εκκλησίασμα.
Η ακολουθία της Μεγάλης Παρασκευής εσπέρας, από την πένθιμη κωδωνοκρουσία ως τον Επιτάφιο στολισμένο στη μέση της εκκλησίας, τους προσερχόμενους με τα παιδιά τους, να προσκυνούν, με τις ομάδες των νέων έτοιμες για τα Εγκώμια και η ακολουθία που ήδη αρχίζει την περιφορά του Επιταφίου στις γειτονιές, τα θυμιατήρια στις εισόδους των σπιτιών και τ’ αρωματικά ραντίσματα, συγκινούν γιατί το χωριό πιστεύει στα τελούμενα. Πατροπαράδοτη η πίστη μας. Και με την επιστροφή της περιφοράς, νέοι στήνουν τον Επιτάφιο στην είσοδο, για να εισέλθει από κάτω του το χωριό, να τελειώσει η όλη ακολουθία, το μνημόνευμα των πεθαμένων μας και η απόλυση. Θα μείνουν στην εκκλησία, γύρω από τον Επιτάφιο, οι Μυροφόρες, αρκετές μεγάλες γυναίκες, παρέα τους.
Για το Μέγα Σάββατο πρωί, η θ. λειτουργία με το: «Ανάστα ο Θεός κρίνον την γην, ότι συ κατακληρονομήσεις, εν πάσι τοις έθνεσιν», επαναλαμβανόμενον, το ξεστόλισμα του Επιταφίου, τη διανομή λουλουδιών που είχαν στολίσει τον Επιτάφιο, την κράτηση δύο πανεριών απ’ αυτά για διανομή τους στους πιστούς με την απόλυση.
Επιστρέφοντας στο σπίτι, οι προετοιμασίες για το αυριανό πασχαλινό τραπέζι, δεν έχουν τελειωμό. Ευτυχώς, βοηθούν όλοι…
Και φτάνουμε στο Πάσχα. Μεσάνυχτα χτυπούσαν οι καμπάνες χαρμόσυνα, για την πρώτη Ανάσταση στον αύλειο χώρο (πέργυρο) της εκκλησίας και μετά το Ευαγγέλιο, είσοδος πάλι στον ναό με το συγκινητικό: «Αρατε πύλας, οι άρχοντες…». Θαυμάσια τα πασχαλινά τροπάρια, η θεία μετάληψη όσων δεν έκαναν προηγούμενες λειτουργίες (Μ. Πέμπτης – Μ. Σαββάτου).
Επιστροφή με την απόλυση στα σπίτια μας, για το πασχαλινό τραπέζι… Ευλογία Θεού το οικογενειακό περιβάλλον με τα πασχαλινά φιλιά, το τσούγκρισμα τ’ αυγού, το κέφι κι η χαρά συντροφιά μας. Δεν ξεχάσαμε και: Πήγαμε από προχθές τα δώρα στους βαφτισιμιούς μας και σήμερα, πριν να “φάμε μπουκιά”, το πλούσιο πασχαλινό πιάτο, στη γριά γειτόνισσά μας, που είναι μόνη στον κόσμο, και δεν έχει τίποτε για να λαμπριάσει κι εκείνη.
Τα ξαναμελετούμε όλα τα παραπάνω, που τα ζήσαμε μια ζωή, κι η στενοχώρια μας σήμερα είναι μεγάλη, γιατί τίποτε από τα παραπάνω βιώματά μας, αυτών των ημερών, δεν μπορεί και δεν πρέπει να γίνει φέτος. Η υπακοή και πειθαρχία μας στα όσα καθόρισε η Πολιτεία μας για φέτος, είναι δεδομένα. Συμφώνησε κι η Εκκλησία μας· εξάλλου δεν γινόταν κι αλλιώς. Ο εχθρός της ζωής μας, ο κορωνοϊός ο απαίσιος, θέλει αντιμετώπιση καθολική. Πρέπει να περιοριστούμε, “μας αρέσει δε μας αρέσει”, στο σπίτι μας και μόνοι. Χρέος μας απαράβατο, να πειθαρχήσουμε καθολικά, για το καλό μας, για τη ζωή μας, για την οικογένειά μας, για την πατρίδα μας!
Ελπίδα μας εις τον Θεό, να επιζήσουμε και να ξαναγιορτάσουμε τις Αγιες Μέρες, Μεγαλοβδομάδα και Λαμπρή, όπως απ’ όταν γεννηθήκαμε και μέχρι πέρυσι που τα θυμηθήκαμε πιο πάνω.
Ευχή κι απαντοχή μας!
Οι αναμνήσεις μας μια ζωή (κάποιες θυμηθήκαμε παραπάνω), γι’ αυτές τις άγιες μέρες, έχουν μεγάλο ενδιαφέρον, μας χαρίζουν ισχυρά θρησκευτικά βιώματα, και δείχνουν, όπως και σ’ όλο τον ελληνικό χώρο, την πίστη μας, την εθνική μας φυσιογνωμία και ταυτότητά μας: Ναι· είμαστε Ελλάδα, καθάρια Ορθοδοξία, αμόλευτη. Σκέψεις που φέρνουν συγκίνηση, μας φέρνουν αναμνήσεις: «από τους αγιασμένους παππούδες και γιαγιάδες, ως τους γονείς μας, που κατανυχτικά περνούσανε “το στάδιο των αρετών” της Σαρακοστής, κι ανέβαζαν τη ζωή τους, κι ας ήταν ολιγογράμματοι, πάνω από την κακία και την πεζότητα της καθημερινής τους ζωής», όπως μας διδάσκει ο Αγιος Ιεράρχης μας, αοίδιμος Ειρηναίος Γαλανάκης, μέσ’ από τις σελίδες του έργου του: “Ο Χριστός σημάδεψε την Κρήτη” (εκδ. 1969, σελ. 64).
Καλή Μεγαλοβδομάδα και Ανάσταση, έστω και μ’ αυτόν τον τρόπο!..
